Een onbewust levensplan - met telkens opnieuw hetzelfde resultaat
In dit blog schrijf ik over script. Een begrip wat helpt om ons gedrag en interactiepatronen met anderen te duiden en beter te begrijpen. Wat is dan script? Is het fijn om te hebben of moet je er juist vanaf? In het kort verwijst script naar een mentaal patroon wat je hebt opgebouwd. Je zou het als je eigen handleiding kunnen beschouwen. Een handleiding waarin jij jouw verwachtingen hebt ‘beschreven’ hoe bepaalde situaties zullen gaan verlopen. Best handig. Je hoeft er niet meer over na te denken. Jouw reactie heb je immers ‘voor-geprogrammeerd’.
Verwachtingen en overtuigingen
Jouw script bestaat uit een set van overtuigingen. Je hebt deze al vroeg eigen gemaakt. Gekoppeld aan deze overtuigingen heb je verwachtingen aangenomen hoe sociale interacties zullen verlopen. En je gedrag is gekoppeld aan wat je verwacht dat er zal gaan gebeuren. Scripts kunnen daarmee nuttig zijn omdat ze je helpen om je gedachten en handelingen te structureren en te plannen. Je sociale interacties vanuit je eigen overtuiging en verwachting aangaan betekent dat je in script bent. De kans bestaat dat je ‘in script’ minder flexibel bent in de interactie met anderen.
Definitie: Het Script is het onbewuste levensplan waarmee mensen hun leven vormgeven en waartoe het jonge kind besluit als gevolg van ouderlijke programmering en ervaringen in zijn jeugd. Het is mogelijk om autonoom te leven, maar veel mensen leven om een (vermeende) opdracht van hun opvoeders uit te voeren.
Waar komt jouw script vandaan?
Het is interessant om te onderzoeken hoe onze scripts zijn ontstaan en hoe ze ons gedrag beïnvloeden. Soms zijn je scripts het resultaat van je opvoeding. Op een ander moment zijn ze het resultaat van een eigen ervaring en hoe je daarop hebt gereageerd. Het kan gebeuren dat je scripts conflicten veroorzaken met andere mensen in jouw leven. Vooral als anderen scripts hebben die niet goed aansluiten bij die van jou. Door bewust te worden van je scripts en hoe ze jouw gedrag beïnvloeden, kunnen je leren om deze te veranderen of aan te passen als dat nodig is.
Uit de praktijk
Elke keer als Gert-Jan deel gaat uitmaken van een nieuwe groep is dat voor hem een spannend moment. En ongemakkelijk. Hoe moet hij zich hier verhouden? Wat wordt er van hem verwacht? Hij weet het niet. En dát maakt hem onzeker. Hij trekt zich terug en wacht af welk spel er wordt gespeeld. Hij laat zich vervolgens meevoeren met de groep, En maakt zich klein. Pas als hij weet hoe ‘de hazen lopen’ komt hij uit zijn schulp. Vanaf dat moment probeert hij de controle te krijgen. Nu hij weet waar iedereen staat wil hij invloed uitoefenen op de groep. En weer is er een groep die dat niet accepteert.
Koos is werkloos geworden. Uit eigen beweging is hij gestopt met zijn eerste baan. Hij voelde zich onrechtvaardig behandelt. En dus was er geen andere keus dan te stoppen. Thuisgekomen werd zijn ontslag niet blij ontvangen. Maar dat deerde Koos niet. Hij kon immers niet anders. En met zijn arbeidsethos had hij zo weer werk, daar was hij van overtuigd. En inderdaad binnen twee weken had hij een nieuwe baan. Zie je wel! Als je je best maar doet. In zijn nieuwe baan werkte hij als een paard. Ook daar deed hij zijn uiterste best. En na twee weken lieten zijn collega’s hem links liggen.
Telkens een vergelijkbare uitkomst
Een script is een automatisme. Zonder dat je er bij na hoeft te denken voer jij in bepaalde situaties jouw bijpassende script uit. Dat is vaak erg handig en scheelt veel tijd. En omdat het script zo diep in jezelf aanwezig heb je er geen bewust weten van. Hoe jij reageert in een situatie is bepaald door jouw verwachtingen en overtuigingen rondom die situatie. Het gedrag wat je vervolgens (onbewust) laat zien is gebaseerd op verwachtingen en overtuigingen. Dat de uitkomst telkens gelijk is en niet altijd bevredigend, dat is gemakkelijk te wijten aan de ander.
