Hoe zorg je voor een gezonde balans binnen je organisatie? Dit blog is het derde deel in de serie “BOB aan het werk” en belicht een essentieel systemisch principe: balans in geven en nemen. In eerdere blogs stonden de ‘B’ van Binding en de ‘O’ van Ordening centraal. Dit keer richt ik mij op de balans tussen wat je geeft en ontvangt, en wat er gebeurt wanneer dit evenwicht verstoord raakt.
Herken je symptomen zoals hoog ziekteverzuim, een hoog verloop of dalende resultaten in jouw organisatie? Dan kan een onbalans in geven en nemen hieraan bijdragen.
In dit blog ontdek je wat dit principe inhoudt, hoe disbalans kan ontstaan, en niet onbelangrijk:
Hoe je deze herstelt.
Wat is balans in geven en nemen?
Balans in geven en nemen is een kernprincipe binnen systemisch werk. Het draait om een gezonde uitwisseling binnen een systeem, zoals een team of organisatie. Wanneer iemand iets geeft (tijd, energie, verantwoordelijkheid), hoort daar iets tegenover te staan (erkenning, waardering, beloning).
Als die balans verstoord raakt—bijvoorbeeld doordat iemand meer geeft dan ontvangt of andersom—ontstaan er spanningen. Deze kunnen zich uiten in kleine irritaties, maar ook in grotere problemen zoals conflicten, demotivatie of zelfs vertrek van medewerkers.
Waarom is deze balans belangrijk?
Een gezonde balans houdt de relatie tussen werkgever en werknemer in stand. Deze gezonde balans is echter ook horizontaal van belang. De balans tussen de werknemers in een team of organisatie. Het zorgt voor wederzijdse betrokkenheid, wat essentieel is voor een bloeiende organisatie.
Praktijkvoorbeeld: Geraldine’s onbalans
Geraldine is een toegewijde manager die jarenlang alles heeft gegeven voor haar organisatie. Ze werkt lange dagen en voelt zich verantwoordelijk voor het succes van haar team. Haar motto: “Investeren in mijn toekomst.”
Onbewust verzamelt Geraldine spaarzegels—niet letterlijk, maar in een denkbeeldig spaarboekje. Ze hoopt dat haar harde werk ooit zal worden beloond met promotie, erkenning of een compliment.
Tijdens haar functioneringsgesprek krijgt Geraldine echter vooral kritiek op punten die beter kunnen. Ze voelt zich gekwetst en denkt: “Zien ze niet hoe hard ik werk?” Dit gevoel van onderwaardering wordt uiteindelijk de druppel. Geraldine besluit te vertrekken.
De ontstane disbalans tussen Geraldine en de werkgever beperkt zich hier niet. De werknemers zullen het effect merken en proberen zich daartoe te verhouden. Ieder op zijn eigen manier.
“Balans in geven en nemen is de basis voor duurzame werkrelaties waarin waardering, motivatie en samenwerking centraal staan.”
Wat gebeurt er bij onbalans?
Een verstoring in de balans tussen geven en nemen kan allerlei negatieve gevolgen hebben.
Denk aan:
Hoog ziekteverzuim: Medewerkers raken overbelast doordat ze veel geven zonder voldoende erkenning te ontvangen..
Veel verloop: Talent vertrekt omdat medewerkers zich niet gewaardeerd of gehoord voelen.
Dalende productiviteit: Teams verliezen motivatie door een gebrek aan balans.
WIJ/ZIJ-gevoel: Een gevoel van ongelijkheid tussen afdelingen of collega’s kan leiden tot spanningen.
In Geraldine’s geval voelde ze zich jarenlang verantwoordelijk voor het succes van haar team, maar kreeg ze onvoldoende terug. Haar vertrek liet de organisatie met vragen achter: Hoe kon dit gebeuren, terwijl we haar zoveel ruimte boden?
Hoe herstel je balans in je organisatie?
Een gezonde balans in geven en nemen vraagt om BEWUST LEIDERSCHAP*), heldere communicatie en duidelijke kaders. Hier zijn vier praktische tips om de balans te herstellen:
1. Erken ieders bijdrage: Waardering is een krachtige manier om balans te creëren. Dit hoeft niet altijd financieel te zijn; een simpel compliment of het vieren van successen kan al een groot verschil maken.
2. Wees helder over verantwoordelijkheden: Onduidelijkheid over wie wat doet, kan leiden tot overbelasting bij bepaalde medewerkers. Zorg voor duidelijke rolverdeling en kaders.
3. Werkdruk in balans met beloning: Wat je van medewerkers vraagt, moet in verhouding staan tot wat je biedt. Denk hierbij niet alleen aan salaris, maar ook aan werkplezier, ontwikkelingsmogelijkheden en flexibiliteit.
