Faalangst én de moed om je innerlijke saboteur te ontmoeten
Faalangst is geen zwakte, maar een overlevingsstrategie
In dit blog zoom ik uit op faalangst. Wat is het, waar komt het vandaan en hoe kom je er van af? Faalangst als innerlijke saboteur die je ervan weerhoudt te doen wat je hebt te doen, of zou willen doen.
Bevries je als er prestaties van je worden verwacht? Durf je niet te excelleren? Moet je het altijd perfect doen? Ben je bang om fouten te maken? Heeft de grootste criticus ‘toevallig’ jouw naam?
Welk licht schijnt er vanuit systemisch perspectief op de angst om te falen. En niet onbelangrijk, wat is er voor jou nodig om jezelf aan te kunnen kijken als de angst om te falen jou juist blokkeert? En antwoord op de vraag: Kun je faalangst wel overwinnen?
Faalangst is méér dan een beetje stress
Ken jij dat ook? Die knoop in je maag als er een presentatie aankomt, als je de stap zet richting een nieuwe baan, of zelfs als je gewoon voor de groep staat? Die stem in je hoofd die zegt: “Wat als ik faal? Wat als ik door de mand val? Wat als ik dan afgewezen word, er niet meer bij hoor…?”
Daarom hou je de controle vast, stel je uit, zeg je ‘nee’ voordat de mogelijkheid zelfs op je pad komt. Faalangst is dan ook véél meer dan gewoon een klein stressmoment. Het is een diepgeworteld overlevingsmechanisme. Een overlevingsstrategie die is ontstaan om te vermijden dat we de pijn voelen die we ervoeren als we afgewezen werden, of de liefde zouden verliezen.
Teveel stress? Lees het praktische blog: “12 Oefeningen – Omgaan met stress en overmatige spanning”
Weet dat faalangst nooit een pure zwakte is of zelfs een fout in jouw karakter. Het is de prachtigste vorm om jezelf te beschermen. Ook als die inmiddels meer belemmert dan helpt.
Wat is faalangst eigenlijk?
Faalangst is de angst om te falen. De angst om afgewezen te worden, om de verwachtingen niet te halen, om teleur te stellen. Het voelt dan zo groot, zo levensbedreigend, dat het makkelijker is om de sprong dan maar niet te wagen. Faalangst is een overlevingsstrategie. Een strategie om de pijn te vermijden die je ervaarde als je faalde of de liefde en aandacht kwijtraakte.
Daarom is faalangst meer dan perfectionisme of onzekerheid. Het is de diepgewortelde overtuiging: “Als ik faal, dan ben ik niets waard” — de kernpijn die meestal is ontstaan in onze vroege kindertijd.
Dat maakt faalangst zo hardnekkig. Het is verweven met ons overlevingssysteem, met de ervaringen die we als kind opdeden en de plek die we binnen ons gezin innamen.
Is faalangst te vergelijken met andere angsten?
Faalangst is een angst, net als andere angsten (zoals angst voor spinnen, voor de tandarts, voor de toekomst…). En het is anders. Faalangst gaat lagen dieper. Is existentieeler. Het raakt de kern van Jezelf, van jouw bestaansrecht. Het is de diepe angst om afgewezen te worden. Om er dan niet meer te mogen zijn, om de liefde te verliezen.
Daarbij is faalangst meestal geen op zichzelf staande angst. Het is verweven met ons zelfbeeld, met de plek die we in ons gezin, in de klas of op ons werk innemen. Faalangst is dan ook altijd relationeel — de angst om de verbinding te verliezen — en dat maakt deze zo groot.
Kun je ermee leren leven?
Daar is een eenvoudig antwoord op: Ja — maar dan op de voorwaarde dat je jouw faalangst aankijkt, ervaart en transformeert.
Heb je echter de intentie om ervan af te zijn, dan stap je met beide voeten in de valkuil. Faalangst is een overlevingsstrategie die jou heeft beschermd. Door deze te ontkennen, hou je de angst in stand.
