In onwetendheid zit je onschuld,
in weten ontstaat je schuld
Bewust
Dit is een blog over bewust-zijn, on-bewust en bewust worden. Waar jij je niet bewust van bent heeft bestaansrecht. Want het is er. Zelfs als jij er geen weet van hebt. Als je ergens niet van op de hoogte bent kun je je handen in onschuld wassen. “Dat hoef ik allemaal niet te weten”. Het is een uitspraak waarmee je kunt vastklampen aan onschuld. Wat niet weet, wat niet deert? Om het onbewuste te transformeren naar bewustzijn raak je iets van je onschuld kwijt. Zou dat je dan gelukkiger maken? In dit blog schrijf ik vanuit een persoonlijke invalshoek over die transformatie.
Met kennis van nu, gisteren afwijzen
Ik ben mij ervan bewust. Wat wil zeggen dat ik er weet van heb. Het proces van bewust worden is doorgaans er ook een van verwarring. En van verwarring wordt gezegd dat het de poort is naar een nieuwe realiteit. En dat klopt mijns inziens ook. Verwarring ontstaat als je huidige kijk op de wereld ter discussie wordt gesteld. Nu is het niet erg om een beeld bij te stellen. De ontwikkeling gaat op veel gebieden echt razendsnel. Wat maakt dat je er met nieuw opgedaan inzicht naar kunt gaan kijken. Met de kennis van vandaag kan gisteren worden afgewezen.
Groeien door je beeld te vergroten
Er zijn legio voorbeelden waarin je wordt ‘uitgenodigd’ om je beeld bij te stellen. Je hebt ongetwijfeld je eigen voorbeelden voor het oprapen. Alleen al in het volwassen en/of ouder worden wordt je ermee geconfronteerd. Je mag het beschouwen als groeien. Persoonlijk is mijn verwarring het grootst als ‘een ander beeld’ raakt aan het familiegeweten. Dan ligt er opeens een grotere drempel waar ik overheen heb te stappen. (Of ik beslis om dat (nog) niet te doen). Want in het familiegeweten zit opgesloten hoe wij het doen, hoe wij onszelf met ons eigen waarheden zien.
Bizar hoe je vastzit in een format
Mijn mening over de GGZ was gevormd in de jaren 70. Net als het beeld inclusief oordeel wat ik had van Zuid-Molukkers (ik ben geboren en getogen in Boven Smilde waar de schoolkaping heeft plaatsgevonden). Maar ook de verwachting dat je altijd je best doet, hard werkt en dat afspraak, afspraak is. Zoals je ook vanzelfsprekend overal op tijd bent. En niet onbelangrijk: Resultaat is wat telt. De weg ernaar toe is minder interessant. Als ik nu op Facebook naar oude foto’s uit mijn jeugd voorbij zie komen weet ik gelijk tot welke groep iemand behoorde. Christelijk of openbaar. Bizar eigenlijk.
Trouw aan de groep maakt je onschuldig
Bovenstaand geeft aan hoe ik was geconditioneerd voor het leven. Daar stond ik indertijd niet bij stil. De waarheid was keurig afgebakend. Dat is duidelijk. Het doet beseffen waar je bijhoort. En omdat we als mens een groepsdier zijn is dat best handig. Wat je doet, is er onbewust op gericht om bij de groep, het familiegeweten te blijven horen. En om je eigen groep hechter/sterker te maken is het afwijzen van andere groepen eigenlijk een hulpmiddel. Het geweten zorgde ervoor dat je onschuldig kon blijven zolang je maar trouw bleef aan de groep. Anders was je schuldig.
Weerstand: Liefdevolle loyaliteit
Trouw blijven aan je familiegeweten: Loyaliteit. Ook wel liefdesband genoemd. En dat laatste raakt een diepere laag. Onschuldig kunnen zijn in die liefdesband. Met de kennis van nu ben ik mij ervan bewust hoe groot dat woord onschuldig is. En wat er allemaal ‘uitgevreten’ kan worden. En dat iemand zich daarbij toch nog onschuldig kan voelen. Je daarvan bewust worden is iets van je eigen onschuld verliezen. En reken maar dat dát op zijn minst verwarrend is en uitmondt in weerstand. Als de ‘waarheid’ vanuit het familiegeweten ter discussie wordt gesteld is weerstand de verdediger.