4. Voorkom scheve verhoudingen: Let op signalen zoals medewerkers die structureel meer verantwoordelijkheid nemen dan anderen of teams die te weinig erkenning krijgen voor hun prestaties.
“Bewust leiderschap vraagt om aandacht voor wat medewerkers geven én ontvangen, zodat wederzijdse betrokkenheid en groei mogelijk worden.”
Systemisch werk inzetten
Een systemische aanpak, zoals teamcoaching of opstellingen, kan helpen om onzichtbare patronen binnen je organisatie zichtbaar te maken.
Dit biedt inzicht in onderliggende dynamieken en helpt om de balans in geven en nemen te herstellen
Waarom balans zo belangrijk is voor organisaties
Een gezonde balans in geven en nemen zorgt niet alleen voor tevreden medewerkers, maar ook voor betere resultaten. Wanneer medewerkers het gevoel hebben dat hun inspanningen worden gewaardeerd, zijn ze gemotiveerder, productiever en loyaler.
Daarnaast voorkomt een goede balans onnodig verloop en hoge kosten door ziekteverzuim.
Organisaties die investeren in balans, investeren dus direct in een duurzame en gezonde werkomgeving. Wees je bewust van je (over)verantwoordelijke medewerker. Hoe verleidelijk ook om dit als organisatie te omarmen, het is potentieel verstorend voor de balans!
Herken je dit? Deel je ervaring!
Zie jij in jouw organisatie situaties waarin geven en nemen uit balans is? Of herken je symptomen zoals hoog ziekteverzuim, een hoog verloop of demotivatie?
Deel jouw ervaringen hieronder of neem contact met mij op voor een vrijblijvende kennismaking. Samen kijken we hoe we de balans in jouw organisatie kunnen herstellen.
Slotgedachte
Balans in geven en nemen is niet alleen essentieel voor medewerkers, maar voor de hele organisatie. Door bewust te werken aan dit principe creëer je een omgeving waarin iedereen zich gewaardeerd en gezien voelt. Dat is de sleutel tot duurzaam succes.
Een manier van leidinggeven waarin de leider zich volledig bewust is van zichzelf, de ander en de context waarin hij of zij opereert.
Het draait om het nemen van verantwoordelijkheid voor je eigen gedrag, keuzes en impact, terwijl je tegelijkertijd oog hebt voor de behoeften, talenten en dynamieken binnen je team of organisatie.
Een bewust leider:
• Herkent eigen patronen en drijfveren: Is zich bewust van persoonlijke overtuigingen, emoties en reacties en begrijpt hoe deze het leiderschap beïnvloeden.
• Staat in verbinding met anderen: Luistert actief, toont empathie en creëert een omgeving waarin vertrouwen en samenwerking centraal staan.
• Stuurt vanuit visie en waarden: Besluit vanuit een lange-termijnperspectief, gebaseerd op gedeelde waarden en de missie van de organisatie.
• Stimuleert groei en balans: Ziet de potentie in anderen en bevordert een gezonde balans tussen werk en welzijn.
• Handelt vanuit authenticiteit: Durft kwetsbaarheid te tonen en blijft trouw aan zichzelf, zonder de belangen van anderen uit het oog te verliezen.
Kortom, bewust leiderschap gaat over bewust zijn van je eigen rol als leider én je bijdrage aan het grotere geheel, met aandacht voor duurzame verbinding en impact.
Het leven voelt soms als een zoektocht naar balans. Aan de ene kant wil je vertrouwen op de natuurlijke stroom van het leven, aan de andere kant is actief handelen soms nodig. Dat spanningsveld zie ik dagelijks als systemisch coach. Wanneer die stroom stokt, helpt het om stil te staan bij de krachten die spelen.
Met deze vijf systemische werkwoorden—Uitreiken, Aannemen, Dragen, Leunen en Buigen—kun je jouw plek en dynamiek in het grotere geheel onderzoeken. Het zijn geen gewone handelingen, maar bouwstenen voor balans en verbinding, groei en heling.
“Uitreiken vraagt moed: het is het openen van jezelf voor verbinding en het erkennen dat je niet alles alleen hoeft te doen.”
1. Uitreiken: de eerste stap naar balans en verbinding
Uitreiken is de eerste beweging naar contact. Het is wanneer je je hand uitsteekt naar iets of iemand buiten jezelf. Dit vraagt moed en kwetsbaarheid. Je erkent dat je iets nodig hebt of verlangt, en dat kan uitdagend zijn.
Waarom is uitreiken belangrijk?
Het brengt de stroom van geven en ontvangen op gang.
Het bevestigt je plek in het systeem.
Uitdagingen bij uitreiken
Volwassenen ervaren vaak schaamte, angst voor afwijzing of trots, waardoor ze niet durven uit te reiken. Vraag jezelf af:
Naar wie reik ik uit?
