Genogram in systemisch werken: Ontdek familiepatronen en generationeel trauma

Genogram in systemisch werken: Ontdek familiepatronen en generationeel trauma

door | mrt 10, 2025 | Systemisch Werk

Patronen
Onbewust doorgegeven
Generatie op generatie
Het verleden leeft voort.
Genogram

Genogram als hulpmiddel voor meer inzicht

Het genogram is een krachtig hulpmiddel in systemisch werken. Een hulpmiddel om familiepatronen, generatiegebonden trauma’s en onbewuste dynamieken zichtbaar te maken. Het lijkt misschiien op een stamboom, maar is het veel meer dan dat. 

Met een genogram breng je de relaties, emoties en gedragspatronen uit jouw systeem van herkomst in kaart. Het is wel een levend document. In je zoektocht activeer je herinneringen die soms diep waren weggezakt. Nieuw ontdekte informatie kun je in het genogram verwerken om het beeld steeds completer te maken.

Maar hoe helpt dit jou?

Maar waarom zou jij je verdiepen in je familiegeschiedenis? Heeft het verleden dan nog invloed op jou? En hoe helpt een genogram bij persoonlijke groei, heling en bewustwording? 

In dit blog schijn ik wat licht op de kracht van een genogram. Hoe je het gebruikt en wat je ermee kunt bereiken.

Wat is een genogram?

Een genogram is een visuele weergave van je familiesysteem. In tegenstelling tot een stamboom, waarin alleen namen en geboortedata staan, laat een genogram zien:

  • Relaties tussen familieleden (harmonieus, conflictueus, afstandelijk, verstrengeld)
  • Terugkerende patronen (zoals verslaving, psychische aandoeningen, scheidingen)
  • Generatiegebonden trauma’s (oorlogsverleden, verlies, geheimen)
  • Erfelijke ziektes en emotionele erfenissen

Jouw familiesysteem is die groep mensen waarmee je door geboorte, opvoeding en ervaringen onlosmakelijk bent verbonden. Systemisch werken kent het gedachtengoed dat onbewuste familiedynamieken invloed hebben op hoe jij denkt, voelt en handelt.

Voorbeeld uit de praktijk:

Anna (45) voelt zich altijd verantwoordelijk voor anderen en heeft moeite met nee zeggen. In haar genogram ontdekt ze dat haar moeder op jonge leeftijd haar eigen moeder verloor en daardoor al vroeg de zorg voor haar jongere broers en zussen op zich nam. Dit zorgpatroon is onbewust doorgegeven: Anna herkent het in haar eigen gedrag en kan hierdoor leren om bewuster keuzes maken.

Met deze 4 punten helpt een genogram in systemisch werken

  • 1. Patronen en dynamieken herkennen
  • 2. Generatiegebonden trauma’s begrijpen en doorbreken
  • 3. Familieverbondenheid versterken
  • 4. Verantwoordelijkheid nemen voor je eigen leven

Laat ik hier eens op inzoomen:

Ad 1. Patronen en dynamieken herkennen

Veel gedragskenmerken en overtuigingen worden onbewust doorgegeven van generatie op generatie. Een genogram geeft inzicht en helpt om patronen te herkennen, zoals:

  • Herhalende patronen: Zijn er meerdere generaties waarin relaties stuklopen? Is er sprake van herhaald verlies of trauma?
  • Gezondheidsproblemen: Komt depressie, angst of verslaving vaker voor binnen de familie?
  • Onuitgesproken familiegeheimen: Zijn er gebeurtenissen die niet besproken worden, maar toch invloed hebben?

Voorbeeld:

Mark (38) worstelt met bindingsangst en heeft moeite met langdurige relaties. Zijn genogram laat zien dat zowel zijn vader als grootvader op jonge leeftijd een ouder verloren en emotioneel afstandelijk werden. Dit patroon zet zich onbewust voort in Marks eigen relaties.

Door het genogram wordt zichtbaar dat hij niet de eerste is die hiermee worstelt. Dit inzicht geeft hem de mogelijkheid om bewuste keuzes te maken en het patroon te doorbreken.