Zo doen wij dat in onze familie
Een script, zeg maar jouw handleiding, is niet uit de lucht komen vallen. Ergens is er een moment of tijdvak geweest dat het uitleven van jouw script je heeft geholpen. Soms is jouw script een herhaling van wat zich al generaties lang op die manier wordt uitgevoerd. Trouw zijn aan je familiegeweten kan een bestaand script soms in stand houden. “Zo doen wij dat bij ons”. Ook kan het cultureel bepaald zijn hoe je handelt in bepaalde situaties.
Een combinatie van scripts
Een voorbeeld van een script in een familiesysteem is een script dat erop gericht is om conflicten te vermijden. Als er iets gebeurt wat leidt tot een mogelijk conflict, wordt er vooral geprobeerd dat op een of andere manier op te lossen of te negeren. In plaats van het rechtstreeks aan te pakken. Dit script is waarschijnlijk ontstaan uit een combinatie van onze individuele scripts en hoe we als gezin hebben geleerd om met conflicten om te gaan. Dit automatisch uitgevoerde script leidt telkens weer naar een zelfde uitkomst.
Uit gebaande paden stappen
Script is een begrip uit de Transactionele Analyse. Het is een hulpmiddel om om je gedrag en interacties met anderen beter te begrijpen en om je patronen te veranderen als dat nodig is. Door je eigen scripts te onderzoeken kun je leren om verwachtingen en overtuigingen te veranderen als blijkt dat deze niet realistisch of gezond zijn. Het is zeker een uitdaging om uit gebaande paden te stappen en je scripts te veranderen. En het begint altijd met bewust zijn. Bewust worden wat jouw script gedrag is. Wat is je script én wanneer gá je in script.
Emoties erkennen
Je kunt door reflectie en zelfonderzoek veel ontdekken over jouw scripts. Hoe ze zijn ontstaan en hoe ze jouw gedrag beïnvloeden. Feedback vragen aan anderen is ook een goede ingang om meer over jezelf te leren en te ontdekken. Een andere mogelijkheid is om met behulp van een coach/therapeut jouw scripts leren te identificeren en te begrijpen. En om tools te ontvangen hoe deze aan te passen. Door emoties te erkennen en te leren hoe we ze op een gezonde manier kunnen uiten, kun je jouw scripts veranderen en je beter voelen over jezelf en je relaties met anderen.
Werk-in-uitvoering
Ook jij bent in dit leven “werk-in-uitvoering”. Dat betekent dat het normaal is om te groeien en te veranderen. Niet persé gemakkelijk, maar wel met een mooie opbrengst. De valkuilen die je tegenkomt, jouw overlevingsmechanisme wat in actie komt zodra jij iets wilt veranderen, het zijn noodzakelijke leermomenten in jouw proces. En hoe beter jij jouw overleving- of bescherming mechanismes kent hoe beter jij in staat bent deze te pareren. Op weg naar meer autonomie.
Terugkrijgen wat de ander bij jou ziet. Jouw blinde vlek wordt in het licht gezet.
Ontmoeting en spiegels zijn verbonden
Deze website is gevuld met spiegels. Ze passen bij het thema: ‘Kom jezelf ontmoeten..’ Voor mij zijn ontmoeting en spiegel met elkaar verbonden. Een spiegel verdiept de ontmoeting. Stel jezelf maar eens de vraag: Wie ben ik? Wat is dan je antwoord? Weet wel dat jij meer bent dat wat je van jezelf kent. Ontdekken wie je bent is als een ontdekkingsreis. En als je ervoor open staat ontdek je telkens nieuwe delen van jezelf. Wat er van jou mag zijn ligt aan de oppervlakte. Of vlak daaronder. Je ervaart weinig interne weerstand om die delen van jouzelf aan te kijken. En er zijn echter ook delen van jou die zich minder gemakkelijk laten aankijken!
Gebroken spiegels vervormen het beeld
Het zijn de ongemakkelijke delen van jezelf die je afwijst. En dús in de spiegel opnieuw mag ontmoeten. Wat in die ontmoeting ontstaat laat zich raden. Het zijn die ontmoetingen die je het liefst vermijd. Of als dat niet is gelukt, zo snel mogelijk van wegloopt. De ander ontmoeten is daarmee ook jezelf ontmoeten. Elke ontmoeting die je aangaat is een spiegel voor jou. Als jij erin durft te kijken krijg je ongelooflijk veel informatie over jezelf terug. Is de spiegel gebroken of vervormd? Dan is het beeld wat je terugkrijgt ook vervormd. Denk hierbij aan de lachspiegels op een kermis. Straks meer over die vervorming.