Goede intenties zijn niet genoeg
Loyaal zijn aan het familiegeweten maakt je in je handelen onschuldig. Dat je daarmee anderen veroordeelt, dát kwam helemaal niet in mij op. Loyaal zijn aan dat geweten is handelen vanuit de beste intenties. En wat een onbegrip/boosheid ontstond er als mijn goede intenties (die iedereen toch begrijpt??) niet op waarde werden geschat. Ik ben daar vaak op vastgelopen. Omdat ik aangeboden/opgelegde feedback niet aan kon nemen bleef ik vastzitten in mijn loyaliteit. Nog beter je best doen, nog meer zónder de ander. Met als gevolg meer verwarring en nog meer onbegrip.
Wat wil je eigenlijk zélf?
Bewust worden van je eigen handelen gaat verder dan ‘weten hoe je het doet’. Bewust worden van eigen handelen betekent dat je keuzes hebt te maken. Wat wil ik zélf? Dat betekent niet minder dan losmaken uit delen van het familiegeweten. Delen die je belemmeren om voluit te leven. En losmaken gaat altijd gepaard met weerstand. Je laat iets van onschuld achter om schuldig te kunnen worden. Alleen de woorden schuld en onschuld hebben tijd nodig om in te kunnen dalen. Omdat je mag leren ervaren dat onschuld en schuld niet gelijk staat aan goed en fout.
Bewustwording: meer dan het individu
Bewust worden om je bewustzijn te vergroten is een individueel proces. Maar het is ook méér dan een individueel proces. Vele actuele gebeurtenissen, al dan niet vergezeld van het stempel CRISIS, vergroten het bewustzijn van (groepen) mensen. Er wordt op allerlei manieren ‘aan de deur geklopt’. En in reactie daarop zie je in een sterk geïndividualiseerde maatschappij, waarin iedereen zijn eigen boontjes wordt geacht te doppen, de behoefte ontstaan om samen naar een oplossing te zoeken. Een behoefte en in meer of mindere mate weerstand. Uit loyaliteit naar het systeem van herkomst.
Wanneer is het nu eens klaar?
Het vergroten van mijn bewustzijn heeft mij van alles gebracht. Woorden die daarvan iets kunnen omschrijven zijn: pijnlijk; vervelend; een leeg gevoel; hoop; verwachting; blijdschap; tranen; verdriet; wanhoop; geluk; eenzaamheid; nieuwgierigheid. Het leest misschien niet als een hartelijke uitnodiging om jezelf telkens opnieuw te bevragen en te onderzoeken. En toch gun ik jou een dergelijk proces. Ook al is het er een van vallen en opstaan. Voor mij eens grote thema’s als GGZ en Zuid-Molukkers hebben daardoor een gezonder perspectief gekregen. En telkens komen er nog nieuwe inzichten bij. Je bent immers nooit te oud om te leren.
Manifestatie van wat is buitengesloten
Iedereen heeft wel iets van ‘wat er niet mocht zijn’ naar de schaduw verbannen. Waardoor het vervolgens gedwongen uit beeld verdwijnt. Je bent je er niet meer van bewust. Als mensen hebben we echter een diepe ‘drive’ om heel te willen zijn. Compleet zijn, alles ingesloten. Met reden. Want alles wat van onszelf wordt buitengesloten komt eens naar de oppervlakte. Hoe zich dat laat zien is voor iedereen verschillend. Waarbij ziekte een mogelijke manifestatie is om het buitengeslotene zichtbaar te laten worden. In de oosterse heelkunde een gegeven.
Het streven van de mens: Heel worden!
Bewustzijn van jezelf. Ik gun het jou, mijzelf en iedereen. Meer bewustzijn ontwikkelen ten aanzien van jezelf geeft je uiteindelijk de ruimte om werkelijk die plek in te nemen die al die tijd al voor jou is gereserveerd. Elke stap daar naar toe, is een zinvolle stap. Hoe klein ze ook zijn. Want uiteindelijk wil ieder mens heel zijn.
