Alles is energie
en in resoneren
met elkaar verbonden
Alles is in essentie energie en in resoneren met elkaar verbonden. Met die zin is een belangrijk antwoord op de vraag “hoe werkt dat nu” van familieopstellingen gegeven. Resoneren is meetrillen op aanwezige energie. Het trillen van alles is een voortdurende beweging en (her)ordening. Een ontwikkeling die er op is gericht om te komen tot een dynamische balans van alles. Die beweging (ontwikkeling) stagneert wanneer bepaalde patronen zich blijven herhalen. Dat stagneert de beweging en er ontstaat disbalans. In een familieopstelling wordt ordening in het systeem aangebracht,
Verbinden met bron en ordening
Levensvragen hebben veelal betrekking op ordening. Bert Hellinger heeft daarnaar veel onderzoek gedaan met de werkvorm ‘familieopstellingen’. Drie principes bleken daarin van doorslaggevend belang inzake ordening van systemen. De principes zijn: ‘Binding; Ordening; Balans’. 1. Alles wat tot het systeem behoort dient te worden ingesloten. 2. Alles heeft zijn eigen unieke plek in het systeem in te nemen. 3. Een balans tussen nemen en geven houdt energie in beweging. In een familieopstelling verbindt jij je met je bron en de ordening van het leven.
Een impuls voor een beweging
Een opstelling is een moment van heroriëntatie en verzoening. Het geeft een impuls om je plek in te nemen en je anders te gaan verhouden, waardoor er een beweging naar de toekomst mogelijk is. Deze beweging van de ziel wordt vaak omschreven met het woord ‘magisch’. Met een opstelling komt er een proces op gang. Zonder vooraf bepaald tijdspad. Soms kun je de flow van het leven direct ervaren én het kan zijn dat jouw proces meer tijd nodig heeft. Opgedaan inzicht, een oplossingsrichting, het geeft jou handvatten om je (opnieuw) te verhouden tot wat er is.
Familieopstelling in Midden-Drenthe
Ik begeleid maandelijks familieopstellingen met representanten in Smilde, Midden-Drenthe. We beginnen altijd met het zo scherp mogelijk formuleren van jouw vraag. (Deze hoeft vooraf niet bekend gemaakt te worden). Representanten worden gevraagd om te resoneren met de energie in het systemisch veld. Zo wordt ruimtelijk het innerlijk beeld zichtbaar gemaakt. Alsof het een levend schilderij betreft. Als begeleider bevraag ik de representanten over gevoel en waarneming in de opstelling. Op enig moment kom je zelf in de opstelling om de energie van de ordening te ervaren.
Zicht op helderheid
Ik ben mij ervan bewust hoe spannend het voor jou als vraagsteller kan zijn. (Maar ook als je als representant deelneemt). Jouw vraag is immers heel persoonlijk! Op verzoek kan er ook een ‘blinde opstelling’ worden gedaan. Dat betekent dat jouw vraag niet bekend wordt gemaakt aan de representanten. Voor de werking van de opstelling maakt het geen verschil. Er zijn veel verschillende manieren om een opstelling te begeleiden. Mijn werkwijze is om te laten ontstaan wat er al is. En te werken met dát wat zich aandient. Wetend dat elke opstelling zicht geeft op meer helderheid.
Energie laten stromen vraagt geen kracht
Tegen de stroom inroeien vraagt veel inzet en kracht. Je mee laten voeren met de stroom daarentegen gaat moeiteloos en kost weinig tot geen energie. Verstrikt zijn in je systeem van herkomst haalt je uit die flow. Loyaliteit aan het familiegeweten, heftige traumatische gebeurtenissen die hebben plaatsgevonden, ze kunnen het stromen van jouw energie stagneren. Door opnieuw te ordenen kom je steviger in het leven te staan. Je leert je opnieuw te verhouden tot wat zich aandient. Vanuit je eigen unieke plek in jouw systeem. Het wordt gemakkelijker en vanzelfsprekender.
Ziekte, trauma of niet kunnen kiezen?
Vrijwel alle vragen kunnen worden opgesteld in een opstelling. Het is belangrijk om te weten dat een vraag altijd over jou dient te gaan. Vragen kunnen heel divers zijn. Tijdens de maandelijkseopstellingen werk ik doorgaans niet met thema’s. Alles mag er zijn. Of het nu over keuze’s gaat waar je voor staat, over ziekte of trauma, of omdat je geen grenzen aan kunt geven en jezelf daardoor voortdurend verliest. Als representant kun je worden uitgenodigd om een iets of iemand in de opstelling te representeren. Vaak wordt je dan ook geraakt in delen van jezelf. Hieronder enkele “voorbeeld-vragen”:
Ik voel me altijd zo verantwoordelijk, hoe kan ik hier mee om leren gaan?