Het is te pijnlijk
Wat er niet van jezelf mag zijn heb je weggedrukt. Boosheid, kwetsbaarheid, angst, levensvreugde. Je hebt ze diep weggestopt. Zo diep dat jij je daar niet eens meer bewust van bent. Maar het is niet weg. In je onderbewuste speelt het nog steeds een belangrijke rol. Jezelf beter leren kennen, inclusief dat wat er niet mocht zijn. Daarmee zet jij je eerste stap in Jezelf ontmoeten. Maar dan is het nodig dat jou een spiegel wordt voorgehouden. Een spiegel die bij jou ziet wat jij niet ziet. Omdat jij jezelf teveel beschermd om je weggedrukte delen te kunnen/willen zien. Dat is te pijnlijk.
Een aangepaste werkelijkheid kiezen
Een spiegel die is vervormd geeft een vertekent beeld. Kies jij voor een spiegel die is vervormd? Dan krijg jij een andere, aangepaste, werkelijkheid teruggekaatst. Een werkelijkheid die je misschien beter kunt verteren, maar die geen recht doet aan wat er niet van jou mag zijn. Jouw ego, je overlevingsdeel heeft volledig de regie. Ter bescherming van jezelf. In de ontmoeting met de ander kun je (onbewust) een gelijke vervorming aanbrengen. Door jouw gevoelens en verwachting uit een eerdere relatie of ontmoeting te projecteren op de ander. Dit wordt overdracht genoemd. Je projecteert iets uit een vorige situatie op nu.
De spiegel van de ontmoeting
Elke ontmoeting is als een spiegel. Je krijgt terug wat jij uitzendt. Wordt het contact in de ontmoeting telkens verbroken? Is het al moeilijk genoeg om contact te leggen? Laat de volgende zinnen dan eens inwerken:
Jij bent alleen maar met jezelf bezig. Er is geen (energie)uitwisseling.
Je bent opdringerig en hebt “de waarheid in pacht”.
Wellicht wil je de ander meenemen in jouw (voor)oordelen.
Jij wit helpen en niet geholpen worden. Er is geen balans in geven en nemen.
Uit loyaliteit naar je familiesysteem bekijk je alles met wantrouwen.
Je slikt jouw mening in. Deze doet er immers niet toe.
Non-verbaal en wat je zegt klopt niet met elkaar.
Jij geeft veel van wat je zelf zo tekort bent gekomen.
Er is geen gelijkwaardigheid in de ontmoeting.
Je bent trouw aan je familiegeweten: “Zo doen wij dat bij ons”
Wat is de schaduw verborgen is mag worden gezien
Gespiegeld worden. In veel situaties zo pijnlijk. Er wordt iets geraakt. Iets existentieels. Je stekels schieten recht overeind. Jezelf verdedigen doe je door de aanval te zoeken. Of te verdwijnen. Je onzekerheid neemt het over. En je twijfels. Doe ik het weer niet goed? De beweging die jij maakt is naar Kind-ego positie. En de ander komt in de Ouder-ego positie. De gelijkwaardigheid is ver te zoeken. Werkelijk ontmoeten is je kwetsbaar opstellen. Je kwetsbaar opstellen is jezelf openstellen voor de ander. Zodat je (aan)geraakt kunt worden in de ontmoeting. Wat in de schaduw is verborgen mag worden gezien.
Het verhaal van de spiegel
Er was eens een spiegel die altijd mee was in elke ontmoeting. Het was een bijzondere spiegel, want hij was in staat om de ziel van degene die erin keek te laten zien. Sommigen waren bang voor wat ze in de spiegel zagen, terwijl anderen juist geïnspireerd raakten door wat ze zagen.
In een vergadering op het werk, hield de spiegel de aandacht vast van een jonge medewerker. Ze zag haar eigen ambitie en vastberadenheid in de spiegel en wist dat ze de juiste beslissingen zou nemen in de vergadering. De spiegel had haar vertrouwen gegeven.
In een restaurant, stond de spiegel op een prominente plek. Een stel dat aan het daten was, keek er samen in en zag de liefde tussen hen weerspiegeld. De spiegel had hen dichter bij elkaar gebracht.
In een klaslokaal, werd de spiegel gebruikt door de leraar om de emoties van de leerlingen te peilen. De leraar zag dat sommige leerlingen verveeld waren en anderen gefrustreerd. Dankzij de spiegel, kon de leraar inspelen op de behoeften van de leerlingen en de les aanpassen.
Overal waar de spiegel ging, bracht hij inzicht en begrip. Hij was een waardevolle metgezel in elke ontmoeting.
Waar je overtuigd van bent, dáár geloof je in. Maar is dat nog relevant?
