Schuld en Onschuld in Balans: Waarom je altijd beide bent
Schuld
En onschuld
Zijn altijd verbonden
In geven en nemen
Balans
Schuld en Onschuld zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden
Schuld en onschuld – we kennen ze allemaal. Soms voel je je schuldig zonder te weten waarom, soms blijf je liever buiten schot om onschuldig te blijven.
In dit blog neem ik je mee in de dynamiek van schuld en onschuld: hoe ze onlosmakelijk verbonden zijn met geven en nemen, met verantwoordelijkheid, en met je plek in je familiesysteem. Want hoe onschuldig wil je eigenlijk zijn?
De systemische functie van schuld
Schuld is meer dan een moreel oordeel. In de systemische werkelijkheid heeft schuld een functie. Het ontstaat zodra we iets aannemen, en het brengt beweging op gang in de uitwisseling tussen mensen.
Balans in geven en nemen
Door te geven en te nemen ontstaat een patroon van verbondenheid. Wie geeft, maakt aanspraak op iets. Wie neemt, voelt een verplichting. De balans wordt hersteld als de gever zelf ook weer iets ontvangt – en de nemer iets teruggeeft. Dat zorgt voor rust in het systeem.
Maar als jij iets aanneemt, verlies je iets anders: je onafhankelijkheid. En daarmee je onschuld. Die schuld kan aanvoelen als een hete aardappel – iets waar je zo snel mogelijk weer van af wilt.
Misschien is het daarom zo’n opluchting als je niets nodig hebt: dan ben je niets verplicht. Dan ben je vrij. Of toch niet?
“Schuld ontstaat bij het aannemen; het streven naar onschuld kan leiden tot afstand en onbalans in relaties.”
De wens om onschuldig te blijven
Onschuldig blijven lijkt aantrekkelijk. Het voelt zuiver, schoon, niet belast. Maar wie koste wat het kost onschuldig wil blijven, onthoudt zich vaak van deelname. Je neemt niet – en dus doe je ook niet écht mee.
Geen deelnemer zijn
Als je niets neemt, hoef je ook niets terug te geven. Maar het gevolg is dat je buitenspel komt te staan. Je maakt je handen niet vuil, je blijft aan de kant.
En hoewel je misschien een rechtvaardiging hebt gevonden om dat zo te houden, blijft er vaak een leeg en ontevreden gevoel achter.
Deze houding begint meestal bij de ouders. Als je in de vroege relatie met (één van) je ouders iets niet kon of mocht aannemen, zet zich dat patroon vaak voort in andere relaties. Energie stokt.
De uitwisseling komt niet op gang. En daarmee blijft ook de levensstroom uit.
De gevolgen in relaties
Wat je in het systeem van herkomst niet kon aannemen, herhaal je onbewust in andere relaties. Je probeert onschuldig te blijven door altijd maar te geven. Meer te geven dan je hebt ontvangen. Maar die dynamiek is onhoudbaar.
Een relatie uit balans
In relaties werkt deze asymmetrie destructief. Als jij geeft, geeft, geeft – maar niet kunt of wilt ontvangen – dan kan de ander zijn plek niet innemen. Er is geen balans meer in de uitwisseling.
Dat is niet vol te houden. Op den duur maakt het de relatie eindig. Want wie zich voortdurend schuldig móet voelen, haakt af.
Verantwoordelijkheid nemen als keerpunt
Schuld en onschuld hangen onlosmakelijk samen met het begrip verantwoordelijkheid. Wie schuld op zich neemt, neemt verantwoordelijkheid. Wie schuld afwijst, probeert onschuldig te blijven – en wijst daarmee ook verantwoordelijkheid af.
Belofte maakt schuld
Elke belofte die je maakt, is een vorm van schuld. Je legt jezelf iets op. En je wordt verantwoordelijk voor het nakomen ervan.
Belangrijk is hoe de belofte tot stand is gekomen. Vanuit je volwassen positie – of vanuit je kindpositie? Denk aan het kind dat belooft voor papa te zorgen als mama wegvalt. Zo’n belofte is een magische taak: onmogelijk om werkelijk in te lossen. En toch draag je die misschien nog steeds. Als een last.
Uit liefde en uit loyaliteit.
De zware last van schuld in je lichaam
Schuld leeft niet alleen in je hoofd – maar ook in je lijf. Je kunt het voelen in je schouders, je nek, je onderrug. De zwaarte van oude beloften, onuitgesproken verplichtingen en onverwerkte dynamieken manifesteert zich vaak lichamelijk.