Ad 2. Generatiegebonden trauma’s begrijpen en doorbreken

Generationeel trauma verwijst naar onverwerkte trauma’s die van generatie op generatie worden doorgegeven. Dit kan bewust gebeuren (zoals verhalen over een oorlogservaring), maar vaker gebeurt dit onbewust.

Generatiegebonden trauma’s kunnen zich uiten in:

  • Emotionele pijn: Angst, verdriet of schuldgevoelens zonder duidelijke oorzaak.
  • Gedragspatronen: Terugkerende conflicten, verslaving, gewelddadige relaties.
  • Fysieke of psychische klachten: Stressgerelateerde klachten, angststoornissen of depressie.

Voorbeeld:

Sophie (29) voelt zich vaak angstig zonder aanwijsbare reden. Uit haar genogram blijkt dat haar grootouders in een concentratiekamp hebben gezeten. Hoewel ze dit zelf niet heeft meegemaakt, is de angst via opvoeding en familieverhalen aan haar doorgegeven. Dit inzicht helpt haar om met haar gevoelens om te gaan en haar angsten los te laten.

Het herkennen van trauma’s is een eerste stap naar heling. Door een genogram te maken, kun je begrijpen waar bepaalde gevoelens en gedragingen vandaan komen en deze bewust doorbreken.

Ad 3. Familieverbondenheid versterken

Een genogram helpt niet alleen om pijnlijke patronen zichtbaar te maken, maar ook om positieve verbindingen en kwaliteiten binnen de familie te herkennen.

  • Zijn er sterke familiebanden waar je kracht uit put?
  • Welke waarden en talenten zijn doorgegeven van generatie op generatie?
  • Welke steunbronnen heb je binnen je familie?

Door bewust te kijken naar je familiegeschiedenis, kun je meer begrip en compassie ontwikkelen voor jezelf en je familieleden.

Ad 4. Verantwoordelijkheid nemen voor je eigen leven

Wanneer je begrijpt hoe je familiegeschiedenis jouw gedrag en emoties beïnvloedt, kun je bewuster kiezen hoe je verder wilt. Dit is een belangrijk onderdeel van systemisch werken:

  • Wat wil je behouden? Welke familiewaarden en tradities zijn waardevol voor jou?
  • Wat wil je loslaten? Welke patronen wil je niet doorgeven aan volgende generaties?
  • Welke nieuwe keuzes kun je maken? Hoe kun je een gezondere dynamiek creëren in je eigen leven?

Voorbeeld:

Eva (50) ontdekt via haar genogram dat de vrouwen in haar familie altijd voor anderen zorgen, maar zichzelf wegcijferen. Dit patroon heeft haar uitgeput. Door deze dynamiek te zien, besluit ze bewust meer voor zichzelf te kiezen, zonder schuldgevoel.

Het genogram geeft inzicht in wat van jou is en wat je hebt overgenomen van anderen. Hierdoor kun je bewuste keuzes maken en verantwoordelijkheid nemen voor je eigen leven.

Hoe maak je een genogram?

Een genogram maken begint met het verzamelen van informatie over je familie. Dit kan op de volgende manieren:

  • 1. Familieleden interviewen: Vraag naar gebeurtenissen, relaties en patronen.
  • 2. Terugkerende thema’s opschrijven: Wat valt op? Waar herhalen zich bepaalde dynamieken?
  • 3. Een visuele weergave maken: Teken een schema waarin relaties en gebeurtenissen zichtbaar worden.

In een systemische sessie kan ik als coach je begeleiden om deze patronen te analyseren en te begrijpen

Een genogram onthult niet alleen je familiegeschiedenis, maar ook de onzichtbare patronen die je leven onbewust sturen en beïnvloeden.
Met behulp van symbolen maak je jouw Genogram snel inzichtelijk. Download hier het pdf overzicht.

Het genogram als instrument voor heling en bewustwording

Een genogram helpt je om diepere lagen van je familiegeschiedenis, trauma’s en patronen te begrijpen. Dit inzicht kan leiden tot persoonlijke groei, betere relaties en meer zelfbewustzijn.

Het verleden kun je niet veranderen, maar door het te begrijpen, kun je wel je toekomst beïnvloeden.

Wil jij ontdekken welke patronen in jouw familie spelen?

Het maken van je eigen genogram boor je een grote bron van informatie aan. Niet alle informatie is echter direct beschikbaar. Beschouw het als een levend document wat je voortdurend aan kunt vullen. En ontdek hoe ‘vergeten’ herinneringen opeens tot leven kunnen komen.

Boek een telefonische sessie als je hulp wilt bij het opzetten van je eigen genogram, Of boek een coach sessie om systemische duiding te krijgen op wat je genogram jou toont.

Telefonisch consult
Coach sessie

Meer lezen? Deze blogs zijn wellicht voor jou interessant:

familie-geweten, grenzen stellen-een streep trekken

Het familie-geweten spreekt: Loyaliteit, tradities en zelfbewustzijn

Het familiegeweten bevat ongeschreven regels die onze loyaliteit en gedrag binnen de familie sturen. Dit biedt veiligheid, maar kan persoonlijke vrijheid beperken. Bewustwording helpt om de balans te vinden tussen tradities en zelfontwikkeling, waardoor ruimte ontstaat voor verbinding met zowel jezelf als je familie.

Opstellingen zijn een methodiek waarbij je systemisch kijkt naar een vraag, probleem of situatie. Je onderzoekt hoe verschillende elementen binnen een systeem – zoals familie, werk of jezelf – samenhangen en waar de harmonie is verstoord.

Harmonie door Opstellingen

Opstellingen bieden inzicht in blokkades en herstellen harmonie door het grotere geheel zichtbaar te maken. Of het nu gaat om familie, relaties, gezondheid of werk, deze methode helpt energie te laten stromen. Alles krijgt een plek, waardoor rust en balans ontstaan. 

Ontdek hoe opstellingen jouw leven in beweging kunnen brengen.

Het liefst geef je liefde en onbezorgdheid door aan je kind. Met systemisch werk 'ontdek je' wat er meer wordt doorgegeven aan je kind.

Wat geef je door aan je kind?

Wat geef je door aan je kind? Familiesystemen beïnvloeden onbewust generaties. Leer hoe overtuigingen, trauma’s en patronen hun weg vinden en hoe systemisch werk je helpt deze te erkennen en doorbreken. Ontdek praktische tips om bewust met ouderschap om te gaan en je kind meer vrijheid te geven om zijn eigen pad te volgen.

Jezelf zijn in je relatie Hoe je jouw plek inneemt en patronen doorbreekt

Jezelf zijn in je relatie Hoe je jouw plek inneemt en patronen doorbreekt

door | jul 22, 2023 | Systemisch Werk

Jij
En ik
Jezelf, zoekend,
Waar is MIJN plek?
Liefde

Wat is jouw plek in je relatie?

Jezelf kunnen zijn in je relatie—het klinkt zo vanzelfsprekend. Toch blijkt het in de praktijk vaak een worsteling. Hoe blijf je trouw aan jezelf zonder de verbinding met de ander te verliezen? Welke patronen neem je onbewust mee uit eerdere relaties of je familiesysteem? En waarom voelt het soms alsof je jezelf verliest in de relatie?

Elke relatie is een nieuw systeem waarin alles wat je achterlaat op een andere manier terugkomt. Wat niet verwerkt is, dient zich opnieuw aan. Misschien niet direct, misschien pas na jaren. Maar het blijft in beweging, net zolang totdat jij ernaar kijkt.

Waarom is jezelf zijn in een relatie zo lastig?

Jezelf kunnen zijn. Die woorden raken een diepe laag. Meestal een verlangen. Soms een droom of een wens. Misschien zelfs een worsteling. Want als het zo makkelijk was, waarom lukt het dan niet altijd?

Ik nodig je uit om even stil te staan bij deze vraag: Wat heb jij nodig om jezelf te zijn in je relatie?