Vorm vast pakken om te vervormen verloren is de oorsprong. Loyaliteit
De kracht én spanning van loyaliteit
Loyaliteit, loyaal zijn, loyaal gevonden worden. Maar loyaliteit heeft een grens. Al heb ik zelf ervaren hoe diffuus die grens kan zijn. En wat is het lastig als die grens wordt benoemd. Waarom eigenlijk?
Inmiddels kan ik zo voelen waar dat vandaan komt. Want loyaliteit blijkt een liefdesband te zijn.
Geen wonder dat aanmerkingen op loyaliteit je in een spagaat trekt. Zeker in je systeem van herkomst.
Loyaliteit komt veel voorbij in mijn praktijk. Dit blog gaat over de verschillende vormen van loyaliteit. En de vervormingen. Misschien herken je iets van jezelf. Neem het aan, pak het stevig beet. Zodat je het later wat meer los kunt laten.
Loyaliteit in werk en herkomst
Arbeidsethos en familiegeweten
Je ziet het overal. Het verlangen naar loyale (onvoorwaardelijke?) medewerkers spat er vanaf. Sla de personeelsadvertenties er op maar eens op na. Niet met zoveel woorden, maar wat dacht je van: “We verwachten geen negen tot vijf mentaliteit”.
Loyaliteit is blijkbaar een verdienste. Iemand die loyaal is, daar kun je op bouwen!
Wat een onvoorwaardelijkheid wordt hier gevraagd. Een onvoorwaardelijkheid die ik herken. Ze wordt geschaard onder het kopje arbeidsethos.
En als je daar anders naar kijkt, komt het oordeel snel. Het groeps- of familiegeweten speelt daarin een rol.
Activeren van loyaliteit
In kwetsbare situaties wordt jouw loyaliteit snel wakker. Bijvoorbeeld als nje afhankelijk bent van de ander? Dan ontstaat er een voedingsbodem voor gebondenheid.
Tegenovergesteld zie je nu op de arbeidsmarkt gebeuren. Er is veel vraag naar werknemers. Dat zet loyaliteit in een ander daglicht.
ZZP’ers ervaren meer regie over hun wensen. Ze maken zich los van de groep waartoe ze hoorden, voelen zich minder gebonden – en vaak ook minder verbonden.
Speelt loyaliteit zich dan voornamelijk op de werkvloer af? Nee, absoluut niet.
“Loyaliteit is een liefdesband, geen plicht. Pas als je dat beseft, ontstaat ruimte om eigen keuzes te maken.”
Loyaliteit is een liefdesband
Loyaliteit in familiesystemen
Iedereen is ontstaan vanuit zijn ouders. Loyaliteiten zijn liefdesbanden, diep verankerd op een onbewuste laag. Ze verbinden je met je familie en de gemeenschappen erom heen.
Deze gebondenheid zet onzichtbare dynamieken in beweging.
Dat zie je terug in hoe jij nu je relaties aangaat. Die dynamieken een weerspiegeling van jouw plek in je systeem van herkomst. Je deed wat destijds nodig was om erbij te horen.
Persoonlijke ontwikkeling is jezelf ontmoeten. Met vragen als:
“Wie” ben ik”
“Wie ben ik in de ogen van jou”.
Betrokkenheid en risico
Het familiesysteem drijft op onderlinge betrokkenheid en liefde. Vervuld van belofte én risico.
De belofte van veiligheid
Het risico van afwijzing of buitensluiting
Die dualiteit maakt je ontvankelijk voor plekverwisseling en vervorming van loyaliteit. Over plekverwisseling en magische liefde lees je in een andere blogs.
In dit blog zoom ik in op de horizontale en verticale loyaliteit en de 4 vervormingen daarvan. Overdreven – Gespleten – Negatief – Onzichtbaar.