Hoe vind ik meer rust in mezelf?
Hoe komt het dat ik steeds tegen dezelfde problemen aanloop?
De ruzies met mijn partner verlopen telkens volgens een vast patroon en het lukt me niet om dit te veranderen.
Ik laat iedereen over mijn grenzen gaan.
Het lukt mij niet om een partner te vinden.
Hoe kan ik (betere) keuzes maken?
Ik wil dingen veranderen in mijn leven. Maar het lukt mij maar niet.
Hoe kan ik een baan vinden die echt bij me past?
Er is geen vertrouwelijkheid tussen mij en mijn zus. Waarom?
Wat maakt dat ik mij zo snel afgewezen voel?
Welke rol speelt mijn ziekte in mijn leven en hoe kan ik die plaatsen?
Hoe kunnen mijn kinderen opgroeien zonder dat ze mijn problemen overnemen?
Er is zo vaak strijd: met mijn partner, met mijn familie, met collega’s. Ik wil dat anders!
Waar is mijn plek? Ik voel me nergens echt thuis.
Een terugkerend patroon in je leven dat je wilt veranderen.
Psychische klachten zoals depressie, overspannenheid en psychosen,
Ik regel altijd alles, hoe kan ik daar van loskomen?
Tot Slot
Ik geef tot slot graag weer wat Bert Hellinger ondermeer over opstellingen heeft gezegd: ‘Wanneer je het totaal kunt zien, kun je zien wat zich aan de harmonie onttrekt. Het geeft je een allesomvattend, kritisch onderscheidingsvermogen. Op een dergelijke diepe waarneming rustende kritiek kan worden overgebracht op een manier die anderen niet veroordeelt, maar hen juist motiveert en stimuleert. Oordelen die uit werkelijk inzicht voorkomen zijn constructief en vrij van dogma’s.
Alles omvattende inzichten kunnen niet bereikt worden enkel en alleen door het verstand. Lichaam, geest en ziel dienen in het beoordelingsproces te worden meegenomen, zodat we ons instinctief kunnen ontwikkelen in een richting die onze groei bevordert en die zich weg beweegt van alles dat ons niet te dienste staat’.
Wat anderen hebben gezegd:
“Familie opstelling: afgestemd en ruimte voor wat er is.”
“Ik heb in november 2022 bij Joan een familieopstelling gedaan als representant. Joan is integer en heeft veel kennis van het systemisch werken. Er gebeurden prachtige dingen tijdens het uitwerken van de vragen van de vraagstellers. Joan geeft alle ruimte aan de deelnemers. Tevens is de ruimte waar de opstellingen worden gedaan een fijne ruimte.”
“Door Joan zijn zorgvuldige, geduldige, respectvolle en dragende manier waarop hij een familieopstelling begeleid voel ik mij altijd zeer op mijn gemak. Het is voor mij boeiend om te zien hoe Joan op die manier, samen met de vraagsteller, eerst tot een, op dat moment belangrijke, kern van de vraag weet te komen. Ik ervaar dat de familieopstellingen die dan volgen vaak diepgaand en indrukwekkend zijn, zowel voor de vraagstellers als voor andere aanwezigen. Daarnaast vind ik het bijzonder en bevestigend dat vraagstellers regelmatig aangeven hoezeer hun familie tot leven komt via representanten die onbekend zijn met hun familie. Oude (onbewuste) lasten van de familie die gedragen worden kunnen zo door middel van een opstelling losgelaten worden. En er blijken nauwelijks vragen te zijn waar geen familieopstelling bij past.”
Plek Altijd uniek Waar energie stroomt Blijf staan, voel balans Rust
“Jij kent Jochem toch ook? Hij heeft een nieuwe baan! Ik ben zó blij voor hem. Hij is nu helemaal op zijn plek. Je merkt het aan álles. Meer ontspannen en zo. Eindelijk zijn plek gevonden.”
Jouw plek is er al
Misschien heb je zelf ook wel eens gezegd dat iemand “op zijn plek” zit. Maar wat bedoelen we daar eigenlijk mee? Dat iemand bewust zocht naar een plek en deze vond? Of dat hij iets heeft aangenomen wat hem past? Er zit een wezenlijk verschil tussen ergens naar streven en simpelweg op je plek staan. Want jouw plek is er al. Het is niet iets wat je moet vinden, maar iets wat je kunt innemen.
