Hoe jij je collega buitensluit

Hoe jij je collega buitensluit

door | jan 6, 2023 | Systemisch Werk

Het systeem zoekt manieren om weer heel te zijn. Symptomen zijn er om jouw te laten zien.

Spoiler: Dit is geen handleiding

Wat zou er pijnlijker kunnen zijn. Er niet bij mogen horen. Buiten de groep vallen. De reden kan divers zijn. Ook hoe het buitensluiten ontstaat. Misschien wordt jij wel buitengesloten. Of maak jij jezelf schuldig aan uitsluiting. Terwijl jij er van overtuigd bent ‘het goede’ te doen. Wat je weer onschuldig maakt. Je kunt ook jezelf buiten de groep sluiten. Op een manier alsof jij wórdt buitengesloten. Als je een handleiding voor uitsluiting verwacht zal ik je teleurstellen. Wel geef ik inzicht. Wat betekent buitensluiten vanuit systemisch perspectief.

Het systemisch perspectief

Het systeem is de context waarin je (aanwezig) bent. In het familiesysteem is de familie de context. Het team waarin je werkt is een systeem. De overkoepelende organisatie van het team is een systeem op zich. Jij maakt deel uit van verschillende systemen. Soms overlappend. In het systeem kun je zien hoe deelnemers zich verhouden. Maar de onderstroom bepaalt de richting van het systeem. Wat zich onzichtbaar afspeelt in het systeem wordt de onderstroom genoemd. Je voelt dat er iets is. Je kunt er alleen geen vinger opleggen. ‘Stroomt’ het niet? Terugkerende problemen? Het is tijd voor het onderzoeken van de onderstroom.

Laat de energie maar stromen

Het familiesysteem wijkt af van overige systemen. Op een belangrijk punt. Jij blijft namelijk altijd lid van jouw familiesysteem. Overige systemen kún jij verlaten*). Het familiesysteem wordt ook wel ‘systeem van herkomst’ genoemd. Is het systeem gezond? Dan kan de energie in het systeem volop stromen. Er zijn aan een aantal systemische principes voldaan. 1. Iedereen en alles behorend tot het systeem hoort erbij. 2. Iedereen heeft een eigen unieke plek. 3. Er is balans in geven en nemen in het systeem. Deze drie principes worden Binding, Ordening en Balans genoemd.

Als niet iedereen erbij mag horen

Buitensluiten is het onderwerp. Deel van het principe Binding. Je hebt gelezen dat energie stroomt als aan 3 principes wordt voldaan. Buitensluiten of uitsluiten heeft direct invloed op de energie van het systeem. Heb je weet van uitsluiting? Fijn! Stoppen heeft direct een positief effect. Was het maar zo gemakkelijk. Er is altijd reden om iemand of iets buiten te sluiten. En die reden is voor uitsluiters legitiem. Ook al kun je die legitimiteit betwisten. Bewust of onbewust buitensluiten? ‘Etnisch profileren’, ‘die-buitenlanders’, toeslagen-schandaal’, ‘de collega die altijd ziekelijk is’, de vijftig+-er’. De voorbeelden zijn (te) talrijk.

Onzichtbare invloed maakt het gevaarlijk

Wij mensen zijn groepsdieren. Hoe individueel we ook lijken te zijn. Je hebt de ander nog altijd nodig. Om te kunnen leven en te groeien in je levenstaak. Binnen de groep is er sprake van ongeschreven regels. Wil jij je daar niet aan conformeren? Dán worden pogingen tot uitsluiting in gang gezet. Dat kán heel bewust en aan de oppervlakte zichtbaar zijn. Maar misschien nog vaker onbewust en verborgen in de onderstroom. Dan is het onzichtbaar. En met veel invloed. Een gevaarlijke combinatie voor de energie in het systeem. 

Ze geven het onzichtbare weer

Problemen laten zich vaak als symptomen zien. Steekt het probleem telkens opnieuw de kop op? Onmogelijk met reguliere liggende aanpak op te lossen? Symptomen zijn veelal chronisch. Ze geven weer wat je juist niet ziet. Zie het symptoom als je probleem. Dan is het logisch dat je dáár de oplossing voor zoekt. Zonder blijvend resultaat. Symptomen laten jou juist iets zien! Symptomen van een groot personeels verloop. Hoog ziekteverzuim. Resultaten die onverklaarbaar achterblijven. Het kán oplosbaar zijn. Tenzij het dus symptomen blijken te zijn. Maar hoe weet je dat?

Het effect is dramatisch

Buitensluiten en uitsluiten kent een risico. Welke ongeschreven regels ken jij in jouw team? En zijn dat ze allemaal? Deelnemer zijn in een groep gaat over lidmaatschap en leiderschap. Vervreemd raken in de groep gaat ten koste van kwaliteit en energie. Het systeem wil uitsluiting voorkomen. Zijn ‘wapen’ zijn de symptomen. Buitensluiten is de bescherming van de groep. “De Nederlandse identiteit” behouden betekent anderen uitsluiten. Het maakt je onschuldig. Roddelen bij de koffietafel gaat over uitsluiten. De voorbeelden zijn groot en klein. Het effect is altijd dramatisch.

Doorbreek de ban

Jij mag er niet bij zijn. Verdwijn! Maar als verdwijnen niet lukt. Omdat je financieel aan elkaar gebonden bent. Of omdat jouw organisatie een familiebedrijf is. Dan gaat onbewust uitsluiten soms over in bewust wegpesten. Weet dat iedereen beweegt in systemen. En elke beweging heeft weerslag op alle deelnemers van dat systeem. Onschuldig ten opzichte van de groep. Schuldig naar wat buitengesloten wordt. Geen gemakkelijke dynamiek. Doorbreek de ban. En merk hoe de energie in het systeem weer kan stromen. 

