Luisteren naar je lichaam. Onbekend terrein?

Het is gemakkelijker de lichamelijke pijn te ondergaan en te verduren dan de ervaring aan te nemen dat de pijn een symptoom is van een diepere laag.

Dat zinnetje raakte me toen ik het schreef. Want hoe vaak doen we dat niet? Gewoon maar doorbijten. De pijn verduren. Een paracetamol nemen en weer verder. Of het duiden: “Het komt omdat ik verkeerd heb geslapen.” of “Het is omdat ik gisteren te veel heb gelopen.”

Het geeft een soort geruststelling. Alsof de pijn daarmee een duidelijke oorzaak heeft, een logische plek krijgt.

En soms ís dat ook zo. Natuurlijk kan een spierpijn gewoon spierpijn zijn. Je lichaam reageert op wat je doet. Maar wat als je steeds weer op dezelfde plek last krijgt? Wat als de pijn terugkomt, ondanks rust, ondanks therapie, ondanks oefeningen?

Dan klopt er iets diepers aan de deur.

Het gemak van verklaren – en de illusie van grip

Ik herken het zo bij mezelf: het zoeken naar een reden. De neiging om het te kunnen verklaren, om de pijn een verhaal te geven waardoor ik er grip op krijg. Het voelt veiliger. Want als ik weet waar het vandaan komt, kan ik het oplossen – of op z’n minst controleren.

Maar soms is dat juist het mechanisme waardoor de pijn blijft.

In mijn vorige blog Grip hebben op je leven – loslaten leren schreef ik over hoe we proberen de controle te houden, ook als het leven iets anders van ons vraagt. Luisteren naar je lichaam is een verlengde van dat thema. Want je lichaam confronteert je met datgene waarop je geen directe grip hebt: het laat zien waar je vastzit, waar je jezelf voorbijloopt, waar je los mag laten.

Geen grip hebben kan spannend zijn. Het vraagt om overgave, en overgave is iets wat in onze maakbare wereld steeds minder vanzelfsprekend is. Toch is het precies dat wat je lichaam van je vraagt: stoppen met vechten, met controleren, en luisteren.

“Je lichaam is geen vijand maar een boodschapper. Elke pijn of spanning is een uitnodiging om dieper te voelen en te luisteren.”

De stille taal van het lichaam: emoties die zich vastzetten

Wilhelm Reich, de psychoanalyticus die later de ‘lichaamspantsering’ beschreef, zei dat we emotionele pijn letterlijk opslaan in ons lijf. Spieren die zich aanspannen en niet meer ontspannen. Lagen spanning die zich opstapelen. Een soort harnas, waardoor de levensenergie – wat hij de orgone noemde – niet meer vrij kan stromen.

En precies dat raakt aan wat Bessel van der Kolk in The Body Keeps the Score zo prachtig beschrijft: als we emoties niet kunnen verwerken, slaat het lichaam ze op. De herinnering leeft door in ons zenuwstelsel, in onze spieren, in onze darmen. Het kan zich vastzetten – en soms zelfs ‘reizen’ door ons lichaam.

Dan is de rugpijn van gisteren vandaag een stijve nek, of de spanning in je kaken verschuift naar hoofdpijn. Het lichaam blijft fluisteren, tot we bereid zijn te luisteren.

En als die energie blijft stagneren, dan gaat er iets knagen. Eerst subtiel, dan luider. Tot ons lichaam schreeuwt: “Stop!”

In de antroposofie wordt het lichaam gezien als drager van de ziel en geest. Niet als iets losstaands, maar als een uitdrukking van wie we zijn. Rudolf Steiner sprak over hoe ziekte en ongemak een uitnodiging zijn tot bewustzijn: het lichaam laat zien waar de ziel nog iets te leren heeft.

Daarin ligt een enorme schoonheid. Want stel je voor dat je klachten geen vijand zijn, maar boodschappers. Dat je rugpijn niet alleen gaat over tillen, maar over hoe jij je staande houdt in het leven. Dat de spanning in je kaken niet alleen gaat over ‘s nachts tandenknarsen, maar over iets wat je probeert vast te houden of in te slikken.

Wanneer je dat besef kunt toelaten, verandert er iets in je houding. Dan is de pijn niet langer alleen maar lastig, maar wordt het een uitnodiging.

Een persoonlijk moment

Ik herinner me een periode waarin mijn benen constant gespannen aanvoelden. Lopen ging moeilijker dan normaal en mijn eerste gedachte was: ik heb vast al te veel gewandeld. Ik probeerde rust te nemen, rekken, stretchen – maar niets leek echt verschil te maken.

Tot ik op een dag even stil stond en me afvroeg: wat wil mijn lichaam me eigenlijk vertellen? Het inzicht kwam langzaam binnen: ik was te hard aan het duwen, niet alleen met wandelen, maar ook in het leven. Steeds doorgaan, steeds meer willen, zonder echt stil te staan.

De spanning in mijn benen bleek geen teken dat ik fysiek over mijn grens was gegaan, maar dat ik innerlijk al te lang gespannen liep. Mijn lijf fluisterde: “Vertraag.”