En ik ben niet goed genoeg
Ben jij ervan overtuigd dat de aarde rond is? Velen zullen je in die overtuiging volgen. Een minderheid niet. Jouw overtuigingen zijn (vaak onbewuste) ideeën die je hebt. Over jezelf, over anderen, over de wereld. Daarbij zijn ze sterk geïntegreerd. Overtuigingen hebben invloed op jouw denken, voelen en handelen. Ze zijn helpend, maar kunnen je ook beperken. Jij hebt jouw overtuigingen onbewust eigen gemaakt, In reactie op wat je hebt ontmoet in het leven. Op dát moment was de overtuiging voor jou zeker relevant. Hij paste in en bij de groep waarin jij thuis was.
Klopt jouw overtuiging wel?
Want klopt jouw overtuiging nú nog wel? Verschillende overtuigingen op een rij:
Zelfbeeld overtuigingen: dit zijn overtuigingen over onszelf. Als: ”Ik ben niet goed genoeg” of “Ik ben niet slim”.
Waarde overtuigingen: dit zijn overtuigingen over wat belangrijk is in het leven. Denk aan: “Geld is het belangrijkste in het leven” of “Geluk is het belangrijkste in het leven”.
Wereldbeeld overtuigingen: dit zijn overtuigingen over hoe de wereld werkt. Voorbeelden: “De aarde is een pannenkoek” of “Alle mensen zijn goed”.
Is jouw overtuiging relevant?
Overtuigingen hebben invloed op jouw dagelijks leven. Ze beïnvloeden jouw gedrag en hoe je reageert op situaties. Dat maakt het belangrijk om je bewust te zijn van jouw overtuigingen. Als jij denkt niet goed genoeg te zijn rem jij jezelf onbewust af. In de vooronderstelling dat jij het toch niet goed genoeg kunt. Overtuigingen zijn niet per definitie fout. Ze zijn ook niet voor niets ontstaan. Maar zijn ze NÚ nog relevant? Wat je als kind niet lukte hoeft als volwassene geen probleem te zijn. En die platte pannenkoek. Klopt die wel met de feiten zoals we die kennen?
Wat je gelooft is wat je doet
Het is een klein bruggetje. Van overtuiging naar irrationele gedachten. Irrationele gedachten sturen je een kant op. Vergezeld van spanning. Ik moet……. En dat moet lukken, anders ben ik niet oké. ‘Moeten’ vergezeld van oordeel en zelf opgelegde straf in één gedachte. “Mijn huis moet altijd netjes zijn, dat vind iedereen” – “Je bent een sloddervos”. “Je werkt altijd door tot het klaar is, dat hoort iedereen te doen” – “Je bent een luilak”. “Ik moet het perfect doen, fouten maken is jezelf onvoldoende voorbereiden” – “Je bent dom als je fouten maakt”. Je kent vast meer voorbeelden!
Het pantser, ingesmeerd met groene zeep
Merk je op hoe eisend jouw gedachten zijn? Voor jou, omdat je altijd alles goed moet doen? Voor anderen als je eist dat er wordt gewerkt, geleefd, volgens jouw norm? Heb je eenmaal deze gedachten omarmd. Omdat je ervan overtuigd bent dat hét zo hoort. Dan heb je onbewust een pantser opgebouwd. Een harnas aangetrokken. Ingesmeerd met groene zeep. Zodat alle ratio die op je af komt zonder moeite van je af glijdt. Irrationele gedachten helpen je niet verder. Je wordt er eerder klein, onzeker, bang, boos en verdrietig van.
Word je bewust van je gedachten patroon
Het gaat er niet om of je gedachten goed of fout zijn. Of je gelijk hebt, of dat ze logisch zijn. Het zijn bovenal gedachten die jou niet verder helpen. Ze zijn ineffectief als:
ze leiden tot ineffectief gedrag/emoties, waarmee je zelf niet uit de voeten kunt
er geen onderbouwing is met feitelijke gegevens;
niet logisch consistent zijn oftewel de redenering klopt niet.
We kennen ze allemaal. Irrationele gedachten. En toch steken ze telkens weer de kop op. Wordt je er bewust van. Omarm hoe jij dit doet. En als je wilt ga je oefenen.
Leer anders kijken
Oefenen met RET. Een methode om gedrag of emoties om te buigen. Om te buigen van ineffectief naar effectief. Het komt voort uit de cognitieve gedragstherapie. Met hulp van RET leer je anders tegen een lastige situatie aan te kijken. Leidend naar ander gedrag en ander gevoel in lastige situaties. Gaat het als vanzelf? Helaas. Er is werk te verzetten. Weliswaar met ogenschijnlijk eenvoudige stappen. Maar toch. Het is belangrijk om te weten waar je in gelooft. Irrationele gedachten en patronen zijn sterk verankerd in je overtuigingen. Het is goed om die (vooraf) te leren kennen.