Is dit de juiste persoon of plek voor mijn behoefte?
“Aannemen is accepteren wat je wordt gegeven, zonder oordeel, en het laten integreren als een deel van jouw groei.”
2. Aannemen: ontvangen wat je nodig hebt voor meer evenwicht
Na uitreiken volgt aannemen. Hoewel dit eenvoudig lijkt, is het vaak ingewikkeld. Veel mensen weigeren steun of erkenning, uit angst afhankelijk te lijken of omdat ze zich niet waardig voelen.
Hoe leer je aannemen?
Sta open voor wat je ontvangt, of het nu steun, liefde of kritiek is.
Laat oordelen los: wat gegeven wordt, is waardevol, ook al voelt het niet perfect.
Door te leren aannemen, kun je verder bouwen op wat er is. Het biedt ruimte voor groei en heling.
“Dragen is kracht tonen door verantwoordelijkheid te nemen voor wat van jou is, terwijl je leert loslaten wat niet past.”
3. Dragen: verantwoordelijkheid nemen voor meer harmonie
Dragen gaat over verantwoordelijkheid. Het vraagt kracht en stabiliteit om te accepteren wat van jou is, zowel je talenten als je lasten. Maar het betekent ook: loslaten wat niet van jou is.
Gezond dragen:
Wat is van jou? Neem verantwoordelijkheid voor jouw keuzes en rol.
Wat is niet van jou? Laat lasten los die je onbewust hebt overgenomen, zoals onopgeloste pijn uit je familiesysteem.
Dragen geeft kracht en veerkracht, zolang je trouw blijft aan je eigen plek.
“Leunen op anderen is geen zwakte, maar een uitnodiging om vertrouwen en balans in je leven toe te laten.”
4. Leunen: vertrouwen op ondersteuning voor meer stabiliteit
Leunen betekent vertrouwen dat er iemand is die je ondersteunt. Denk aan een kind dat instinctief leunt op zijn ouders. Voor volwassenen voelt dit vaak kwetsbaar of afhankelijk, maar leunen is essentieel voor balans en verbinding.
Tips om gezond te leunen:
Vertrouw op de kracht van het systeem zonder het uit balans te brengen.
Gun jezelf de ruimte om te rusten en op te laden.
Leunen is een evenwichtsoefening: te veel leunen belast de ander, maar weigeren om te leunen ontneemt jezelf kracht.
“Buigen betekent respect voor wat groter is dan jijzelf—het accepteren van het verleden, omstandigheden en krachten buiten je controle.”
5. Buigen: respect voor wat groter is dan jijzelf voor meer connectie
Buigen is misschien wel het meest uitdagende werkwoord. Het vraagt om nederigheid en acceptatie. Het is een erkenning van wat er vóór jou was en wat groter is dan jij.
Waarom is buigen belangrijk?
Het brengt respect voor je afkomst en omstandigheden.
Het helpt loslaten van controle en strijd.
Door te buigen kun je je overgeven aan de stroom van het leven. Dit geeft ruimte voor rust en vertrouwen.
De stroom van het leven
Deze vijf werkwoorden—Uitreiken, Aannemen, Dragen, Leunen, Buigen—geven richting aan je leven. Ze laten zien hoe belangrijk het is om bewust te handelen in verbinding met jezelf, de ander en het grotere geheel.
Reflecteer:
Waar sta jij nu?
Welk werkwoord vraagt jouw aandacht?
Door te werken met deze principes kun je de energie weer laten stromen en dichter bij in balans en verbinding komen.
Wil je meer leren over systemisch werk en de vijf systemische werkwoorden van Bert Hellinger? Maak een afspraak voor een coaching sessie!
Dat niemand jou kán kennen zoals jij jezelf kent lijkt vanzelfsprekend. Maar wanneer heb jij daar voor het laatst bij stilgestaan? Deze woorden maken mij, in relatie tot ziekte, nieuwsgierig. Wij kennen onszelf het best. Wat maakt dan dat we zo gemakkelijk voorbijgaan aan die intrinsieke kennis. Waarom geven we onszelf zo gemakkelijk over aan behandelingen die de gemiddelde mens als basis hebben. Terwijl jij en ik toch uniek zijn. Daarnaast probeer ik antwoord te zoeken op de stelling: Ziek én toch geheeld. Bestaat het dat je én ziek én geheeld kunt zijn? Is het niet ziek of gezond?
Een blog over mens-zijn, veerkracht en betekenis kunnen geven.
De onvermijdelijkheid van ziek
Vroeg of laat. Want het is een universeel gegeven. We krijgen er allemaal mee te maken. Ziek. Een simpele verkoudheid, een langdurige blessure, of iet ernstigs. Bij jezelf of bij iemand in je directe omgeving. Ziekte is een bedreiging, een vijand. Alle reden om de strijd aan te gaan en deze verstoring te overwinnen. Maar wist je dit? Onder ziekte zit ook een diepere laag verborgen.