En misschien nog belangrijker: Welke voorwaarden moeten daarvoor vervuld worden?

Soms ligt het antwoord in praktische dingen—ruimte, tijd, eigen interesses. Maar vaak gaat het dieper. In hoeverre voel jij je werkelijk vrij om jouw plek in te nemen? Om jezelf te laten zien, inclusief je twijfels, verlangens en grenzen?

Vanuit systemisch oogpunt is het interessant om te onderzoeken waarvoor het moeilijk kunnen zijn van jezelf eigenlijk een oplossing is. En als je merkt dat dit raakt, neem gerust de tijd. Laat de vraag op je inwerken.

“Jezelf zijn in je relatie vraagt moed: het erkennen van oude patronen en de keuze maken om jouw plek in te nemen.”

Loyaliteit en de onzichtbare draden uit het verleden

Jij bent niet alleen jij. Je brengt je hele geschiedenis mee in je relatie. Niet alleen je eigen ervaringen, maar ook de onzichtbare draden van loyaliteit naar je familie van herkomst.

Iedereen komt ergens vandaan. Misschien groeide je op in een warm gezin waarin open communicatie vanzelfsprekend was. Misschien leerde je juist dat het beter was om je aan te passen, conflicten te vermijden of altijd voor harmonie te zorgen. Hoe jouw familiesysteem eruitzag, heeft onbewust invloed op hoe je nu in je relatie staat.

Een paar vragen om bij stil te staan:

  • Wat heb jij meegekregen over relaties?

  • Welke overtuigingen over liefde en verbinding heb jij als vanzelfsprekend aangenomen?

  • Ben jij in je relatie nog loyaal aan iets of iemand uit het verleden?

Want loyaliteit is krachtig. Soms zo krachtig dat je jezelf erin verliest. Misschien draag je het verdriet van een ouder mee, of herhaal je onbewust patronen uit je familiegeschiedenis. En zonder dat je het doorhebt, beïnvloedt dat de plek die jij inneemt in je relatie.

Overlevingsstrategieën en jouw plek in de relatie

We hebben allemaal manieren ontwikkeld om met pijn, onzekerheid of afwijzing om te gaan. Overlevingsstrategieën noemen we dat. Ze beschermen je, maar kunnen je ook in de weg zitten.

In je relatie kunnen die strategieën zich op allerlei manieren laten zien:

  • Aanpassend aan anderen om conflicten te vermijden.

  • Voortdurend zoeken voortdurend bevestiging van de ander.

  • (te)Veel verantwoordelijkheid op je nemen en voelt je steeds uitgeput.

  • Terugtrekken zodra er emotionele nabijheid ontstaat.

Herken je iets? Geen oordeel. Alleen bewustwording.

Jezelf zijn in je relatie betekent niet dat je vrij bent van overlevingsstrategieën. Het betekent dat je ze herkent. Dat je weet wanneer ze opspelen en waarom. En dat je de ruimte creëert om een andere keuze te maken.

Hoe neem je jouw plek in de relatie in?

Misschien voel je ergens dat je niet helemaal op jouw plek staat in je relatie. Je voelt je ingeperkt, verantwoordelijk voor de ander, of juist niet gezien. De vraag is: Waar ben jij van je plek gegaan?

Vaak gebeurt dat uit liefde. Uit een diep gewortelde wens om erbij te horen, de ander niet te kwetsen of trouw te blijven aan oude patronen. Maar als jij niet op jouw plek staat, wat betekent dat dan voor de relatie?

Een paar vragen om te onderzoeken:

  • Gun jij de ander zijn of haar eigen verantwoordelijkheid?

  • Heb jij ruimte om jezelf te zijn, zonder dat je bang bent voor afwijzing?

  • Durf jij te zeggen wat je nodig hebt, of cijfer je jezelf (onbewust) weg?

Jouw plek in de relatie innemen betekent dat jij in jouw eigen kracht staat. Dat je erkent wat van jou is en wat van de ander. En dat je de moed hebt om je los te maken van oude patronen die niet langer dienen.