En dat is precies waar het vaak misgaat.
In dit blog neem ik je mee in de systemische betekenis van “je plek kennen”. Want als je niet op jouw unieke eigen positie staat, ontneem je onbewust de ruimte van een ander. Dat geldt in je familie, maar net zo goed in je werk. En het systeem corrigeert altijd.
Wat betekent het om je plek in te nemen?
In systemisch werk draait alles om ordening. Ieder mens heeft een eigen unieke plek binnen het grotere geheel. In je familiesysteem, op je werk, in een vriendschap – overal is een rangorde die zorgt voor balans en energie.
Denk aan een voetbalelftal. De doelman heeft als taak doelpunten te voorkomen. De spits om ze juist te maken. Als de spits ineens het doel gaat verdedigen, raakt het hele team ontregeld.
Zo werkt het ook in families en organisaties. Een leidinggevende heeft een andere plek dan een medewerker. Ouders staan boven hun kinderen in de ordening. Wanneer iemand van zijn plek gaat – vaak met de beste intenties – raakt de natuurlijke balans verstoord.
Wat gebeurt er als je van je plek gaat? Dan gaat de energie stagneren. Je kunt het voelen: er is onrust, spanning of een onbestemd gevoel dat “iets niet klopt”. Soms ontstaat zelfs conflict.
Dus de vraag is niet alleen: ken jij jouw plek? Maar ook: sta jij op jouw plek?
Waarom gaan we van onze unieke plaats?
Op je plek blijven lijkt simpel. Maar in de praktijk gaan we vaak – onbewust – van onze plek af. Dit begint meestal al in onze jeugd. Misschien herken je één van deze situaties:
Je ouders hadden het moeilijk, en jij werd de steun voor je moeder.
De trainer van de groep had het lastig, dus jij nam onbewust de leiding.
In je relatie miste jouw partner mannelijke of vrouwelijke energie, dus jij vulde dat aan.
Steeds opnieuw neem je verantwoordelijkheid voor iets wat eigenlijk niet van jou is. Omdat je loyaal bent. Omdat het systeem dat vraagt. Omdat niemand anders het doet.
En dat patroon neem je mee naar je werk. Misschien merk je dat je altijd de extra taken oppakt, collega’s redt of je leidinggevende probeert te sturen. En hoewel het logisch voelt, is het niet jouw plek.
De gevolgen van plekverwisseling
Van je plek gaan lijkt een oplossing, maar heeft altijd gevolgen. Het systeem herkent dat er iets niet klopt en reageert daarop.
In organisaties zie je dit terug in symptomen zoals:
Onrust in het team: Er is onduidelijkheid over rollen en verantwoordelijkheden.
Conflicten en frustratie: Mensen voelen zich ongemakkelijk of tekortgedaan.
Energieverlies: Medewerkers raken uitgeput omdat ze taken op zich nemen die niet van hen zijn.
Gebrek aan leiderschap: Een leidinggevende die geen verantwoordelijkheid neemt, dwingt anderen om zijn plek in te nemen.
En in je persoonlijke leven? Daar ervaar je misschien moeizame relaties, een gevoel van miskenning of een constante druk om “het goed te doen”.
“Van je plek gaan gebeurt vaak uit liefde en loyaliteit, maar het brengt onrust. Terugkeren naar je plek geeft rust en kracht.”
Hoe herken je dat je niet op je eigen positie staat?
Misschien vraag je je nu af: sta ik eigenlijk wel op mijn plek? Dit zijn een paar signalen die kunnen wijzen op een plekverwisseling:
Overbelasting: Je voelt je vaak overbelast, alsof je voor alles en iedereen moet zorgen.
Irritatie: Je raakt geïrriteerd als iemand anders ‘jouw’ verantwoordelijkheid overneemt.
Miskenning: Je krijgt geen erkenning voor wat je doet, hoe hard je ook werkt.
Onrust: Er is steeds terugkerende onrust in je team of familie.
Redden: Je merkt dat je anderen ‘redt’ of hun problemen oplost.
Herkenbaar? Dan is het tijd om terug te keren naar jouw eigen plek.
De eerste stap is bewustwording. Zolang je niet ziet dat je van je plek bent gegaan, kun je ook niet terugkeren.