Op zoek naar jouw gedachten
Een (A) gebeurtenis roept een (B) gedachte op. Dit wekt (C) gevoelens en gedrag op.
Stel dat je een taak hebt uit te voeren. En de gedachte “ik ben niet goed genoeg” komt boven. Dan wordt je gevoel en gedrag bepaalt door wat je denkt. In plaats van dat je ‘open’ begint aan de taak. Deze tussenstap van gedachten vindt razendsnel plaats. En meestal onbewust. Je geeft een waardeoordeel aan je gedachte. Je wordt er klein, onzeker, bang, boos en verdrietig van. Hoe jij jouw gedachten beoordeelt heeft effect op jouw gedrag en emotie. Op zoek dus naar jouw gedachten in diverse situaties.
Ik RET mij in plaats van RED mij
RET is de afkorting van rationeel-emotieve therapie. Met onderstaand stappenplan kun jij zelf aan de slag. Gedachten waarvan je overtuigd bent kunnen je helpen én belemmeren. Wat je gelooft is wat je doet. Met het stappenplan ga je op zoek. Naar de gebeurtenis, de gedachte en het gevoel/gedrag. Dat zijn de stappen 1 t/m 5. Vervolgens is het tijd voor verandering. Stap 6 t/m 8.
STAP 1
Beschrijf de A
Wat is de gebeurtenis, aanleiding of de situatie die het ongewenste gevoel en gedrag oproept?
STAP 2
Beschrijf de C
Wat is de ongewenste niet-productieve emotie en het daarmee samenhangende gedrag?
STAP 3
Formuleer de gewenste C
Hoe wil jij je gaan voelen als dergelijke situaties zich voordoen? Hoe wil jij je gaan gedragen?
STAP 4
Beschrijf de belangrijkste B
Wat zijn de gedachten waarmee je C veroorzaakt? Beschrijf de interpretaties, maar vooral ook de evaluaties.
STAP 5
Daag de irrationele gedachte uit waarmee je het ongewenste gevoel en gedrag veroorzaakt en stel deze ter discussie.
—————————————–
STAP 6
Vervang de irrationele gedachtendie onder B zijn gevonden door rationele gedachten. De antwoorden van stap 5 leveren helpen je om rationele gedachten te formuleren.
STAP 7
Beproef het resultaat
Test in je fantasie of in de werkelijkheid uit of je door de nieuwe B’s, de meer rationele gedachten, beter op de situatie kunt reageren. Hoe voelt het om er zo tegen aan te kijken?
STAP 8
Maak je eigen oefenprogramma en voer deze uit om de meer rationele en productieve denkwijze in je gedrag in te voeren.
“Ik heb een gelukkige jeugd gehad”. Daar hoeft het dus niet over te gaan. Of juist wel?
Je kunt dit blog ook beluisteren
Jouw stijl van hechting garandeert veiligheid
Ik schrijf over het proces van hechting. Over hechtingscirkel of contactcirkel. Het proces van interacties dat leidt tot een duurzame, affectieve relatie. Het hechtingssysteem is een aangeboren, biologisch en natuurlijk systeem. Het houdt verband met alles wat je in je leven doet. Specifiek in relaties. Hechting refereert aan veiligheid. Veilig zijn in je kwetsbaarheid. Veilige en onveilige hechting roepen elk een eigen sfeer op. Ik zal hier meerdere hechtingsstijlen beschrijven. Jouw hechtingsstijl garandeert jou veiligheid. Ook onveilige hechting. Ik nodig je uit om je eigen hechtingsstijl te onderzoeken.
In je start ben je volledig afhankelijk
Hechten is een natuurlijk vermogen. Het helpt jou om bij dezelfde soort te kunnen horen. Hechten begint pre-nataal. Al bij de conceptie. En zet zich voort na de geboorte. Het kind is voor voeding, veiligheid en groei afhankelijk. Hechten gaat van ouders naar kind en weer terug. De basishechting van ouders heeft effect op die wederkerigheid. En beïnvloedt het proces van interacties in latere relaties. Voor persoonlijke groei is de relatie ouder-kind van belang. Evenzeer als eiwitten en vitamines dat zijn voor groei. Het onderkennen van dit belang heeft veel veranderd.
Wees nieuwsgierig in het Nú
Ik ga vier verschillende hechtingsstijlen met je delen. Maar voor ik daar aan begin een oproep. Wees nieuwsgierig. Welke stijl past bij jou? Zonder gelijk deze stijl in beton te gieten. Het is mogelijk dat je verschillende stijlen bij jezelf herkend. Waarschijnlijk in verschillende relaties. Leer jezelf kennen. Met compassie. Want, wat je van jezelf kent, ben je niet. Welke vorm van hechting je ook hebt ontmoet. Het is mogelijk om in het nú te werken aan veilige hechting. Begrijpen en begrepen worden. Begrijpen en aanvoelen. Het is een diep beleefde verbondenheid.