De kundigheid van de medische wetenschap staat voor mij niet ter discussie. Het is immers ongelooflijk hoeveel vooruitgang er de laatste decennia is geboekt. Ja, er zijn veel levens mee gered. Ja, veel onvermijdelijke doodvonnissen zijn teruggebracht tot een chronische ziekte. En dat is iets om oprecht dankbaar voor te zijn! En toch bestaat ziekte nog steeds. Waar een ziekte wordt overwonnen, popt er een nieuwe ‘variant’ op. Wat als de oplossing met betrekking tot ziekte niet altijd ligt in ‘overwinning’, maar vooral in ‘begrip’?
Helen: Samenbrengen wat uit elkaar is gevallen
Wat betekent helen eigenlijk? Het roept bij jou wellicht beelden op van herstel, van genezing in de meest fysieke zin. Maar helen is zoveel meer. Helen is het proces van heel worden. Alles wat in jou verdeeld of beschadigd voelt weer samenbrengen. Het is meer dan alleen fysiek, maar ook mentaal, emotioneel en spiritueel. En dat proces hoeft niet per se strijdvaardig te zijn. Zoals we vaak gewend zijn om ziekte te benaderen. Soms kan zachtheid, acceptatie en aandacht juist een krachtig middel zijn om te helen.
Ziekte wordt vaak gezien als ongewenste vijand. Een indringer die bestreden moet worden. Maar wat als ziekte ook een boodschap in zich draagt? Wat als het jou en mij iets probeert te vertellen over hoe we leven, wat we voelen of wat we misschien over het hoofd hebben gezien? Klinkt dat zweverig? Veel mensen die tot stilstand kwamen door ziekte, delen een zelfde inzicht: “Het heeft mij ook veel gebracht.”
Je leest of hoort deze woorden vaak van mensen bij wie hun leven ingrijpend is veranderd door ziekte. Hoewel de fysieke beperkingen soms blijven, ervaren ze een andere vorm van heling—een die veel dieper gaat. Het is alsof er een gordijn wordt weggetrokken en een nieuw perspectief zichtbaar wordt. Een groter bewustzijn, meer aandacht voor het hier en nu, een vernieuwde waardering voor wat wél kan. Dat is geheeld zijn, zelfs als de ziekte nog aanwezig is. Het bewustzijn is verruimd.
“Ziekte is geen vijand, maar een zachte fluistering, een uitnodiging tot heling, waar strijd en rust samenkomen”.
Ziek als spiegel
Hoe vaak luister jij naar de signalen van jouw lichaam? Die eerste tekenen van ongemak schuif je gemakkelijk aan de kant. Een zeurende pijn in de rug, een onrustige maag, vermoeidheid—het zijn dingen die we meestal negeren. Omdat je “gewoon door moet”, of omdat het onbekende je onrustig maakt. Maar als je luistert, wordt het gefluister van je lichaam steeds luider. Soms tot het punt dat je niet anders meer kunt dan stil staan en reflecteren..
Ziek is geen straf, maar een uitnodiging. Een uitnodiging om stil te staan, te luisteren en opnieuw verbinding te maken met Jezelf. Dat betekent niet dat je schuld hebt aan ziek zijn. Maar wel dat je kunt kiezen wat je ermee doet. Hoe jij omgaat met wat je overkomt, bepaalt of je het ziet als een obstakel of als een kans. Ook als dat tegen de geldende stroom in gaat. Met bewondering deel ik graag hoe Marianne hier mee omgaat.
Alles mag er zijn
Helen begint bij acceptatie. Het klinkt zo simpel, maar het vraagt nogal een grote portie moed om te zeggen: “Alles wat er is, mag er zijn.” Ziekte, pijn, ongemak—het is geen teken van falen of zwakte. Het is een deel van het leven, net zoals gezondheid dat is. Door ziekte toe te laten als onderdeel van jouw (levens)verhaal, maak je ruimte voor heelheid. Wat er niet mag zijn wil ingesloten worden. Een systemisch principe.
En heel zijn betekent niet dat alles perfect moet zijn. Het betekent niet dat de ziekte verdwijnt of dat alle pijn wordt weggenomen. Heel zijn betekent dat we leren leven met alles wat is. Heel zijn is dat we onszelf volledig omarmen, met al onze gebreken, kwetsbaarheden en krachten.