Wil je er van te leren, te voelen waar de angst zijn wortels heeft, dan creëer je de mogelijkheid om ervan te herstellen en te helen. Leer je te navigeren tussen de angst en de realiteit. Te voelen welke risico’s groot zijn en welke kleiner dan je dacht. Het is oefenen met kleine stapjes, vanuit compassie voor Jezelf.
Kun je faalangst dan ook zélf oplossen?
Ja en nee. Jouw faalangst is meestal zo diepgeworteld, zo onbewust, dat je deze vanuit je bewustzijn niet eenvoudig op kunt lossen. Daarom is systemische begeleiding zo helend.
Systemische aanpak van faalangst
In deze begeleiding onderzoeken we samen welke plek jij hebt ingenomen in jouw familiesysteem. Welke loyaliteiten jouw faalangst voeden. En ook welke overlevingsstrategieën hun waarde inmiddels wel hebben verloren.
Loyaliteit lijkt een deugd, maar kent ook schaduwzijden. Lees het blog: “Loyaliteit heeft een grens”
Daarbij ben ik als systemisch coach jouw spiegel, die samen met jou de diepere lagen van je faalangst helpt bloot te leggen.
Met oefeningen, zoals de “Bron van Moed”, kun je stapsgewijs leren om te voelen, te zijn, te mogen falen — om zo te helen.
Hoe word je in jouw dagelijks leven gehinderd door faalangst?
Misschien herken je dit:
Op je werk:
Je stelt presentatie op presentatie uit, vanuit de angst om af te gaan. Bang om fouten te maken weerhoudt je van initiatief nemen. Ook al zou jouw inbreng prachtig zijn.
Met je innerlijke criticus houdt jij jezelf kleiner dan je eigenlijk bent.
Privé:
Je vermijdt nieuwe hobby’s, clubs, activiteiten. Uit angst voor afwijzing of oordeel. Daarbij ontzeg je jezelf de mogelijkheid om te leren, te stralen, te genieten. Je zegt al “nee” voordat iemand de kans krijgt om “ja” te zeggen. Omdat je twijfel of je goed genoeg bent.
In je relaties:
Je durft jezelf niet te geven, vanuit de angst om afgewezen te worden. Bindingsangst zorgt ervoor dat je de controle wilt houden. Om de pijn voor te zijn zorg je voor voldoende emotionele afstand. Daarmee ontzeg je jezelf de mogelijkheid om de diepgang te beleven die de liefde te bieden heeft.
Allemaal in ingrediënten die ervoor zorgen dat de faalangst met elke gemiste kans groeit. En telkens als je denkt: ‘Wat als ik door de mand val?’ spreekt je innerlijke saboteur. Zo raak je langzaam de grip kwijt op je eigen levensgeluk. En vervaagt jouw potentieel om te bloeien en te groeien steeds meer.
De diepere laag aanpakken: systemische heling voor faalangst
Dat betekent dat we de kern van je faalangst hebben te onderzoeken vanuit de context waarin deze is ontstaan.
Met vragen zoals:
Van wie draag ik de angst om te falen?
Welke plek neem ik in mijn gezin in?
Aan wie ben ik loyaal, zelfs als deze loyaliteit mijn levensvreugde belemmert?
Deze vragen onderzoeken we samen, zodat jij grip krijgt op de dieperliggende patronen en ruimte ontstaat om de verstrikkingen te ontvlechten. Om je overlevingsstrategieën los te laten. En vervolgens stap voor stap jouw plek als uniek individu in te nemen.
Als voorbereiding daarop zou je kunnen beginnen met het maken van een Genogram. Lees hier meer over de kracht van het genogram.
Als coach ben ik je metgezel die samen met jou de diepte ingaat — met warmte, compassie en de intentie om te helen.
Zodat jij het volgende kunt leren en aannemen:
Erkenning voor de last die je droeg.
- Inzicht in de oorsprong ervan.
- Ruimte om te experimenteren met nieuw gedrag.
- Het (her)vinden van jouw eigen plek in het geheel.