De hechtingscirkel
De hechtingscirkel wordt ook contactcirkel genoemd. Het is de cirkel van ons leven. Je doorloopt deze van geboorte tot sterven. Eigenlijk doorloop je deze cirkel in élk contact. In verschillende intensiteit. Waar hechting is getraumatiseerd heeft dat gevolg voor het contact, de relatie. Onveilig gehecht heeft weerslag op intimiteit, intiem kunnen zijn. Wat pijn doet probeer je (onbewust) te vermijden. Maar pijn hoort bij het leven. Daarom kent iedereen gradaties van onthechting. Iets waar ook jij je toe mag leren verhouden. Hieronder beschrijf ik vier verschillende stijlen van hechting.
Veilige gehechtheid
Veilige gehechtheid ligt aan de basis van je zijn. Veiligheid, vertrouwen, je verbonden weten en begrepen. Veilige gehechtheid is afstemming. Hoe je omgaat met (stress) situaties wordt mede bepaalt door je hechtingsstijl, Jij als volwassene kunt verbinden op een gezonde wederzijdse manier. Samen en alleen is beide oké. Je voelt je niet ongemakkelijk bij verschillen. En van conflicten maak je geen drama. Ouders hebben een (grote) rol gehad in jouw gehechtheidsstijl. Dat is een ongemakkelijke waarheid. En vanuit loyaliteit lastig vast te pakken. Ouders kunnen niet meer geven dan ze bezitten.
Je kunt als volwassene werken aan je gehechtheidsstijl. Enkele vaardigheden om mee/aan te werken zijn:
Aandachtig luisteren
Aanwezig zijn
Afstemmen
Contact onderhouden
Bewustzijn van jou komen en gaan in het contact
Vermijdende gehechtheid
Als kind verwaarloosd of teveel alleen gelaten. Ouders konden niet aanwezig zijn. (Je kunt als ouder fysiek aanwezig zijn en voor het kind afwezig) Of je werd als kind afgewezen. Je wilt niet afhankelijk zijn en reageert weinig op je ouders. Onder frustratie en teleurstelling ligt de hunkering naar liefde en geborgenheid. Lastig vinden om intimiteit toe te staan. Het nut van relaties met anderen bagatelliseren. Twee neigingen die passen bij een vermijdende gehechtheid. Een veilige en gezonde verbinding met anderen nastreven is de stap die je nú kunt zetten.
Ambivalente gehechtheid
Wel-niet, wel-niet. Het is de twijfel die overheerst. Inconsequent is het passende woord. Dan was er liefde en aandacht. Dan weer niet. Je weet dan ook niet goed waar op te rekenen. Je leeft in een stressvolle situatie. Onzekerheid troef. Verdien ik wel liefde? Je weet niet goed hoe jouw behoeften vervuld moeten worden. Je hebt geen vertrouwen ontwikkeld. Niet in jezelf en geen vertrouwen in je omgeving. Je bent ervan overtuigd dat je verlaten zult worden. Emoties spelen op voordat er in werkelijkheid iets is gebeurd. Je bent gebaat bij consequentheid en geruststelling.
Gedesorganiseerde gehechtheid
Het doel van de hechtingssystemen is bescherming bieden. Deze stijl wordt gekenmerkt door grote angst. Het kind zoekt toenadering en beweegt weg. Als kind zoek je troost en veiligheid bij een liefdevolle ouder. Maar wat als die ouder de bron van de angst is? Dissociëren en afstandelijkheid. Stemmingswisselingen en emotionele ontregeling. Er is veel verwarring. Zowel op psychisch als het fysieke vlak. Ouders hebben vaak te maken met eigen onverwerkte trauma’s.
*)Dissociëren: Een defensiemechanisme wat er voor zorgt dat je reflexmatig uit de ervaring stapt. Je hebt hierin geen vrije keus. Jij wordt beschermd door iets niet te ervaren.
Opnieuw leren hechten
De uiting van getraumatiseerde hechting kan onthechting zijn. Je maakt je dan los van jezelf, van de ander, of los van beiden. Onthechting is een overlevingsstrategie. Waar je in te weinig hechting bent geweest neem je dit met je mee. In elke ontmoeting kom je jouw hechtingspatronen opnieuw tegen. En je kunt leren. Leren om opnieuw antwoord te geven op jouw hechtingspatronen. Leer jezelf ontmoeten, kennen en omarmen. In begeleiding leer je terug te keren tot verbinding waar je uit verbinding gaat.