Een nieuw venster op de wereld
Wanneer je bereid bent om naar ziekte te luisteren, opent het vaak nieuwe vensters. Het verandert hoe je naar Jezelf en de wereld kijkt. Het leert je vertragen, voelen, prioriteiten stellen. Misschien ontdek je dat je altijd voor anderen hebt gezorgd, maar jezelf vergat. Misschien zie je in dat je werk of levensstijl je uitput. Of misschien vind je juist de kracht om je grenzen te verleggen en nieuwe mogelijkheden te zien.
Ziek en toch geheeld—het lijkt een paradox, maar het is een waarheid die wij allemaal kunnen ervaren. Het vraagt niet om strijd, maar om zachtheid. Niet om perfectie, maar om acceptatie. Wanneer je dat begrijpt, wordt heling geen doel, maar een reis. Een reis naar Jezelf.
Dus, als jij naar je lichaam en geest luistert, wat vertellen ze jou?
Weet je welkom.
Met alles wat er van je kan en mag zijn.
Joan
“ziek- een reactie van levende wezens op een verwonding”
Representant Open, gevoelig Waarneemt, voelt, ervaart Geeft terug wat IS Zuiver
Over zelfreflectie, balans en het vermijden van de reddersrol
Om representant te zijn in een systemische opstelling vraagt meer dan alleen aanwezig zijn. Het vergt niet alleen sensitiviteit, maar ook het vermogen om helder onderscheid te maken tussen wat van jou is en wat van het systeem dat je representeert.
Daarbij ligt er een uitdaging: hoe blijf je trouw aan wat je waarneemt zonder in de rol van redder te schieten? Zelfreflectie speelt hierin een cruciale rol. In deze tekst verken ik hoe een representant de redders-rol vermijden en hoe kan zelfreflectie kan worden toegepast om zijn rol te zuiveren en te versterken.
Wat maakt een representant ervaren?
Een ervaren representant brengt een aantal essentiële kwaliteiten mee. Om te beginnen de vaardigheid om waar te nemen zonder te oordelen. Representeren is het vermogen om energieën, emoties en verhoudingen in een systeem waar te nemen en deze zonder persoonlijke interpretatie terug te geven. (In de begeleiding van zelf-resonantie spreek ik over resonant.) Dit betekent dat een representant zich volledig openstelt, zonder zich te laten leiden door zijn eigen geschiedenis, overtuigingen of verlangens.
Daarnaast is zelfbewustzijn van groot belang. Iedere representant neemt zichzelf mee in het proces. Dat betekent dat gevoelens die tijdens een opstelling opkomen deels van hemzelf kunnen zijn en deels van het systeem dat hij representeert. Een goede representant weet, door ervaring of begeleiding, deze twee te onderscheiden. Dit vraagt om een zekere mate van innerlijke rust en de bereidheid om zichzelf te blijven onderzoeken.
Tot slot is vertrouwen belangrijk: vertrouwen in de begeleider, het proces en wat zich aandient. Een representant hoeft niets te forceren of te willen ‘oplossen’; zijn enige taak is om zo zuiver mogelijk terug te geven wat hij waarneemt. Een ervaren representant weet dat het proces zich vanzelf ontvouwt, zonder dat hij iets hoeft te veranderen of te verbeteren.
“De reddersrol vermijden betekent accepteren dat pijn in een opstelling soms noodzakelijk is.”
Hoe kan een representant de reddersrol vermijden?
De reddersrol ontstaat vaak uit een gevoel van ongemak bij wat in de opstelling zichtbaar wordt. Het kan pijnlijk zijn om getuige te zijn van diep verdriet, verlies of conflict bij de vraagsteller. Dit kan resoneren met de eigen pijn van de representant, waardoor de impuls ontstaat om te verzachten, te troosten of zelfs te corrigeren wat er wordt waargenomen. Het probleem is dat dit niet helpt; het kan juist het proces van de vraagsteller verstoren en verduisteren wat werkelijk is.
Om de reddersrol te vermijden, is bewustzijn van de eigen emoties en impulsen cruciaal. Een representant moet zichzelf kunnen afvragen: Waarom voel ik de behoefte om in te grijpen? Komt dit voort uit mijn eigen pijn, of probeer ik het ongemak van de vraagsteller (en daarmee mijn eigen ongemak) te verzachten?
Dit vraagt niet alleen om scherpte tijdens de opstelling, maar ook om openheid voor feedback van de begeleider. De begeleider speelt hierbij een belangrijke rol door signalen van reddersgedrag te herkennen en de representant hierop aan te spreken.
Een andere manier om uit de reddersrol te blijven, is door te onthouden dat de waarheid die in een opstelling wordt getoond, altijd dienstbaar is aan de vraagsteller. Hoe pijnlijk ook, het is niet aan de representant om dit te verzachten of te veranderen. Het erkennen van wat er is, is vaak precies wat nodig is voor heling.
Zelfreflectie: hoe en waarom?