“Bewust verantwoordelijkheid nemen voor schuld bevordert balans en harmonie binnen relaties en systemen.”
Overgenomen schuld in het familiesysteem
Soms draag je een schuld die niet van jou is. Een niet-vereffende schuld uit een vorig systeem. Hoewel Je er geen weet van hebt, voel je toch een last.
Wat buitengesloten is, wil ingesloten worden
In familiesystemen geldt: wat buitengesloten wordt, klopt later aan de deur. Misschien wel aan jouw deur. En jij bent degene die de last voelt – zonder dat je kunt aanwijzen waarom.
Het leven voelt zwaar, ondanks dat de omstandigheden ogenschijnlijk goed zijn. Dan is de kans groot dat je een schuld draagt die niet van jou is. Een thema dat generaties geleden is ontstaan, maar nooit is erkend.
In familieopstellingen wordt dit zichtbaar. Het uitgeslotene vraagt om erkenning. Pas als het gezien en ingesloten wordt, komt er ruimte.
Schuld en onschuld in beweging brengen
Schuld en onschuld zijn geen eindstations. Ze zijn dynamieken. In beweging brengen betekent ze erkennen, ermee leren omgaan, en ermee leren leven.
Werkvorm: de lemniscaat
Een krachtige manier om deze polariteit te ervaren, is via de lemniscaat. Een oefening waarin je afwisselend stilstaat bij beide polen – schuld en onschuld – en de beweging ertussen. Niet als tegenstelling, maar als dans. Zo ontstaat er helderheid. Wat draag ik? Wat is niet van mij? Wat wil ik teruggeven?
In familieopstellingen komt deze dynamiek vaak terug. Je krijgt letterlijk zicht op hoe jij je verhoudt tot schuld. En hoe schuld zich verhoudt tot jou.
De oefening met de Lemniscaat zelf uitvoeren? Download de oefening en maak gebruik van de polariteiten Schuld en OnSchuld.
Tot slot: durf te ontvangen
Schuld en onschuld zijn onvermijdelijk verbonden aan leven, liefhebben en verantwoordelijk zijn. De kunst is om de schuld te nemen die van jou is – en terug te geven wat niet bij jou hoort.
Om verantwoordelijkheid te dragen waar het klopt. En om te ontvangen, ook als dat spannend is.
Want pas als je neemt, kun je werkelijk geven. Pas als je verantwoordelijkheid neemt, kun je bevrijd leven. En pas als je durft onschuldig én schuldig te zijn, doe je echt mee.
Herken jij iets in deze dynamiek?
Voel je dat het tijd is om jouw plek in te nemen, verantwoordelijkheid te dragen of misschien juist iets terug te geven wat niet van jou is? In mijn begeleiding werken we op de onderstroom – met systemische opstellingen, reflectie en lichaamsbewustzijn.
Plan een vrijblijvend en gratis kennismakingsgesprek in. Samen onderzoeken we wat er gezien mag worden.
Meer lezen? Deze blogs zijn wellicht voor jou interessant:
Je eigen plek innemen: Hoe je loskomt van de slachtoffer- en daderrol
Veel mensen herkennen zichzelf in de slachtoffer- of daderrol zonder het door te hebben. Slachtoffers voelen zich machteloos, daders grijpen de controle. Beide dynamieken verhinderen dat je je echte plek inneemt. Dit blog helpt je patronen te herkennen, verantwoordelijkheid te nemen en los te breken, zodat je écht aanwezig kunt zijn.
Weet je dat je een Spel speelt?
In Transactionele Analyse verwijst een Spel naar onbewuste patronen met voorspelbare uitkomsten. Deze patronen, geworteld in je levensscript, kun je doorbreken door bewustwording, reflectie en nieuwe keuzes.
Ontsnap uit de loop en creëer vrijheid in je communicatie en relaties.
Kwetsbaar zijn is je echte kracht: Ontdek de kracht van de overheersende structuur
De overheersende structuur ontstaat uit een verlangen naar controle en onafhankelijkheid, vaak gevormd in de kindertijd. Hoewel kracht en zelfvertrouwen voordelen bieden, kunnen ze verbinding en kwetsbaarheid blokkeren. Door controle los te laten, steun te vragen en je hart te openen, vind je balans tussen daadkracht en echte verbondenheid.