- Het herstellen van jouw zelfvertrouwen en autonomie.
Oefening: de Bron van Moed
Wil je ook de eerste stap richting heling zetten? Met deze oefening leer je jouw eigen saboteur te zien, zonder je ermee te vereenzelvigen:
1- Visualiseer jouw jongere zelf
Sluit jouw ogen en stel je voor: jij als klein kind, vrij, spelend, onbevangen.
Wat waren de kwaliteiten die jij had voordat de faalangst zijn intrede deed?
2- Ontmoet jouw volwassen zelf
Open dan je ogen en zeg luidop:
“Jij, mijn kind, ik hoor je, ik zie je.”
Schrijf dan op welke eigenschap jij hiervan meeneemt richting de toekomst.
3- Actie-anker
Bepaal dan voor jezelf één kleine stap die jouw faalangst doorbreekt —
bijvoorbeeld: die presentatie tóch geven, die cursus tóch boeken, die foto tóch insturen —
Schrijf de stap op, samen met de datum.
Beloon jezelf daarna, gewoon voor de moed die je hebt getoond.
En omarm de ervaring: Mijn faalangst is groot, maar mijn moed is GROTER.
Van overleving richting autonomie
Daarbij is faalangst de uitdrukking van de overlevingsstrategie die haar taak heeft volbracht, maar die inmiddels te groot is geworden. Te groot om nog helpend te zijn. Door ervan te leren, te voelen, te transformeren, kun jij de stap zetten richting autonomie — richting de unieke plek waar jij recht op hebt.
Daarbij zeg je eigenlijk:
“Ik mag bestaan, met al mijn imperfecties, met mijn kwetsbaarheid, met mijn leerproces.”
Daarmee kies je voor een vrijer, vollediger, prachtig mensenleven.
Slot: durf jij jouw plek in te nemen en je faalangst overwinnen?
Je faalangst was ooit jouw beschermer. Nu vraagt het moed om de saboteur recht in de ogen te kijken, je plek in te nemen — mét imperfecties. Want jij mag bestaan, precies zoals je bent.
Plan een gratis telefonisch kennismakingsgesprek, of boek gelijk een coach gesprek.
Meer lezen? Deze blogs zijn wellicht voor jou interessant:
De angst die je niet wilt voelen. Van existentiële angst naar vertrouwen en veiligheid
Existentiële angst is de diepste vorm van angst: het gevoel dat het ooit niet veilig was om te bestaan. In dit blog onderzoek ik waar deze angst vandaan komt, hoe ze zich in het lichaam nestelt en wat helpt om stap voor stap terug te keren naar veiligheid, aanwezigheid en een werkelijk ja tegen het leven.
Emotioneel onbeschikbaar – willen geven, maar niet kunnen ontvangen
Emotionele onbeschikbaarheid ontstaat vaak uit oude overlevingsmechanismen. Je verlangt naar liefde en nabijheid, maar je lichaam ervaart dit niet als veilig. In dit blog lees je hoe systemisch werk en lichaamsgerichte coaching kunnen helpen om te leren voelen, ontvangen en echt beschikbaar te worden — voor jezelf en de ander.
Omgaan met het lot: Waarom acceptatie zo moeilijk is en hoe je het toch kunt leren
Het lot confronteert je met oncontroleerbaarheid en verlies, wat acceptatie moeilijk maakt. Drie mechanismen—controle, betekenis zoeken en pijn vermijden—houden verzet in stand. Het kantelpunt naar berusting ontstaat door realiteitsbesef en focusverschuiving. Ook het lot van een ander dragen is een valkuil. Grenzen stellen helpt om je energie te bewaken.
Loyaliteit lijkt een deugd, maar kent ook schaduwzijden. In dit blog onderzoek je hoe loyaliteit ontstaat binnen familiesystemen en werkomgevingen. Je ontdekt vier vervormingen van loyaliteit – overdreven, gespleten, negatieve en onzichtbare – en leert hoe je weer regie kunt nemen over jouw plek, keuzes en grenzen.