Mijn lichaam liet me voelen wat mijn hoofd niet wilde erkennen: dat het oké is om minder te doen en gewoon te zijn.

Van verduren naar ontmoeten

En dat is spannend. Want het vraagt om werkelijk stil te worden. Niet alleen fysiek, maar innerlijk.

In een wereld die constant ruis produceert – nieuws, social media, verwachtingen, prikkels – is het bijna een daad van moed om te gaan zitten en je af te vragen:

• Wat wil dit gevoel me eigenlijk vertellen?

• Welke emotie wil er gevoeld worden?

• Waar houd ik mezelf tegen?

En ja, dat kan pijn doen.

Soms is het makkelijker om een pil te nemen of door te werken. Maar precies daar, op die plek waar je het bijna niet wilt voelen, ligt de sleutel.

Het lichaam als leermeester: balans vinden

Holistisch gezien is het lichaam geen toevallig mechanisme dat af en toe hapert. Het is een intelligent systeem, dat voortdurend communiceert met je geest, je emoties, je omgeving. Het zoekt altijd balans. Het wil herstellen, helen, doorstromen.

Je hoeft daar niet altijd actief iets voor te doen – zoals een diepe wond vanzelf geneest, zo kan ook emotionele pijn uiteindelijk doorstromen als je het toelaat.

Het is alsof je lichaam zegt: “Ik draag je. Maar luister alsjeblieft naar me.”

“Pas wanneer we durven stilstaan en luisteren, kan de levensstroom weer vrij bewegen en ontstaat er ruimte voor heling en groei.”

Drie eenvoudige oefeningen om te beginnen

Wil je dit niet alleen lezen, maar ook ervaren? Hier zijn drie zachte, maar krachtige oefeningen.

1. De ademcirkel (Reich-inspiratie)

• Ga staan met je voeten stevig op de grond, iets uit elkaar.
• Adem rustig en diep in, voel hoe je buik en borst bewegen.
• Op de uitademing laat je je knieën licht buigen en je armen losjes hangen.
• Maak een cirkel van ademhaling: inademen en lichtjes oprichten, uitademen en iets zakken.
• Blijf dit 2-3 minuten doen en merk waar de adem stokt of de beweging stijf voelt.

2. De luisterende hand (antroposofische oefening)

• Ga zitten of liggen.
• Leg je hand op de plek waar je spanning of pijn voelt.
• Sluit je ogen en adem rustig.
• Stel jezelf de vraag: “Wat wil jij me vertellen?”
• Luister zonder oordeel. Misschien komt er een woord, een beeld, een herinnering – of alleen stilte.

3. De micro-pauze (voor het dagelijks leven)

• Zet drie keer per dag een timer.
• Als hij afgaat: stop, adem drie keer diep in en uit, en voel je voeten op de grond.
• Vraag jezelf: “Wat heb ik nu nodig?”
• Misschien is dat een glas water, even rekken, of gewoon een moment niets doen.

Deze kleine rituelen kunnen een enorme verschuiving teweegbrengen, omdat ze je leren aanwezig te zijn in je lichaam – en niet alleen in je hoofd.

Als je wilt kun je deze drie oefeningen HIER ook downloaden.

De deur die blijft kloppen

Als je het niet doet, blijft de pijn terugkomen. Alsof het leven zegt: “Lief mens, je hebt hier nog iets te leren.”

Dat kan irritant zijn. Maar misschien is het ook liefdevol. Want het betekent dat je telkens opnieuw de kans krijgt om wakker te worden.

Om niet alleen de pijn te verduren, maar hem te ontmoeten.

Een uitnodiging om te luisteren

Dus vandaag een uitnodiging. Niet om alles te analyseren of te verklaren. Maar een uitnodiging van je lichaam om eens te voelen. Echt te voelen.

Ga zitten. Adem. Leg je hand op de plek die pijn doet. Vraag: “Wat wil je me vertellen?”

En luister. Zonder haast. Zonder oordeel.

Misschien hoor je niets. Misschien voel je alleen de pijn. Maar misschien, heel misschien, opent er zich een laag die je eerder nog niet durfde te zien.

En daar, precies daar, begint de levensstroom weer te bewegen.

Jouw moment van vandaag:

Zet één keer je telefoon uit, sluit je ogen en vraag je lichaam wat het nodig heeft.

Voel wat er opkomt – en laat het je verrassen.

Wil je meer lezen over hoe je emoties door je lijf kunt laten stromen? Kijk dan eens bij mijn blog over loslaten en grip – misschien is dat de volgende sleutel.

Wellicht roept de blog vragen bij je op. Wil je daar eens over sparren. Misschien herken je (opnieuw) iets van jezelf en wil je dit verder onderzoeken met een coachgesprek of persoonlijke (familie)opstelling.

Stuur een mailtje met je vraag, of plan een 30 minuten telefonische sessie in (INFO) om te sparren of kies gelijk voor een begeleidingsafspraak (INFO).

Meer lezen? Deze blogs zijn wellicht voor jou interessant:

Of kies voor deze blogs over gevoel, controle, grip en pijn: