Ontmoeten
is meer dan iemand tegenkomen
of bij elkaar zijn.
Je ontmoet niet zoveel mensen
Dit is een blog over woorden. Over iets wat vastzit. Of juist overstroomt. Een blog over willen vertellen. En niet (meer) worden gehoord. Want er is geen tijd, en wel een wachtrij. Er is geen onwil, het is alleen te groot om aan te horen. En dan valt het stil. Woorden blijven onuitgesproken. Omdat ze niet aangenomen kunnen worden.
Zelfredzaamheid als heilige graal
Verdriet, boosheid, eenzaamheid, radeloosheid, machteloosheid, angst, twijfel. Zeven woorden. Jij kent er vast nog wel een paar. Ik (her)ken ze ook. Niet doorlopend, niet altijd en sommige woorden heel zelden. Maar ik ken ze wel. In de dualiteit van ons bestaan is er voor elke gevoel en emotie ook een andere zijde van die medaille. En wij zijn als mensen groepsdieren. Al heeft het neo-liberale denken geprobeerd dat te ontkrachten en het individualisme en zelfredzaamheid als de heilige graal in de wereld heeft gezet. En met succes! Als een handschoen die precies leek te passen.
Groepsdieren hebben de groep nodig
Tijdens de wandelingen met de hond kom ik dagelijks langs een weiland. Keurig omheind. Een plek voor ezels en paarden. Die net zulke groepsdieren zijn als wij. Dieren die verpieteren als ze voortdurend op zichzelf zijn aangewezen. En reken maar dat de ezel zijn ongenoegen luidkeels kenbaar maakte toen hij alleen in het weiland moest staan. Het paard, soms ook alleen, maakte geen lawaai. Hij was stil en je zag hem gewoon langzaamaan verpieteren. Totdat er een metgezel in de wei werd bijgeplaatst. De gedragsverandering was onmiskenbaar. En niet te missen.
De ontmoeting als overleving
We laten als mens een vergelijkbaar gedrag zien. Heb je het gevoel hebt dat je geen onderdeel van de of een groep (meer) bent, dán gebeurt er iets. Ook als je denkt dat het bij jou wel meevalt. Omdat je altijd wel door mensen wordt omringd. Mensen hebben de ontmoeting met de ander nodig om te (over)leven. Om te kunnen delen, te groeien en zich te ontplooien. Helaas lijkt een steeds grotere wereld de persoonlijke wereld te doen krimpen. Waardoor steeds meer mensen in de massa op zichzelf zijn aangewezen. En wat niet gezegd kan worden vervolgens inslikken.
Al het verlies kent een periode van rouw
Vooruitkijken! Doorgaan! Niet achterom kijken, wat is geweest is immers geweest. De toekomst ligt voor je! En wat is er daardoor toch weinig tijd om elkaars woorden aan te horen. Of om gehoord te worden. De behoefte is ontzettend groot. Maar wie durft die behoefte nog uit te spreken? Iets verliezen betekent rouwen. Hoe groter het gevoelde verlies hoe meer rouw er genomen moet worden. Rouw beperkt zich niet tot het verliezen van een medemens. Al het verlies wat je ervaart kent een periode van rouw. Het is nodig is om je verlies te verwerken. En deze verwerking kent géén tijdsformaat.
Onmacht als bron van gestapelde afwijzing
Gedeelde smart is halve smart. In oude gezegdes en spreuken zit veel wijsheid opgesloten. Je smart delen is niet vragen om oplossingen. Je smart delen is nabijheid voelen, een luisterend oor krijgen. Is je gehoord weten en erkenning voelen voor je smart. Delen is uitreiken naar de ander. Volgens mij willen we dat allemaal. Op zijn minst diep van binnen. Maar we zijn bang geworden. Bang om afgewezen te worden. Bang om in het verdriet van de ander gezogen te worden. En een professioneel oor betekent: Wachten op je beurt. Opnieuw onbedoeld afgewezen?
Zullen we opnieuw beginnen?
Nabijheid ervaren gaat in de contactcirkel over intimiteit. Kunnen en durven delen. Niet noodzakelijkerwijs met woorden. Als je elkaar op een laag kunt ontmoeten waar de nabijheid meer zegt dan woorden is dat heling voor de ziel. Het is de ultieme vorm van gehoord en aangenomen worden met alles wat er is. Doordat we in de huidige tijd zo onthecht (kunnen) zijn, verstild het hart en bemoeilijkt dat de ontmoeting. Luisteren zonder oordeel, we kunnen het allemaal (opnieuw leren). Luisteren zodat er gehoord kan worden. Waardoor jouw woorden (emoties) zich niet vast hoeven te zetten in het lichaam, met alle gevolgen van dien.
Op het moment van schrijven is het Pasen, het voorjaar ontluikt.
“Ik heb een gelukkige jeugd gehad”. Daar hoeft het dus niet over te gaan. Of juist wel?
Jouw stijl van hechting garandeert veiligheid
Ik schrijf over het proces van hechting. Over hechtingscirkel of contactcirkel. Het proces van interacties dat leidt tot een duurzame, affectieve relatie. Het hechtingssysteem is een aangeboren, biologisch en natuurlijk systeem. Het houdt verband met alles wat je in je leven doet. Specifiek in relaties. Hechting refereert aan veiligheid. Veilig zijn in je kwetsbaarheid. Veilige en onveilige hechting roepen elk een eigen sfeer op. Ik zal hier meerdere hechtingsstijlen beschrijven. Jouw hechtingsstijl garandeert jou veiligheid. Ook onveilige hechting. Ik nodig je uit om je eigen hechtingsstijl te onderzoeken.
In je start ben je volledig afhankelijk
Hechten is een natuurlijk vermogen. Het helpt jou om bij dezelfde soort te kunnen horen. Hechten begint pre-nataal. Al bij de conceptie. En zet zich voort na de geboorte. Het kind is voor voeding, veiligheid en groei afhankelijk. Hechten gaat van ouders naar kind en weer terug. De basishechting van ouders heeft effect op die wederkerigheid. En beïnvloedt het proces van interacties in latere relaties. Voor persoonlijke groei is de relatie ouder-kind van belang. Evenzeer als eiwitten en vitamines dat zijn voor groei. Het onderkennen van dit belang heeft veel veranderd.
Wees nieuwsgierig in het Nú
Ik ga vier verschillende hechtingsstijlen met je delen. Maar voor ik daar aan begin een oproep. Wees nieuwsgierig. Welke stijl past bij jou? Zonder gelijk deze stijl in beton te gieten. Het is mogelijk dat je verschillende stijlen bij jezelf herkend. Waarschijnlijk in verschillende relaties. Leer jezelf kennen. Met compassie. Want, wat je van jezelf kent, ben je niet. Welke vorm van hechting je ook hebt ontmoet. Het is mogelijk om in het nú te werken aan veilige hechting. Begrijpen en begrepen worden. Begrijpen en aanvoelen. Het is een diep beleefde verbondenheid.
De hechtingscirkel
De hechtingscirkel wordt ook contactcirkel genoemd. Het is de cirkel van ons leven. Je doorloopt deze van geboorte tot sterven. Eigenlijk doorloop je deze cirkel in élk contact. In verschillende intensiteit. Waar hechting is getraumatiseerd heeft dat gevolg voor het contact, de relatie. Onveilig gehecht heeft weerslag op intimiteit, intiem kunnen zijn. Wat pijn doet probeer je (onbewust) te vermijden. Maar pijn hoort bij het leven. Daarom kent iedereen gradaties van onthechting. Iets waar ook jij je toe mag leren verhouden. Hieronder beschrijf ik vier verschillende stijlen van hechting.
Veilige gehechtheid
Veilige gehechtheid ligt aan de basis van je zijn. Veiligheid, vertrouwen, je verbonden weten en begrepen. Veilige gehechtheid is afstemming. Hoe je omgaat met (stress) situaties wordt mede bepaalt door je hechtingsstijl, Jij als volwassene kunt verbinden op een gezonde wederzijdse manier. Samen en alleen is beide oké. Je voelt je niet ongemakkelijk bij verschillen. En van conflicten maak je geen drama. Ouders hebben een (grote) rol gehad in jouw gehechtheidsstijl. Dat is een ongemakkelijke waarheid. En vanuit loyaliteit lastig vast te pakken. Ouders kunnen niet meer geven dan ze bezitten.
Je kunt als volwassene werken aan je gehechtheidsstijl. Enkele vaardigheden om mee/aan te werken zijn:
Aandachtig luisteren
Aanwezig zijn
Afstemmen
Contact onderhouden
Bewustzijn van jou komen en gaan in het contact
Vermijdende gehechtheid
Als kind verwaarloosd of teveel alleen gelaten. Ouders konden niet aanwezig zijn. (Je kunt als ouder fysiek aanwezig zijn en voor het kind afwezig) Of je werd als kind afgewezen. Je wilt niet afhankelijk zijn en reageert weinig op je ouders. Onder frustratie en teleurstelling ligt de hunkering naar liefde en geborgenheid. Lastig vinden om intimiteit toe te staan. Het nut van relaties met anderen bagatelliseren. Twee neigingen die passen bij een vermijdende gehechtheid. Een veilige en gezonde verbinding met anderen nastreven is de stap die je nú kunt zetten.
Ambivalente gehechtheid
Wel-niet, wel-niet. Het is de twijfel die overheerst. Inconsequent is het passende woord. Dan was er liefde en aandacht. Dan weer niet. Je weet dan ook niet goed waar op te rekenen. Je leeft in een stressvolle situatie. Onzekerheid troef. Verdien ik wel liefde? Je weet niet goed hoe jouw behoeften vervuld moeten worden. Je hebt geen vertrouwen ontwikkeld. Niet in jezelf en geen vertrouwen in je omgeving. Je bent ervan overtuigd dat je verlaten zult worden. Emoties spelen op voordat er in werkelijkheid iets is gebeurd. Je bent gebaat bij consequentheid en geruststelling.
Gedesorganiseerde gehechtheid
Het doel van de hechtingssystemen is bescherming bieden. Deze stijl wordt gekenmerkt door grote angst. Het kind zoekt toenadering en beweegt weg. Als kind zoek je troost en veiligheid bij een liefdevolle ouder. Maar wat als die ouder de bron van de angst is? Dissociëren en afstandelijkheid. Stemmingswisselingen en emotionele ontregeling. Er is veel verwarring. Zowel op psychisch als het fysieke vlak. Ouders hebben vaak te maken met eigen onverwerkte trauma’s.
*)Dissociëren: Een defensiemechanisme wat er voor zorgt dat je reflexmatig uit de ervaring stapt. Je hebt hierin geen vrije keus. Jij wordt beschermd door iets niet te ervaren.
Opnieuw leren hechten
De uiting van getraumatiseerde hechting kan onthechting zijn. Je maakt je dan los van jezelf, van de ander, of los van beiden. Onthechting is een overlevingsstrategie. Waar je in te weinig hechting bent geweest neem je dit met je mee. In elke ontmoeting kom je jouw hechtingspatronen opnieuw tegen. En je kunt leren. Leren om opnieuw antwoord te geven op jouw hechtingspatronen. Leer jezelf ontmoeten, kennen en omarmen. In begeleiding leer je terug te keren tot verbinding waar je uit verbinding gaat.