Horizontaal versus verticaal
Verschil tussen generaties en gelijkwaardigheid
Horizontale en verticale is ontleend aan de contextuele therapie. Een therapie die handelt over de dynamische verbondenheid van een persoon met zijn relaties. Iedereen is lid is van een familiesysteem. Ieder lid heeft in dat systeem een eigen unieke plek.
Verticale loyaliteit:
De loyaliteit tussen generaties: Groutouder-Ouder-Kind. Deze relaties zijn onomkeerbaar.
Horizontale loyaliteit speelt zich af tussen eenzelfde generatie.
Partnerrelatie, vriendschapsrelatie of collegiale banden. Relaties op basis van wederkerigheid. Er is gelijkheid in wederzijdse verplichtingen en rechten.
Projecties in werk en relaties
Verticale loyaliteitsbanden zijn diep geworteld. Je ziet en voelt de spanning opborrelen als deze liefdesband er niet openlijk mag zijn.
In mijn aanbod “RELATIE IN BALANS” werk ik met deze verticale (en horizontale) loyaliteit.
Wat neem jij mee uit je vorige relatie? Welke oude bindingen leiden tot projecties? Projecties die je ook van toepassing zijn in de relatie met je collega’s. Elke relatie biedt kansen. Kansen om te helen wat ooit uit verbinding is geraakt. Dit geldt (dus) niet alleen voor partnerrelaties.
Vervormingen van loyaliteit
Elke loyaliteit heeft een zwakke kant. En een krachtige kant. Soms raakt de loyaliteit vervormd, Jij bent klem komen te zitten in je familiesysteem. Op een plek in het oudersysteem terecht gekomen.
Jouw vervorming van loyaliteit wordt door een ander wellicht als kwaliteit ervaren: Geen nee kunnen zeggen. Meer verantwoordelijkheid nemen dan je toekomt. Past precies bij “We verwachten geen negen tot vijf mentaliteit” uit de tweede paragraaf.
In een andere vervorming is uithoudingsvermogen de grote kracht. Het snel zien van beide kanten van een medaille. Mét inlevingsvermogen.
Het kind dat geen kind kan zijn, gekleed in de kleding van de volwassene
Overdreven loyaliteit (parentificatie)
Parentificatie is identificatie met de plek van ouders, Van een of beide. De oorzaak ligt in overbelasting van de ouder(s). Tijdelijk, of structureel in de vorm van een zwaar levenslot van ouder(s) en/of grootouder(s).
Identificeren is het je toe-eigenen van ander zijn lot met de onbewuste beweging om die plek over te nemen.
In het voortdurend scannen hoe het met je ouder(s) gaat ben je alert geworden. Alert op de last van een ander. Jouw groot verantwoordelijkheidsgevoel krijgt veel voor elkaar. Veel doen geeft je het goede gevoel. Hulp vragen is lastig. Zorg voor een hogere rangorde gaat als vanzelf.
Wat te doen?
Aanvaarden dat jij het niet alleen hoeft te doen
Meer zorg voor jezelf (mentaal en lichamelijk)
Grenzen stellen in verantwoordelijkheden
Minder gericht zijn op ‘voorkomen wat fout gaat’
Loyaal aan het een is disloyaal naar de ander. Verscheurd worden.
Gespleten loyaliteit (triangulatie)
Kun je even loyaal zijn naar beide ouders? Of gaat loyaliteit naar de een ten koste van de ander. Dat laatste brengt je in een spagaat. Je hebt het gevoel dat jij de relatie moet redden.
Helemaal als ouders, omdat ze er samen niet uitkomen, afzonderlijk steun zoeken bij jou.
Dit veroorzaakt een innerlijk strijd. Loyaal naar de een is tegelijkertijd dis-loyaal zijn naar de ander. Alsof je altijd een van de twee in de steek laat.
Zijn er op de werkvloer meerdere leidinggevenden? Een beetje spanning tussen hen, geeft jou stress.
Wat te doen?
Zoek momenten waarop de liefde wél stroomde tussen je ouders
Herstel je afbakening
Sta op je eigen plek
Gebruik je Volwassen ego-positie om keuzes te maken
Weet: Kiezen is de helft verliezen
Je zelf beperken en klein houden. Uit trouw.
