door Joan | jan 20, 2023 | Systemisch Werk
Als jij geen eigen plek inneemt, ontneem je onbewust de unieke plek van de ander
Hij is helemaal op zijn plek
“Jij kent Jochem toch ook? Hij heeft een nieuwe baan! Ik ben zó blij voor hem. Hij is nu helemaal op zijn plek. Je merkt het aan álles. Meer ontspannen en zo. Eindelijk zijn plek gevonden”. Zou Jochem dan (on)bewust naar zijn plek hebben gezocht? Waarschijnlijk is het anders gegaan. Jochem heeft een nieuwe baan gezocht én gevonden. Een wezenlijk verschil. Staan op je eigen plek is een plek waar jouw energie volop stroomt. Dat geeft plezier, ontspanning en letterlijk energie. De bewering omkeren kan. Wel met een ander resultaat. In dit blog meer over ‘plek’.
Over liefde en intentie
Systemisch werk gaat over ordening. Alles heeft een orde. Een eigen unieke plek in het grotere geheel. De doelman heeft als taak doelpunten te voorkomen. De spits om ze juist te maken. Jouw eigen plek is de plek die jou toebehoort. De leidinggevende geeft leiding. De werknemer neemt leiding aan. Soms gaat dat anders. Maar liefde maakt plekverwisseling vaak onbegrepen. Je gaat immers met de beste intenties van je plek. Iemand moet het toch doen? Wie neemt anders verantwoordelijkheid. Hoe ken jij jouw plek? En is hoe jij thuis jouw plek inneemt vergelijkbaar met hoe jij dat doet op het werk? Waarschijnlijk wel.
Met innemen onbewust ontnemen
Wat is jouw plek eigenlijk? Jouw plek wordt bepaald op basis van functie, leeftijd, takenpakket, ervaring, scholing of hiërarchie. Om te onthouden: Als jij een andere plek inneemt, ontneem je onbewust iemands plek. Klinkt logisch. Toch blijkt dat in de praktijk deze plekverwisseling wordt toegestaan. En dat heeft gevolgen. Want van je plek gaan leidt altijd tot problemen. Omdat de energiestroom stagneert. Komt soms zelfs helemaal tot stilstand. Wat je ziet speelt zich af in de bovenstroom. Wat niet zichtbaar is speelt zich af in de onderstroom. Het zichtbare is de bovenstroom.
Er is altijd een plek
Je ouders hebben het samen niet gemakkelijk gehad. – Jij zag dat als geen ander. -> Onbewust werd jij de steun van je moeder. – De trainer van de groep heeft het lastig. Deelnemers zijn passief en laten zich moeilijk inspireren. -> Jij redt de trainer door heel actief mee te werken. – In jullie relatie wordt jouw mannelijke energie gemist. -> Jij voegt je (nog meer) naar je partner en neemt geen eigen plek.
De ouder in je leidinggevende
De vraag “ken jij jouw plek” gaat over ordening. Jij hebt een unieke plek in het systeem. Een unieke plek met eigen verantwoordelijkheden. In jouw familiesysteem is de kinderrij een voorbeeld van (horizontale) ordening. Jij tov ouders en grootouders is een verticale ordening. Jij kunt niet de moeder zijn van je moeder. Als jongste zus kun je nooit de oudste zijn. In beide gevallen kun jij je wel zo gaan gedragen. Waarmee de ordening wordt verstoord. Wat invloed heeft op het stromen van de energie. Dezelfde ordening tref je aan op het werk. Je leidinggevende -> ouder. Je nieuwe collega -> jongste zus
Er is behoefte aan jou
Door van je plek te gaan denk je een behoefte in te vullen. Uit liefde en/of gevoel voor verantwoordelijkheid. Je werkt onbewust oplossingsgericht voor een dieper liggend [probleem. En omdat het zo goed voelt is stoppen geen optie. De uitspraak ‘zo ben ik nu eenmaal’ ken je goed. Wat aangeeft dat plek verwisseling in meerdere systemen terugkomt. Voorbeelden van plek verwisseling::
- Je zo verantwoordelijk voelen dat niet alleen eigen taken maar vooral taken van anderen worden uitgevoerd.