Als je geen hoop meer hebt, dan heb je alles. En dan is er niets meer waar je op zou hoeven hopen
Mijn kinderlijke identificatie met de held
Ik heb iets met de WOII. Of op zijn minst gehad. Als kind verslond ik oorlogsboeken. Vast uit een onbewust willen identificeren met de held. En vanuit dat perspectief kon ik iets niet begrijpen. Hoe konden mensen zich in grote getale laten ombrengen. Zonder veel tegenstand te bieden. Is het leven dan niets om voor te vechten? Zelfs al had ik in die de middelen gehad. En al had ik een passend antwoord gevonden. Ik had het niet eens kúnnen begrijpen. En toen kwam onlangs er een zin voorbij. Een zin van Bert Hellinger: Als je geen hoop meer hebt, dan heb je alles! Het kreeg opeens betekenis.
Als je geen hoop meer hebt, dan heb je alles
Ik neem je mee in deze betekenisvolle zin. De zin lijkt haaks te staan op de uitspraak: Hoop doet Leven. Wees eerlijk. Geen hoop meer hebben. Dát geeft toch een gevoel van machteloosheid. Het is klaar, het doet er niet meer toe. In het stervensproces is opgeven een teken. Een teken van naderend einde. Geef je dan op? Of geef jij je dan over? Dit is geen blog over stervensbegeleiding of rouw. Maar (hoop op) leven en sterven behoren tot dezelfde medaille. Overgave is mijn betekenis aan geen hoop meer (nodig) hebben. En dan toch alles blijken te hebben. Overgave aan wat er is.
De macht uit handen geven
Hoe resoneer jij op de woorden overgave en opgeven? Als iets om tegen de strijden? Omdat opgeven geen optie is? Weet dat alles waar je tegen strijdt groeit. Iets NIET willen resulteert in een onbewust willen. Door “niet(s)” te benoemen heb je dat een plek gegeven. En wat een plek heeft bestaat, is er. De wil om te strijden heeft een oorzaak. Overgeven voelt als toegeven, machteloos zijn. Zonder macht om invloed uit te oefenen op het eindresultaat. Machteloosheid maakt je klein, kwetsbaar zelfs. Lastig mee om te gaan. Terwijl je macht uit handen geven juist zo’n groots gebaar is.
Loslaten in het sterven
Ik identificeerde mij met helden. In stille verwondering, met verlangen om (zo) iemand te zijn. Om gezien te worden. Van betekenis. Er toe doen. Mijn aanname is dat iedereen ergens een voorbeeld heeft. Als richting voor het leven. Als bevestiging. Dat kunnen ouders/verzorgers zijn. Uit een grotere kring, of uit een imaginaire wereld. Hier komt het ego erbij. Je hebt het ego nodig ter bescherming van jezelf. Waarden, normen, overleven. Maar het ego staat jouw overgave in de weg. En het ego niet willen, maakt het juist groter. Weer dat in het sterven het ego (pas) echt wordt losgelaten.
Je mag je ego aannemen
Een mooie eerste stap is het ego aannemen. Want dát is er. En het heeft zeker een functie. Overleven in de huidige maatschappij zonder ego? Het is maar weinigen gegeven om het ego zo los te laten. Maar als je jouw ego aan kan nemen, zonder strijd. Dan wordt het minder groot. Dan is het verleden en de toekomst minder belangrijk. Dan ben je in staat meer HIER te zijn. En er is ook niet meer dan Nú. ‘Alles’ kan alleen in het NU bestaan. Aanvaarden dat wat er is, alles is… geeft rust. Als jij je kunt overgeven aan het grotere geheel, wat heb je dan nog meer nodig? Het voelt voor mij groot en groots.
Van laat-varen naar aan-vaarden
Wat mij al jong heeft geïntrigeerd is hoe mensen ‘iets’ kunnen ondergaan. Iets wat niet fijn, of zelfs met de dood bekocht moest worden. De weg naar de gaskamer gaan zonder noemenswaardig in verzet te komen. Het lot wat deze mensen te wachten stond lag vast. Er was geen hoop meer. En aanvaarden lukt pas als je hoop op een andere uitkomst laat varen. Aannemen wat er is. Voor het ego is er dan niets meer te doen. Met deze eigen uitleg denk ik te begrijpen wat Bert Hellinger bedoelde. Met aannemen wat er nu is hoef je geen uitweg te zoeken. Wat geeft dat een rust.