*Aanvulling: Een oprichter van een onderneming kan zijn bedrijf verkopen en weggaan. Toch blijft hij als oprichter met het systeem verbonden.

Schuldig of Onschuldig?

Schuldig of Onschuldig?

door | dec 13, 2022 | Opstellingen

Schuld en onschuld zijn dynamieken die onlosmakelijk met het leven zijn verbonden.

En hoe je onschuldig kunt blijven

In dit blog schrijf ik over schuld en onschuld. Er zijn verschillende invalshoeken mogelijk. Ik verduidelijk hoe schuld en onschuld een functie hebben. Hoe ze in polariteit aan elkaar gebonden zijn. De dynamiek van schuld en onschuld. Maar ook de betekenis van verantwoordelijkheid. De spagaat waar je in terecht kunt komen. En hoe schuld als een zware last in je lijf gaat zitten. Belofte schuld maakt schuld. Dus extra voorzichtig zijn met ‘beloven’? Ook neem ik overgenomen schuld mee in dit blog. Zou je wel onschuldig willen blijven?

Schuld is een verplichting

Door te geven en nemen begint de ervaring van schuld en onschuld. Wie geeft maakt aanspraak op iets. Wie neemt voelt een verplichting. Het is een patroon. Dat de uitwisseling van geven en nemen op gang brengt, Balans wordt bereikt als de gever neemt en de nemer geeft. Die balans brengt rust in het systeem. Als je iets krijgt verlies jij je onafhankelijkheid. En je onschuld. De schuld ervaar je als een hete aardappel. Een die je het liefst snel weer kwijtraakt. Schuld is de prijs die je betaalt voor aannemen. Zelf niets nodig hebben voelt als een opluchting. Jij bent immers niets verplicht.

Onschuldig blijven of nastreven

Wil je onschuldig blijven? Nastreven misschien? Dan doe je er goed aan om niets te nemen. Je bent dan immers ook niets verplicht. Besef wel, als je niet neemt ben je geen deelnemer. Sta je eigenlijk buitenspel. Je maakt je handen niet vuil. Het resultaat is een leeg gevoel. Ook al heb je rechtvaardiging gevonden om niet deel te nemen. Deze weigering om te nemen heeft in aanvang betrekking op de ouders. (Een of beide) Dit voorbeeld toont hoe energie stokt. Er is geen uitwisseling. Een deprimerende toestand van ontevredenheid is wat overblijft.

In een lastig parket komen

Het niet aan kunnen aannemen van ouders heeft gevolgen. Wat in deze relatie onmogelijk (b)lijkt ervaar je ook in andere relaties. Schuld en onschuld in nemen en geven blijft dan een thema. Je kunt onschuldig te blijven door aanspraak te maken op de ander. Door meer te geven dan je gekregen hebt. In relaties is dit nastreven van onschuld desastreus. Wel geven en niet willen ontvangen brengt de ander in een lastig parket. Er kan geen balans worden gevonden in de uitwisseling. Het maakt de relatie eindig. Het is niet meer op te brengen. 

Verantwoordelijkheid nemen

Aan schuld en onschuld kleeft het woord verantwoordelijkheid. Schuld op je nemen is verantwoordelijkheid nemen. Het afwijzen van schuld daarentegen is je poging om onschuldig te blijven. Zodat je geen verantwoordelijkheid hoeft te nemen. Als je een belofte maakt neem je een schuld op je. Jij bent verantwoordelijk voor het nakomen van de belofte. Voor het erkennen van de schuld die je op je hebt geladen. Daarin kun je dus niet meer onschuldig zijn. Onschuldig (willen) blijven is het niet kunnen/willen nemen van verantwoordelijkheid.

De zware last van schuld

Schuld kun je als een enorme zware last ervaren. Een die je voelt in je lichaam. Meestal in je schouders en/of je rug. Beloftes kunnen op allerlei lagen worden gedaan. Belofte maakt schuld. Hoe de belofte tot stand is gekomen maakt verschil. Vanuit je Volwassene egopositie. Of vanuit je Kind-egopositie, of als kind. Bijv. De belofte van het kind om voor pappa te zorgen nu mama er niet meer is. Het is een belofte die ver reikt. Wat maakt dat het kind lastig kan nemen. Een belofte als magische taak. Onmogelijk in te lossen. Een zware last uit loyaliteit gedragen.

Overgenomen schuld

Een niet vereffende schuld in je systeem van herkomst. Je hebt er geen weet van. En toch draag jij een schuld uit jouw familiesysteem. Het leven voelt zwaar. Uitzichtloos. Zonder dat je er een vinger op kunt leggen waarom je die zwaarte voelt. Alle voorwaarden in je leven zijn zelfs goed ingevuld. Hoe kan dat toch. Alles wat er niet mag zijn wordt buitengesloten. En wat buitengesloten is wil ingesloten worden. Ook al is dit generaties later. Wat ingesloten moet worden klopt op de deur. En dat zou zomaar jouw deur kunnen zijn. 

Dynamieken uit het leven

Schuld en onschuld zijn dynamieken die onlosmakelijk met het leven zijn verbonden. Onvermijdelijk wordt er een beroep gedaan. Neem je verantwoordelijkheid. Neem en geef in balans. Erken de schuld. Ook als die niet kan worden ingelost. Om de schuld die je draagt terug te geven als het niet jouw schuld is. Het is verhelderend om in een Lemniscaat de polariteiten te voelen. In een familieopstelling is schuld en onschuld een terugkerend thema. In een opstelling kun je zicht krijgen op helderheid. Hoe verhoud ik mij tot schuld. Hoe verhoud schuld zich tot mij. Krijg zicht op helderheid.

Joan