- Een leidinggevende bespreekt met een van zijn medewerkers het functioneren van een directe collega van de medewerker.
- Medewerker geeft (niet rechtstreeks) ongevraagd advies en heeft aanmerkingen op welke manier er leiding gegeven moet worden.
- Leidinggevende neemt geen verantwoordelijkheid voor zijn handelen.
- Er wordt meer ruimte genomen dan past bij de functie.
- Na promotie binnen de eigen afdeling je oude functie ( ivm je collega’s) niet los kunnen laten.
De onderstroom bepaalt. Altijd!
Het systeem zal er alles aan doen om te blijven functioneren. Ook als jij van jouw plek gaat of bent gegaan. De symptomen zijn de zichtbare problemen van wat in de onderstroom is verborgen. Er is een wetmatigheid. De onderstroom bepaalt altijd de richting.
- Een jonge nieuw aangenomen manager die de kennis van medewerker die al dertig jaar werkzaam is in het bedrijf negeert gaat van zijn plek in de ordening met betrekking tot anciënniteit.
- Een medewerker die een beslissing van het management naast zich neerlegt en zijn eigen koers vaart stelt zichzelf in de hiërarchie boven de manager en is van zijn plek geschoten.
Het begint in onschuld
Vaak zie je vanuit ogenschijnlijk onschuldige situaties de ruimte ontstaan waardoor iemand van zijn plek kan gaan. Niet vanuit een verkeerde intentie, integendeel vaak. Door onbewuste loyaliteit aan het gehele systeem ontstaan die verschuivingen van plek. De positieve intenties worden omarmd en vanuit gemak, loyaliteit, of een andere reden toegestaan. Situaties blijven zo jarenlang bestaan. Ze missen hun uitwerking niet in de onderstroom van de onderneming. Een goed vraag die gesteld mag worden: Voor welk probleem is dit chronische symptoom een oplossing?
Samenvattend
Er zijn verschillende ordeningen in het systeem. In de verschillende ordeningen kun je dus verschillende plekken innemen. Als manager of ondernemer sta je op de 1e plek in de hiërarchie. In de ordening van leeftijd misschien op plek 6. Samenvattend:
- Van je plek gaan gebeurt veelal met de beste intenties.
- Van je plek gaan is veelal te herleiden naar je eigen systeem van herkomst.
- Jouw eigen plek (weer) innemen in de ordening van het systeem geeft rust in het systeem.
- Er zijn verschillende ordeningen in systemen. Leeftijd, ervaring, opleiding, hiërarchie etc.
- Problemen in het systeem die niet kunnen worden opgelost met reguliere oplossingen zijn veelal een symptoom van een dieper liggend probleem in het systeem.
- Van je plek gaan komt als een boemerang bij jou terug.
door Joan | mei 20, 2022 | Coaching
Waar loyaliteit is vervormd, heeft deze zijn oorspronkelijke vorm verloren.
Aangesproken op loyaliteit
Loyaliteit, loyaal zijn, loyaal gevonden worden. Maar loyaliteit heeft een grens. Al heb ik zelf ervaren hoe diffuus die kan zijn. En wat is het lastig als die grens wordt benoemd. Waarom eigenlijk? Inmiddels kan ik zo voelen waar dat vandaan komt. Want loyaliteit blijkt een liefdesband te zijn. Geen wonder dat aanmerkingen op loyaliteit je in een spagaat trekt. Helemaal in je systeem van herkomst. Loyaliteit komt veel voorbij in mijn praktijk. Dit blog gaat over die verschillende loyaliteiten. Misschien herken je iets van jezelf. Neem het aan, pak het stevig beet. Zodat je het later wat meer los kunt laten.