Daarom een paar vragen om over na te denken:
1. Voor wie of wat draag jij verantwoordelijkheid die niet bij jou hoort?
2. Waar in je leven ervaar je energieverlies of spanning?
3. Wat zou er gebeuren als je die last neerlegt?
Soms is het niet makkelijk om terug te stappen. Het voelt bijna egoïstisch. Maar de waarheid is: jij doet niet alleen jezelf, maar ook het systeem een plezier door op jouw plek te blijven.
Een paar concrete stappen die kunnen helpen:
Stop met ‘redden’. Laat anderen hun eigen verantwoordelijkheid nemen, zelfs als dat ongemakkelijk voelt.
Herken patronen. Kijk naar je familiesysteem en hoe je daar misschien een rol hebt aangenomen die niet van jou is.
Zet jezelf op je plek. Dit kan fysiek, bijvoorbeeld door tijdens een vergadering letterlijk te zitten waar je hoort – of mentaal, door je verantwoordelijkheden bewust af te bakenen.
Voel wat er gebeurt. Vaak is het ongemakkelijk om los te laten. Dat is een goed teken: het betekent dat je een systemische verschuiving maakt.
De onderstroom bepaalt. Altijd.
Alles wat in de bovenstroom zichtbaar is – conflicten, stress, vermoeidheid – heeft een oorzaak in de onderstroom. Het systeem zal altijd proberen zichzelf te corrigeren.
Een leidinggevende die zijn teamleden geen ruimte geeft, krijgt medewerkers die afhaken.
Een medewerker die constant leiding wil nemen, zal uiteindelijk weerstand oproepen.
Een familielid dat een ouderrol op zich neemt, voelt zich uitgeput en niet gezien.
De onderstroom regeert. Altijd.
De vraag is dus niet alleen: “sta ik op mijn plek?” Maar ook: “voor welk probleem is mijn gedrag een oplossing?”
“Wanneer jij jouw plek inneemt, stroomt de energie vrij. Niet alleen voor jezelf, maar voor het hele systeem om je heen.”
Samenvatting: terug naar jouw plek
Je plek innemen is niet iets wat je doet, maar iets wat je bent. En wanneer jij jouw plek inneemt, komt er rust. Voor jezelf én voor het systeem.
Belangrijke inzichten:
Uit je eigen ruimte gaan gebeurt vaak uit liefde en loyaliteit.
Jouw unieke positie vinden begint bij bewustwording van je patronen.
Systemische ordening geldt overal: in je familie, relaties en werk.
De onderstroom bepaalt altijd het gedrag in de bovenstroom.
Terugkeren naar je eigen positie brengt rust en energie.
Dus, hoe zit het met jou? Welke positie neem jij in? Sta jij op jouw eigen unieke plek?
Wil je dieper ingaan op jouw plek in het systeem? Neem dan contact op en ontdek wat systemisch werk voor jou kan betekenen.
Zeg jij vaak JA terwijl je vanbinnen een duidelijke NEE voelt? Voel jij je voortdurend verantwoordelijk voor anderen? Schik je je automatisch naar de wensen van je omgeving?
Onbewuste strategieën die je inzet om erkenning, waardering of bevestiging te krijgen. Ze ontstaan vaak al in de opvoeding of vroege werkervaringen en worden later versterkt in de werkomgeving.
Het systeem zoekt manieren om weer heel te zijn. Symptomen zijn er om jouw te laten zien.
Spoiler: Dit is geen handleiding
Wat zou er pijnlijker kunnen zijn. Er niet bij mogen horen. Buiten de groep vallen. De reden kan divers zijn. Ook hoe het buitensluiten ontstaat. Misschien wordt jij wel buitengesloten. Of maak jij jezelf schuldig aan uitsluiting. Terwijl jij er van overtuigd bent ‘het goede’ te doen. Wat je weer onschuldig maakt. Je kunt ook jezelf buiten de groep sluiten. Op een manier alsof jij wórdt buitengesloten. Als je een handleiding voor uitsluiting verwacht zal ik je teleurstellen. Wel geef ik inzicht. Wat betekent buitensluiten vanuit systemisch perspectief.
Het systemisch perspectief
Het systeem is de context waarin je (aanwezig) bent. In het familiesysteem is de familie de context. Het team waarin je werkt is een systeem. De overkoepelende organisatie van het team is een systeem op zich. Jij maakt deel uit van verschillende systemen. Soms overlappend. In het systeem kun je zien hoe deelnemers zich verhouden. Maar de onderstroom bepaalt de richting van het systeem. Wat zich onzichtbaar afspeelt in het systeem wordt de onderstroom genoemd. Je voelt dat er iets is. Je kunt er alleen geen vinger opleggen. ‘Stroomt’ het niet? Terugkerende problemen? Het is tijd voor het onderzoeken van de onderstroom.