Zoveel lichter geworden
Iets van die rust kunnen deelnemers van een (familie)opstelling ook zo ervaren. “Zo is het” is een uitspraak die zó gevoeld kan worden. Dat kunnen aannemen, ervoor kunnen buigen lijkt alsof er een last afvalt. Zoals een deelnemer onlangs zei: “Als ik nu op de weegschaal ga staan, moet ik wel minder wegen. Ik voel mij zoveel lichter geworden.” Natuurlijk komt het voor dat het niet gaat. Dat het aannemen voor nu nog te zwaar is. En dat is prima. Weet dan dat er iets in beweging is gezet. En dan is er tijd nodig. Tijd om te verteren . Tijd om het ego te laten wennen aan wat er is.
Weet je welkom met elke vraag, twijfel of verwondering.
Structuren kunnen je belemmeren in het voluit leven van je leven. Hoeveel lef heb jij om te leven?
Werken aan je eigen vrijheid
Dit is een kort verhaal dat gaat over Jezelf ontwikkelen. Over werken aan je eigen vrijheid. Met de bereidheid om te blijven leren. Het verhaal is metaforisch geschreven. Ontleend aan het verhaal uit het boek ‘Op verhaal komen’ van Wibe Veenbaas. Een prachtig verhaal. Want metaforische verhalen raken op een diepere laag. Graag deel ik dit verhaal over de kleine ijsbeer. Ik werd geraakt toen het aan mij werd voorgelezen. Door de tekst en de vertelkracht. Dat het jou mag raken.
Bewegen in het onbekende
Het verhaal dat gaat over een baby ijsbeer. Geboren in een dierentuin, ergens in Europa. Er waren de laatste tijd veel ijsbeertjes geboren. Meer dan er plaats was in de dierentuin. Vandaar dat de ijsbeer van dit verhaal moest verhuizen. Op hele leeftijd op weg naar een nieuwe dierentuin. Het verhaal vertelde niet waar de nieuwe dierentuin was gelegen. Er werd wel verteld over blijdschap. Hoe blij de directeur van deze dierentuin over de komst van kleine ijsbeer. In zijn dierentuin was er tot nu toe nog geen enkele ijsbeer.
Doen wat je al kent
Pas toen de jonge ijsbeer arriveerde realiseerde de directeur zich dat hij er nog geen eigen hok voor had. De ijsbeer kreeg een klein hok als voorlopig verblijf. En wat doet een ijsbeer in een klein hok? Juist… die gaat ijsberen. Hij sjokte in zijn hok drie stappen de ene kant op en drie stappen de andere kant op. Drie stappen heen en drie stappen terug, drie stappen heen, drie stappen terug…. Uren, dagen, weken en maanden gingen voorbij.
Niet voldoen aan de verwachting
In de tussentijd werd er voor de ijsbeer een schitterend hok gemaakt. Compleet met een rotspartij, bomen en een eigen beekje om in te zwemmen. Na enkele maanden was het klaar. En iedereen was uitgenodigd om de verhuizing bij te wonen. Het kleine hok werd met een hijskraan in het nieuwe verblijf geplaatst. Het hok ging open…. Iedereen keek vol verwachting toe hoe de ijsbeer zijn nieuwe verblijf zou gaan verkennen. En wat deed de ijsbeer met al die ruimte? Hij sjokte drie stappen de ene kant op en drie stappen de andere kant op. Drie stappen heen en drie stappen terug.
Maanden later…
De mensen waren teleurgesteld. Toen bleef de belangrijke vraag over: Wanneer zou de ijsbeer de volgende stap zetten? Het duurde even, maar een paar maanden later zwom en spartelde de ijsbeer in de beek. Hij sliep onder de bomen, rolde in het zand en scharrelde onder de struiken op de rotsen. Alsof het nooit anders was geweest. En niemand wist meer dat hij ooit nog alleen maar heen en weer had gelopen. Die drie stappen heen en drie stappen terug. Bijzonder hè? Die vrijheid.
Durf te bewegen in de nieuwe ruimte
Jezelf ontwikkelen, blijven leren, is werken aan je eigen vrijheid. Een vrijheid die begint met in beweging komen, met het openen van deuren die nieuwe ruimtes zichtbaar maken. Dat is, hoewel onontbeerlijk, slechts de eerste stap. De volgende stap is het durven bewegen in die nieuwe ruimte. Jezelf losweken van vaste de patronen die eens de beste keus voor je waren en je zo goed hebben geholpen. En na een tijdje zul je vergeten zijn dat je ooit alleen in die kleine ruimte, waar alles overzichtelijk en onder controle was, bezig bent geweest.
Ik hoop je te hebben geïnspireerd met dit herkenbare verhaal van onthechting. Van oud en nieuw. Van onwetendheid naar vrijheid.