Arbeidsethos en familiegeweten
Je ziet het overal. Het verlangen naar loyale (onvoorwaardelijke?) medewerkers spat er vanaf. Sla de personeelsadvertenties er op maar eens op na. Niet met zoveel woorden, maar wat dacht je van…. “We verwachten geen negen tot vijf mentaliteit”. Loyaliteit is blijkbaar een verdienste. Iemand die loyaal is, daar kan ik van op aan! Wat een onvoorwaardelijkheid wordt hier gevraagd. Het is een onvoorwaardelijkheid die ik wel ken. Eentje die zo gemakkelijk onder het kopje arbeidsethos wordt geschaard. En dan het oordeel als hier anders naar wordt gekeken. Het groeps- of familiegeweten.
Activeren van loyaliteit
In kwetsbare situaties wordt jouw loyaliteit gemakkelijk geactiveerd. Ben je afhankelijk van de ander? Een goede voedingsbodem voor een vorm van loyaliteit. Tegenovergesteld zie je nu op de arbeidsmarkt gebeuren. Er is veel vraag naar werknemers. Dat zet loyaliteit in een ander daglicht. Want als ZZP-er heb je meer regie over jouw wensen. Je maakt je los van de groep waartoe je behoorde. Je bent minder gebonden aan. En zeker minder verbonden mee. Speelt loyaliteit zich dan voornamelijk op de werkvloer af? Nee, absoluut niet. Ik zal dat verder toelichten.
Loyaliteit is een liefdesband
Ieder mens is vanuit zijn ouders ontstaan. Loyaliteiten zijn liefdesbanden die op een onbewuste laag besloten liggen. Je bent gebonden aan je familie en de gemeenschappen erom heen. Deze gebondenheid zet onzichtbare dynamieken in beweging. Een onbewuste laag met onzichtbare dynamieken. Dat zie je terug in hoe jij nu je relaties aangaat. Het is een weergave van hoe je leefde in je systeem van herkomst. Je deed wat toen het beste was. Wat maakte dat jij erbij hoorde en een eigen plek had in het systeem. Persoonlijke ontwikkeling is jezelf ontmoeten. Met vragen als: Wie” ben ik” en “Wie ben ik in de ogen van jou”.
Betrokkenheid en liefde
Het familiesysteem drijft op onderlinge betrokkenheid en liefde. Vervuld van belofte én risico. Enerzijds de belofte van veiligheid. Anderzijds het risico van afwijzing en er niet meer bij horen. Dualiteit. Twee zijden van dezelfde medaille. Het maakt je ontvankelijk voor plekverwisseling en vervorming van loyaliteit Over plekverwisseling en magische liefde lees je in een ander blog. In dit blog lees je meer over horizontale- en verticale loyaliteit. En hoe dat op kan spelen bij het starten van een nieuwe relatie. Om vervolgens van vier loyaliteiten de vervormingen te bespreken: Overdreven- Gespleten- Negatieve- en Onzichtbare loyaliteit.
Horizontaal versus verticaal
Horizontale en verticale loyaliteit is ontleend aan de contextuele therapie. Een therapie die handelt over de dynamische verbondenheid van een persoon met zijn relaties. Iedereen is lid is van een familiesysteem. Ieder lid heeft in dat systeem een eigen unieke plek. Verticale loyaliteit zijn onomkeerbare relaties. Het is loyaliteit tussen verschillende generaties: Groutouder-Ouder-Kind. Horizontale loyaliteit speelt zich af tussen eenzelfde generatie. Partnerrelatie, vriendschapsrelatie of collegiale banden. Relaties op basis van gelijkheid en wederzijdse verplichtingen en rechten.
Projectie van loyaliteit
Horizontale loyaliteit mist het onomkeerbare karakter van verticale loyaliteit. Deze twee loyaliteiten kunnen behoorlijk botsen. Verticale loyaliteitsbanden zijn diep geworteld. Je ziet en voelt de spanning opborrelen als deze liefdesband er niet openlijk mag zijn. In mijn aanbod “Een nieuw begin” is hier aandacht voor. Wat neem jij mee uit je vorige relatie? Welke oude bindingen leiden tot projecties? Projecties die je ook hebben op je collega’s. Elke huidige relatie biedt kansen. Kansen om te helen wat ooit uit verbinding is geraakt. Dit geldt niet alleen voor partnerrelaties.