Jij brengt jezelf mee in elke relatie

Je relatie is geen op zichzelf staand iets. Het is een systeem dat voortbouwt op eerdere systemen. Dat geldt voor jou en voor je partner.

Zijn er kinderen uit eerdere relaties? Dan betekent dat dat er een blijvende verbinding is met die vorige relatie. Dat vraagt om erkenning. Wordt die verbinding genegeerd of ontkend, dan komt er spanning op het huidige systeem te staan.

We zijn nooit ‘los’ van wat achter ons ligt. Maar we kunnen wel bewust worden van wat we meenemen en hoe dat doorwerkt in het hier en nu.

“Wat je niet aankijkt, blijft zich herhalen. Door systemisch inzicht kun je patronen doorbreken en vrijer in je relatie staan.”

Systemische opstellingen als hulpmiddel

Soms voel je dat er iets speelt in je relatie, maar kun je er niet precies de vinger op leggen. Een systemische opstelling kan helpen om helderheid te krijgen.

In een opstelling kun je letterlijk zien waar jij staat ten opzichte van je partner, je familie of een vorige relatie. Het geeft inzicht in de onbewuste dynamieken die invloed hebben op je relatie, zonder dat je het misschien doorhad.

Een opstelling is geen relatietherapie. Maar het kan wel een waardevolle aanvulling zijn, juist als je samen vastloopt in patronen die zich blijven herhalen.

Relatiecrisis? Wat kun je doen?

Als je relatie op een punt is beland waarop je niet meer weet hoe verder, kan het helpen om professionele begeleiding te zoeken.

Een relatietherapeut is een goede keuze als je samen wilt werken aan de relatie. Een systemische opstelling kan een extra laag van inzicht geven:

  • Wat speelt er onder de oppervlakte?

  • Welke dynamieken herhalen zich?

  • Welke verantwoordelijkheid hoort bij wie?

Je hoeft het niet alleen te doen. Er is altijd een volgende stap mogelijk.

Wat je van Jezelf achterlaat, vind je opnieuw terug

Alles wat je niet aankijkt, zal zich blijven herhalen. Soms in subtiele signalen, soms in grote crisis. Dat geldt voor jou, maar ook voor de generaties na jou.

Jouw plek innemen, jezelf zijn in je relatie—het is niet alleen een daad van zelfzorg. Het werkt door in alles en iedereen om je heen.

Wil je hier verder mee aan de slag? Een individuele of gezamenlijke opstelling kan helpen om helder te krijgen waar jij staat. En welke stappen nodig zijn om werkelijk jezelf te zijn in je relatie.

Een afspraak is zo gemaakt.

Vrijblijvend kennismaken
Afspraak coach-sessie

Meer lezen? Deze blogs zijn wellicht voor jou interessant:

Plek. Eerder heeft zijn eigen unieke plek. In deze afbeelding gesymboliseerd door een lege stoel

Ken jij jouw plek? Over ordening, energie en systemisch evenwicht

Sta jij op jouw plek? In systemisch werk draait alles om ordening. Als je van je plek gaat, raakt de balans verstoord en ontstaan conflicten, stress en energieverlies. Door patronen te herkennen en los te laten wat niet van jou is, kun je jouw plek innemen en rust ervaren.

Je bent niet je patronen en maskers; door ze te begrijpen en los te laten, ontdek je wie je werkelijk bent en kun je thuiskomen bij jezelf

Verborgen contract in Relaties. Dat wat je niet zegt

In elke relatie schuilt een verborgen contract: onuitgesproken verwachtingen die de dynamiek sturen. Deze impliciete afspraken veroorzaken vaak spanningen, maar bieden ook kansen voor groei. 

Begeleiding voor twee - balans in Relatie

Relatie in balans. Antwoordt op: Hoe verhoud IK mij tot JOU?

Elke relatie vormt een uniek systeem, waarin het verleden onvermijdelijk meespeelt. Of het nu gaat om vriendschap, partnerschap of samenwerking: je brengt onbewust patronen mee uit je familie of eerdere relaties.