Buitengesloten worden – 4 systemische verklaringen en wat je kunt doen
Dagelijks
Niet welkom
Pijn door afwijzing
Wat heb IK gedaan
Buitengesloten
Er niet bij horen is een pijnlijke ervaring
Buitengesloten zijn voelt pijnlijk. Of dit nu op je werk, binnen je familie of in een vriendengroep gebeurt – de afwijzing voelt rauw en oneerlijk.
Waarom gebeurt dit? Ligt het aan jou, aan de anderen, of is er een diepere reden?
Vanuit systemisch perspectief is buitensluiting vaak geen toeval, maar een signaal van een onderliggende dynamiek. Ontdek in dit blog de vier systemische oorzaken van buitensluiting en wat je kunt doen om jouw plek in te nemen.
In een groter geheel buitengesloten worden
In systemisch werk wordt niet alleen gekeken naar individuen. Juist het grotere geheel waar zij deel van uitmaken is van belang.Een team, een familie, een organisatie, een vriendengroep.
Binnen zo’n systeem heeft iedereen een plek, een functie en een rol – soms bewust, vaak onbewust.
Wanneer iemand buitengesloten raakt, is dat zelden een toevallige of willekeurige gebeurtenis. Het signaleert meestal dat het systeem iets probeert op te lossen, te behouden of te herstellen.
De vraag is dus niet alleen: “Waarom overkomt dit mij?”, maar ook: “Wat betekent deze dynamiek voor het geheel?”
Om daar een antwoord op te vinden zet ik een stap achteruit. Al uitzoomend kijk ik naar vier mogelijke systemische oorzaken van buitensluiting.
“Uitsluiting gaat zelden over jou als persoon, maar over wat je vertegenwoordigt in een systeem dat zich wil beschermen.”
Waarom word jij buitengesloten? 4 systemische verklaringen
- 1. Je vertegenwoordigt iets wat het systeem niet kan dragen
Soms draag je – zonder het te beseffen – iets met je mee dat anderen liever niet onder ogen zien. Misschien stel je kritische vragen, breng je nieuwe ideeën in, of zie je dingen die anderen als vanzelfsprekend beschouwen. Dit kan ongemak oproepen.
Denk aan een nieuwe collega die in een team komt waar al jaren op een bepaalde manier wordt gewerkt. Hij of zij merkt inefficiënties op, stelt veranderingen voor en doorbreekt onbewust de ongeschreven regels van de groep.
Dit kan weerstand oproepen: het systeem reageert door deze persoon op afstand te houden. Niet omdat hij of zij iets verkeerd doet, maar omdat de verandering die deze persoon belichaamt, nog niet welkom is.
Een mogelijke stap die je kunt zetten is..
- Vraag jezelf af: Breng ik iets in dat confronterend is voor de groep?
- Besef dat weerstand niet altijd over jou als persoon gaat, maar over wat je symboliseert.
- Zoek een balans tussen jezelf uitspreken en aansluiten bij wat de groep kan dragen.
- 2. Je vervult onbewust een vergeten of uitgesloten plek
In systemisch werk zien we vaak dat buitensluiting niet op zichzelf staat. Mogelijk zelfs verbonden zijn met eerdere uitsluitingen. Misschien is er in de geschiedenis van het team, de organisatie of zelfs je familie iemand geweest die werd buitengesloten, vergeten of genegeerd.
En misschien neem jij – onbewust – die plek in.
Dit kan zich uiten in het gevoel dat je er niet mag zijn, dat je geen bestaansrecht hebt binnen de groep. Soms zien mensen een patroon in hun leven waarin ze steeds opnieuw buitengesloten worden, alsof het iets is dat hen blijft achtervolgen.
En wat kun je nu doen?
- Onderzoek of er in de familiegeschiedenis of binnen je organisatie eerder mensen zijn buitengesloten.
- Kijk of je onbewust een plek inneemt die eigenlijk niet van jou is. (plekverwisseling)
- Erken deze dynamiek en laat los wat niet van jou is.
- 3. Je neemt jouw eigen plek (nog) niet volledig in.
Soms sluiten mensen zichzelf – onbewust – een beetje buiten. Ze nemen hun plek niet helemaal in, spreken zich niet uit, of houden zich klein. Waardoor ‘het systeem’ reageert door hen ook letterlijk op afstand te houden.
Misschien herken je dit: Je voelt je niet helemaal op je gemak in de groep, twijfelt of je er wel thuishoort. En juist dat zorgt ervoor dat anderen je niet volledig opnemen in het geheel.
Er zijn mogelijkheden!
- Vraag jezelf af: Durf ik echt aanwezig te zijn?
- Let op je houding: straal je uit dat je erbij hoort?
- Werk aan je innerlijke overtuiging dat jij er mag zijn.