Negatieve loyaliteit
Hoe kan er geluk bestaan als er zoveel lijden is? Het zware lot van ouders rustend op kinderschouders activeert het ondermijnen van eigen gezondheid en succes van het kind.
In gebonden zijn aan het lot van je ouders blijf je hun trouw. Een onuitgesproken belofte: Ik kom niet verder dan jullie.
Een bijzondere dynamiek waardoor je niet je volle potentie gebruikt. Het is moeilijk om in het licht te staan. Lastig om successen te vieren. In de onderlaag zit woede. Je hebt je eigen geluk op moeten geven.
In je werk blijf je vooral zoeken naar verbeterpunten. Alsof er een taboe rust op positieve ervaringen.
Wat te doen?
Buig voor het lot van je ouders
Neem je eigen leven met alles wat erbij hoort
Vier successen
Professioneel: Sluit de pijn van andere in zonder het te dragen
Onzichtbaar verbonden met wat er niet mocht zijn
Onzichtbare loyaliteit
Als kind kun je ‘weten’ dat iets in het systeem werd buitengesloten. Er treedt dan een identificatie op met dat ‘iets’. Zodat het een plek krijgt in het systeem. Dat ‘iets’ kan een geheim zijn, een trauma, een verzwegen persoon. Er werd in ieder geval niet over gesproken.
Onzichtbare loyaliteiten zijn beklemmend. Er moet ‘recht gedaan worden’. Maar niemand weet waar recht aan gedaan moet worden. Het vertroebelt de onderlinge communicatie.
Onzichtbare loyaliteit is moeilijk vast te pakken. Een leidinggevende met deze dynamiek strijdt een strijd die niet de zijne is.
Wat te doen?
Erken wat buitengesloten was
Geef het een plek (ook generaties later)
Zet innerlijke onrust om in kwaliteit
Professioneel: Wees nieuwsgierig naar wat in het verleden van een organisatie nog meespeelt
“Wat je uit liefde op je hebt genomen, mag je later met liefde weer teruggeven aan wie het werkelijk toebehoort.”
Loyaliteit vraagt professionele én persoonlijke aandacht
Loyaliteit is geen karaktereigenschap, maar een liefdesband. Een dynamiek die raakt aan jouw plek in je familiesysteem én aan je plek op je werk.
Het vraagt bewustzijn om te zien waar:
Jouw loyaliteit vervormd is geraakt
Je een plek hebt ingenomen die niet de jouwe was
Je mag loslaten wat niet van jou is
Samenvattend: Loyaliteit als ingang naar jezelf
Loyaliteit en plek zijn een krachtige ingang voor zelfonderzoek. Loyaliteit is een liefdesband – maar wel een met een grens. En het juist op dat snijvlak waar de spanning ontstaat. Daar wordt in de schaduw geplaatst wat niet aangekeken mag worden. UYit liefde. Uit trouw.
Wil je onderzoeken welke vormen van loyaliteit in jouw leven spelen?
Schaamte houdt je klein, autonomie geeft vrijheid. Vaak zit je vast in één kant: aanpassen of jezelf isoleren. De oplossing ligt in het balanceren tussen beide. Door schaamte bewust te voelen en autonomie stapsgewijs te versterken, kun je vrijer leven. Dit blog biedt inzichten én een praktische oefening.
Jezelf zijn in je relatie is niet vanzelfsprekend. Onbewuste patronen, overlevingsstrategieën en familieloyaliteiten beïnvloeden je plek. Systemisch werk helpt deze dynamieken zichtbaar te maken. Door bewustwording en erkenning van wat speelt, kun je oude patronen doorbreken en je relatie versterken, met meer ruimte voor wie jij werkelijk bent.
Het is eigenlijk best logisch allemaal. En toch….. er is lev voor nodig om het leven ten volle te nemen. En lev om door de loyaliteit heen op onderzoek te gaan. Uit je bubbel om antwoord te vinden op “Waarom-vragen”. Om zicht te krijgen op helderheid.
Een blog over bubbel en familieopstelling. En hoe ze bij elkaar horen.