Zelfreflectie is essentieel voor een representant om zijn rol zuiver te houden en zichzelf beter te leren kennen. Dit kan zowel tijdens als na een opstelling plaatsvinden. Tijdens een opstelling helpt het om jezelf voortdurend te observeren: Wat voel ik nu? Waar komt dit vandaan? Hoe beïnvloedt dit mijn waarneming en gedrag in deze opstelling? Dit helpt om onderscheid te maken tussen persoonlijke gevoelens en de dynamieken van het systeem.
Na een opstelling is er ruimte voor verdere reflectie. Dit kan individueel, bijvoorbeeld door te journalen over wat je hebt waargenomen, wat je hebt gevoeld en wat dit mogelijk zegt over jouw eigen innerlijke processen. Ook kan dit in gesprek met de begeleider of andere deelnemers plaatsvinden. Feedback van buitenaf helpt om blinde vlekken te ontdekken en nieuwe inzichten op te doen.
Wat is nodig voor zelfreflectie?
Om effectief aan zelfreflectie te doen, is een open en niet-oordelende houding nodig. Dit vraagt om moed: het kan confronterend zijn om te ontdekken dat een sterke emotie in een opstelling niet alleen met het systeem te maken had, maar ook met jezelf. Daarnaast is tijd en ruimte nodig. Zelfreflectie vraagt om momenten van rust, waarin je zonder haast kunt terugkijken op wat je hebt ervaren.
Een andere belangrijke factor is begeleiding. Een ervaren begeleider kan een representant helpen bij het onderzoeken van wat hij tijdens een opstelling heeft waargenomen en wat dat over hemzelf zegt. Dit is geen teken van zwakte, maar juist van bereidheid om te groeien en bij te dragen aan het proces.
Conclusie:
Een ervaren representant is aanwezig, open en zuiver in zijn waarneming. Hij brengt zichzelf mee, maar weet ook wanneer hij zichzelf moet loslaten om de dynamieken van het systeem te laten spreken. Door bewust te blijven van zijn eigen emoties en impulsen, kan hij voorkomen dat hij in de reddersrol schiet.
Zelfreflectie is hierbij een onmisbaar instrument, dat niet alleen bijdraagt aan de kwaliteit van het representeren, maar ook aan persoonlijke groei. Met de juiste houding, begeleiding en bereidheid om te leren, kan iedere representant een waardevolle bijdrage leveren aan het proces van de vraagsteller én zichzelf.
Ordening Plek innemen Rust en harmonie. Herstel balans en groei. Systeem.
Ordening in organisaties: Jouw plek binnen het systeem
Hoe voelt het om je plek te kennen binnen jouw organisatie? Of juist niet? In dit 2e blog uit de serie “BOB aan het werk” ontdek je hoe ordening, een van de basisprincipes van systemisch werk, invloed heeft op het succes en de harmonie van een organisatie. Ik bespreek praktijkvoorbeelden. Bied inzichten die je helpen om verstoringen in je systeem te herkennen én op te lossen.
Wat is ordening in een systeem?
We maken allemaal deel uit van systemen, zoals families, organisaties of teams. Binnen een familiesysteem ligt de ordening eenvoudig vast: op basis van geboortevolgorde en generaties. Binnen een organisatie is ordening echter complexer. Hier bepalen factoren als anciënniteit, competenties en functies wie waar staat. Afhankelijk van de context kun je verschillende plekken innemen.
Maar één ding is systemisch gezien altijd belangrijk: wie er als eerste kwam, wordt geëerd. Dat betekent niet dat de meest ervaren medewerker altijd leidinggevend moet zijn, maar wel dat diens bijdrage wordt erkend. Het ontbreken van een heldere ordening kan leiden tot onrust, conflicten en zelfs burn-out.
De gevolgen van een verstoorde ordening
Als medewerkers niet op hun juiste plek staan of de plek van een ander innemen, raakt het systeem verstoord. Je herkent dit bijvoorbeeld aan:
Managers die taken van hun medewerkers overnemen omdat ze “het beter kunnen”.
Medewerkers die zich verantwoordelijk voelen voor taken die eigenlijk bij hun leidinggevende horen.
Teams waar iedereen zijn eigen koers vaart omdat kaders ontbreken.
Als deze dynamieken blijven bestaan, blijft dit niet zonder gevolg. De kracht en energie van de organisatie worden ondermijnd. Pas wanneer iedereen zijn of haar eigen plek weer inneemt, kan de rust terugkeren en ontstaat er ruimte voor groei en samenwerking.
Praktijkvoorbeeld: Hanneke, een zelfverzekerde winkelmanager
Hanneke was een succesvolle vestigingsmanager. Haar winkel presteerde boven verwachting, en ze had een team opgebouwd dat zelfstandig verantwoordelijkheid droeg. Na verloop van tijd werd het tijd voor iets nieuws. Vol vertrouwen begon ze aan een nieuwe uitdaging: een winkel met veel groeipotentieel en uitdagingen.