- 4. Het systeem heeft een ‘zondebok’ nodig
Soms heeft een groep een zondebok nodig – bijvoorbeeld iemand op wie de spanningen, frustraties of onopgeloste conflicten geprojecteerd worden. Dit zie je vaak in teams of families waar onderhuidse problemen spelen.
In plaats van het echte probleem aan te pakken, wordt er één persoon aangewezen als ‘de vreemde eend in de bijt’.
Dit kan enorm pijnlijk zijn, vooral als je merkt dat de afwijzing weinig met jou persoonlijk te maken heeft, maar meer met de dynamiek van de groep.
Zet daarom een stap en…
- Besef dat dit mechanisme vaker voorkomt en niet over jou als persoon gaat.
- Vraag je af: Wat speelt hier op een dieper niveau?
- Als de dynamiek destructief is, overweeg dan of je binnen deze groep wilt blijven.
“Soms betekent buitengesloten worden niet dat je nergens thuishoort, maar dat je onderweg bent naar een plek waar je écht past.”
Wat je doet als je buitengesloten wordt
Merk je dat je wordt buitengesloten? In dat geval is de eerste neiging vaak om harder je best te doen. Vooral meer bewijzen dat je erbij hoort. Bijvoorbeeld door te pleasen of je aan te passen.
Maar als we systemisch kijken, vraagt buitensluiting om een andere benadering.
Onderzoek deze 4 stappen in plaats van ‘harder te gaan werken’:
1. Onderzoek de dynamiek
- Wat speelt er in de groep als geheel?
- Welke patronen zie je?
2. Neem je eigen plek in
- Sta je volledig in je kracht?
- Of houd je jezelf onbewust klein?
3. Accepteer dat sommige systemen jou niet kunnen opnemen
- Soms is een systeem (nog) niet klaar voor wat jij brengt.
- Dat betekent niet dat er iets mis is met jou.
4. Herken je patronen
- Word je vaker buitengesloten?
- Zou dit te maken kunnen hebben met een diepere systemische oorzaak?
Conclusie: Je eigen plek vinden
Buitengesloten worden doet pijn, maar het weerspiegelt vaak meer het systeem dan jou. Misschien draag je iets mee dat gezien wil worden, herhaalt een oude dynamiek zich, of ben je op weg naar een plek waar je wél volledig welkom bent.
Niet elk systeem kan jou opnemen – en dat is oké. Door te begrijpen waarom dit gebeurt, kun je bewuste keuzes maken en jouw plek innemen.
Wil je begeleiding bij het onderzoeken van systemische patronen in jouw leven? Plan nu een gratis kennismakingsgesprek.
Meer lezen? Deze blogs zijn wellicht voor jou interessant:
Uitsluiting en Buitensluiten. Het komt veelvuldig voor. In kleine kring of grote organisaties. In landen. Werelddelen. In de hele wereld. Het systeem zoekt manieren om weer heel te zijn. Symptomen zijn er om jouw te laten zien. Er is meer. Kijk verder. Neem verantwoordelijkheid.
De onderworpen structuur ontstaat door jezelf weg te cijferen en verantwoordelijkheden van anderen over te nemen. Dit leidt tot uitputting, verlies van eigenheid en onderdrukte emoties. Door je plek terug te vinden, grenzen te stellen en bewust met je patronen om te gaan, creëer je ruimte en energie voor jezelf
Heldere ordening is essentieel voor harmonie en succes in organisaties. Een verstoorde plekverdeling leidt tot onrust, conflicten en ineffectiviteit. Dit blog legt uit hoe systemische principes helpen om dynamieken te herkennen en te herstellen, met praktijk voorbeelden en concrete tips.
Meer lezen? Deze blogs zijn wellicht voor jou ook nog interessant:
Een werknemer die terugkeert na afwezigheid kan moeite hebben zijn plek terug te vinden. Leidinggevenden moeten open communiceren, veranderingen erkennen en zowel de terugkerende als tijdelijke werknemer waarderen. Zo ontstaat een werkomgeving waarin iedereen zich gezien voelt en soepel kan (her)integreren.
Bestaansrecht is essentieel voor je eigenwaarde. Het gaat om meer dan overleven; het is een diep gevoel van erkenning en waarde. Wanneer bestaansrecht ontbreekt, kan dit leiden tot mentale pijn en onzichtbaarheid. Zelferkenning, praten, en zelfzorg zijn de eerste stappen om je eigenwaarde te herstellen.
Echt contact begint bij jezelf. Veel mensen trekken zich terug uit angst voor afwijzing, maar zonder verbinding is er geen groei. Dit artikel onderzoekt waarom contact maken essentieel is, welke patronen ons ervan weerhouden en hoe we bewuster in contact kunnen blijven—zowel met onszelf als met anderen.