Laat de energie maar stromen
Het familiesysteem wijkt af van overige systemen. Op een belangrijk punt. Jij blijft namelijk altijd lid van jouw familiesysteem. Overige systemen kún jij verlaten*). Het familiesysteem wordt ook wel ‘systeem van herkomst’ genoemd. Is het systeem gezond? Dan kan de energie in het systeem volop stromen. Er zijn aan een aantal systemische principes voldaan. 1. Iedereen en alles behorend tot het systeem hoort erbij. 2. Iedereen heeft een eigen unieke plek. 3. Er is balans in geven en nemen in het systeem. Deze drie principes worden Binding, Ordening en Balans genoemd.
Als niet iedereen erbij mag horen
Buitensluiten is het onderwerp. Deel van het principe Binding. Je hebt gelezen dat energie stroomt als aan 3 principes wordt voldaan. Buitensluiten of uitsluiten heeft direct invloed op de energie van het systeem. Heb je weet van uitsluiting? Fijn! Stoppen heeft direct een positief effect. Was het maar zo gemakkelijk. Er is altijd reden om iemand of iets buiten te sluiten. En die reden is voor uitsluiters legitiem. Ook al kun je die legitimiteit betwisten. Bewust of onbewust buitensluiten? ‘Etnisch profileren’, ‘die-buitenlanders’, toeslagen-schandaal’, ‘de collega die altijd ziekelijk is’, de vijftig+-er’. De voorbeelden zijn (te) talrijk.
Onzichtbare invloed maakt het gevaarlijk
Wij mensen zijn groepsdieren. Hoe individueel we ook lijken te zijn. Je hebt de ander nog altijd nodig. Om te kunnen leven en te groeien in je levenstaak. Binnen de groep is er sprake van ongeschreven regels. Wil jij je daar niet aan conformeren? Dán worden pogingen tot uitsluiting in gang gezet. Dat kán heel bewust en aan de oppervlakte zichtbaar zijn. Maar misschien nog vaker onbewust en verborgen in de onderstroom. Dan is het onzichtbaar. En met veel invloed. Een gevaarlijke combinatie voor de energie in het systeem.
Ze geven het onzichtbare weer
Problemen laten zich vaak als symptomen zien. Steekt het probleem telkens opnieuw de kop op? Onmogelijk met reguliere liggende aanpak op te lossen? Symptomen zijn veelal chronisch. Ze geven weer wat je juist niet ziet. Zie het symptoom als je probleem. Dan is het logisch dat je dáár de oplossing voor zoekt. Zonder blijvend resultaat. Symptomen laten jou juist iets zien! Symptomen van een groot personeels verloop. Hoog ziekteverzuim. Resultaten die onverklaarbaar achterblijven. Het kán oplosbaar zijn. Tenzij het dus symptomen blijken te zijn. Maar hoe weet je dat?
Het effect is dramatisch
Buitensluiten en uitsluiten kent een risico. Welke ongeschreven regels ken jij in jouw team? En zijn dat ze allemaal? Deelnemer zijn in een groep gaat over lidmaatschap en leiderschap. Vervreemd raken in de groep gaat ten koste van kwaliteit en energie. Het systeem wil uitsluiting voorkomen. Zijn ‘wapen’ zijn de symptomen. Buitensluiten is de bescherming van de groep. “De Nederlandse identiteit” behouden betekent anderen uitsluiten. Het maakt je onschuldig. Roddelen bij de koffietafel gaat over uitsluiten. De voorbeelden zijn groot en klein. Het effect is altijd dramatisch.
Doorbreek de ban
Jij mag er niet bij zijn. Verdwijn! Maar als verdwijnen niet lukt. Omdat je financieel aan elkaar gebonden bent. Of omdat jouw organisatie een familiebedrijf is. Dan gaat onbewust uitsluiten soms over in bewust wegpesten. Weet dat iedereen beweegt in systemen. En elke beweging heeft weerslag op alle deelnemers van dat systeem. Onschuldig ten opzichte van de groep. Schuldig naar wat buitengesloten wordt. Geen gemakkelijke dynamiek. Doorbreek de ban. En merk hoe de energie in het systeem weer kan stromen.
*Aanvulling: Een oprichter van een onderneming kan zijn bedrijf verkopen en weggaan. Toch blijft hij als oprichter met het systeem verbonden.