Hanneke ging voortvarend van start. Ze wist precies welke strategieën nodig waren om succes te behalen. Maar na een tijdje begon het stroef te lopen. De medewerkers, die al jaren in de winkel werkten, leken niet mee te willen in haar aanpak. De resultaten bleven uit.
Wat Hanneke over het hoofd zag, was de onderliggende ordening in haar nieuwe team. Haar ervaring gaf haar zelfvertrouwen, maar ze had te weinig oog voor de plek en inbreng van de bestaande medewerkers. Ze nam hun plek in, zonder het te beseffen.
Pas toen Hanneke besefte dat de medewerkers eerst erkend moesten worden voor hun bijdrage en ervaring, kon ze hun vertrouwen winnen. Door de juiste ordening te herstellen, keerde de rust terug en groeide het team naar een gezamenlijk succes.
“Erkenning van ieders bijdrage is de sleutel tot harmonie en succes in een team.”
Hoe herken je een verstoring in het systeem?
Wanneer het niet lekker loopt in je organisatie, zie je vaak alleen de symptomen. Maar deze symptomen – zoals onrust, conflicten of uitblijvende resultaten – hebben vaak een diepere oorzaak in de onzichtbare onderstroom van het systeem.
Een verstoring kan bijvoorbeeld ontstaan door:
1. Het innemen van een verkeerde plek: Een leidinggevende die te veel controleert of een medewerker die leiding neemt over collega’s.
2. Onheldere kaders: Als niet duidelijk is wie verantwoordelijk is voor wat.
3. Gebrek aan erkenning: Het niet waarderen van de ervaring en bijdrage van bestaande medewerkers.
Tips om de ordening te herstellen
Wil je de rust en samenwerking in je organisatie terugbrengen? Dit zijn enkele stappen die je kunt nemen:
1. Breng de rollen in kaart: Zorg dat duidelijk is wie waar verantwoordelijk voor is.
2. Eer de volgorde: Erken de bijdragen van mensen die er langer zijn of specifieke kennis hebben.
3. Stel heldere kaders: Geef iedereen een duidelijke plek in het systeem, zodat er geen onduidelijkheid of frustratie ontstaat.
4. Luister en observeer: Let op signalen van onrust en vraag jezelf af of de plekverdeling klopt.
“Rust en groei in een organisatie beginnen bij het herstellen van een heldere ordening.”
Stel jezelf de vraag: Sta jij op jouw plek?
Net als Hanneke hebben we vaak de beste intenties als we iemands plek overnemen. Misschien doe je dat omdat je het sneller of beter denkt te kunnen, of omdat je verantwoordelijkheid voelt. Maar uiteindelijk leidt het niet alleen tot spanning in het team, het kan ook je eigen energie en balans aantasten.
Herken je dit? Sta eens stil bij je eigen positie. Vraag jezelf af:
Neem ik misschien werk over dat niet bij mij hoort?
Geef ik mijn medewerkers de ruimte om hun plek in te nemen?
Erken ik de bijdrage van anderen in mijn team?
Samenvatting
Als het niet goed loopt in je organisatie, is het verleidelijk om direct naar oplossingen voor de symptomen te zoeken. Maar door uit te zoomen en te kijken naar de dynamieken binnen het systeem, ontdek je vaak dat de kern van het probleem ligt in een verstoorde ordening.
Wil je jouw organisatie laten bloeien? Begin bij de basis: geef iedereen een heldere plek en zorg dat de ordening klopt.
Wil jij je ervaring delen?
Herken je jezelf in de situatie van Hanneke? Of heb je ooit meegemaakt hoe een verstoorde ordening de samenwerking beïnvloedde? Laat het mij weten in de reacties!
Het familie-geweten spreekt: Loyaliteit, tradities en zelfbewustzijn
In een groep spelen ongeschreven regels een grote rol. Ongeacht hoe die groep is samengesteld. Je familie is eveneens een groep van mensen. Met daarin een eigen set van regels. Regels die doorgaans niet worden uitgesproken. Je zou ze kunnen herkennen aan deze uitspraak: “Zo doen wij dat bij ons”.
Zes woorden die de kern van de familie weergeven. Het is een bevestiging van de groep en een uitnodiging aan jou om deel te nemen. Deze regels bieden een gevoel van bestaansrecht en veiligheid, Om te blijven bestaan vraagt de groep jouw onvoorwaardelijk lidmaatschap. Dit is het ongeschreven familiegeweten. Verbonden zijn met je oorsprong.
Wat is het familie-geweten?
Het geweten dient als een kompas voor ons gedrag. Naast ons persoonlijke geweten, dat ons richting geeft in individuele keuzes, bestaat er ook een groepsgeweten. Wanneer de groep ‘familie’ heet, spreken we van het familie-geweten. Dit kader verschilt per familie. Hier wordt bepaalt wat wel en niet acceptabel is in deze specifieke groep.. Dit verschil is vooral in deze tijd duidelijk zichtbaar. Mensen worden regelmatig geconfronteerd met de vraag: aan wie, wat, of welke tradities ben je loyaal? Gevolgd door: en wie of wat laat je daarmee los?
Pittig. Kiezen is immers ook verliezen.
Loyaliteit en de spagaat van vrijheid
Een cliënte vertelde eens: “Pas toen ik verkering kreeg, zag ik opeens hoe het óók kon zijn. Dat er andere regels kunnen gelden in een gezin. Best verwarrend. Want het was fijn bij mijn vriend thuis. Ik was er vaak en graag. Tegelijkertijd voelde ik thuis de maar nauwelijks bedekte teleurstelling.” Deze ervaring is typerend voor de loyaliteit die vaak onbewust naar onze familie wordt gevoeld. Wanneer je je afzet tegen je familie, kan dat je het gevoel geven dat je buiten de groep komt te staan.
Die nieuwe vrijheid kan bevrijdend voelen, maar de spanning tussen de oude loyaliteit en de nieuwe ruimte brengt wel een prijs met zich mee.
“Het familie-geweten biedt veiligheid, maar kan ook een onzichtbare grens zijn voor persoonlijke vrijheid.”
Los maken van verwachtingen
Het familie-geweten is een overlevingsstructuur, zowel voor de groep als voor het individu. Als kind ben je afhankelijk van je familie, waardoor je je aanpast aan de normen en waarden van die groep. Loyaliteit verzekert je van een plek binnen de groep. Wanneer je je bewust wordt van dit familiegeweten, krijg je inzicht in hoe je verbonden bent met je familie, maar ook hoe je er soms door gebonden bent. Dit bewustzijn kan je helpen bij het begrijpen van oude patronen en emoties die spelen. Vooral als je je probeert los te maken van bepaalde verwachtingen.
De rol van tradities en rituelen
Tradities en rituelen spelen een belangrijke rol in het ondersteunen van het familie-geweten. Ze geven structuur en bevestigen de waarden van de groep. Denk daarbij aan jaarlijkse feesten, familiebijeenkomsten, of andere gezamenlijke momenten. Deze rituelen geven houvast en versterken de verbinding met je familie.
Maar in de moderne tijd zien we dat veel van deze tradities verdwijnen. Dit kan leiden tot een gevoel van ‘los zand’. De consistente verbinding van de groep verdwijnt en maakt plaats voor een verzameling individuen die elk hun eigen pad volgen.
Ruimte en onzekerheid
Het verlies van rituelen brengt een vorm van onzekerheid met zich mee. Waar rituelen ooit een duidelijke plek gaven binnen de familie, ontstaat er nu ruimte voor eigen keuzes, maar ook voor verwarring. Zonder de vaste kaders van de groep ontstaat de vraag: hoe blijf ik loyaal aan mezelf zonder de band met mijn familie volledig kwijt te raken? Dit kan leiden tot een zoektocht naar nieuwe manieren om verbondenheid te voelen, of dat nu is met oude gebruiken of met nieuwe rituelen die je zelf creëert.
Anders alleen, toch samen
Het kan betekenen dat je oude gewoontes loslaat en nieuwe vormen van verbondenheid onderzoekt. Dit proces is niet altijd eenvoudig, omdat het loskomen van vertrouwde patronen vaak gepaard gaat met gevoelens van verlies of onzekerheid. Maar juist in deze ruimte kan er iets nieuws ontstaan—een manier van zijn die trouw is aan jezelf, zonder dat je de waardevolle verbinding met je familie hoeft te verliezen.
Bewustzijn als sleutel tot vrijheid
Bewust worden van het familie-geweten helpt je om keuzes te maken die in lijn zijn met je eigen waarden, terwijl je je ook bewust bent van de kracht van tradities en loyaliteit. Het geeft je de mogelijkheid om te onderzoeken waar je vandaan komt, waar je naartoe wilt, en wat je nodig hebt om je zowel verbonden als vrij te voelen.
Of je nu teruggrijpt naar oude tradities of nieuwe vormen van verbondenheid zoekt, het belangrijkste is dat je jezelf serieus neemt in wat je voelt en ervaart. Je hebt het recht om je eigen weg te gaan, en om tegelijkertijd de kracht van je oorsprong te waarderen. Zo kun je balans vinden tussen het oude en het nieuwe, tussen gebondenheid en vrijheid. En daarmee geef je jezelf de ruimte om volledig aanwezig te zijn, in verbinding met jezelf en met de mensen om je heen.