Als vorm verloren gaat
Elke loyaliteit heeft een zwakke kant. En een krachtige kant. Soms raakt de loyaliteit vervormd, Jij bent klem komen te zitten in je familiesysteem. Op een plek in het oudersysteem terecht gekomen. Jouw vervorming van loyaliteit wordt door een ander wellicht als kwaliteit ervaren: Geen nee kunnen zeggen. Meer verantwoordelijkheid nemen dan je toekomt. Past precies bij “We verwachten geen negen tot vijf mentaliteit” uit de tweede paragraaf. In een andere vervorming is uithoudingsvermogen de grote kracht. Het snel zien van beide kanten van een medaille. Mét inlevingsvermogen.
Overdreven loyaliteit: Parentificatie
Overdreven loyaliteit, is identificatie met de plek van ouders, Van een of beide. De oorzaak ligt in overbelasting van de ouder(s). Dat kan een tijdelijke overbelasting zijn. Of een zwaar levenslot van ouder(s) en/of grootouder(s). Identificeren is je onbewuste beweging om die plek over te nemen. In het voortdurend scannen hoe het met je ouder(s) gaat ben je alert geworden. Alert op de last van een ander. Jouw groot verantwoordelijkheidsgevoel krijgt veel voor elkaar. Veel doen geeft je het goede gevoel. Hulp vragen is lastig. Zorg voor een hogere rangorde gaat als vanzelf.
Aanvaarden dat jij niet alles alleen kunt doen. Meer zorg voor jezelf (mentaal en lichamelijk). Afgrenzen van verantwoordelijkheden. Matig je neiging om alles te willen voorkomen. En je neiging gespitst te zijn op wat ‘daar anders moet’.
Gespleten loyaliteit: Triangulatie
Kun je even loyaal zijn naar beide ouders? Of gaat loyaliteit naar de een ten koste van de ander. Dat laatste brengt je in een spagaat. Je hebt het gevoel dat jij de relatie moet redden. Helemaal als ouders afzonderlijk steun zoeken bij jou. Omdat ze er samen niet uitkomen. Partijdig zijn of bemiddelen. Beide geeft innerlijk strijd. Loyaal naar de een is tegelijkertijd dis-loyaal zijn naar de ander. Alsof je altijd een van de twee in de steek laat. Maar als kind heb je beide ouders nodig. Het is onmogelijk om te kiezen. Heb je meerdere leidinggevenden? Een beetje spanning tussen hen, geeft jou stress.
Waar stroomde de liefde wel tussen je ouders? Wanneer was er wel een eenheid? Als je dit leert zien kan de afbakening herstellen. Als jij op je plek kunt blijven staan kan jouw kwaliteit zich ontvouwen: Er zorg voor dragen dat zaken en gevoelens gedeeld kunnen worden. Professioneel heb je te leren om keuzes te maken. Oefenen om je Volwassen ego positie in te schakelen. Want elke keuze heeft consequenties. Kiezen is de helft verliezen.
Negatieve loyaliteit
Hoe kan er geluk bestaan als er zoveel lijden is? Het zware lot van ouders rustend op kinderschouders activeert het ondermijnen van eigen gezondheid en succes van het kind. In gebonden zijn aan het lot van je ouders blijf je hun trouw. Een onuitgesproken belofte: Ik kom niet verder dan jullie. Een bijzondere dynamiek waardoor je niet je volle potentie gebruikt. Het is moeilijk om in het licht te staan. Lastig om successen te vieren. In de onderlaag zit woede. Je hebt je eigen geluk op moeten geven. In je werk blijf je vooral zoeken naar verbeterpunten. Alsof er een taboe rust op positieve ervaringen
Je hebt oog voor verlies en verdriet. Waar jij je gemakkelijk mee identificeert. Dat maakt de energie zwaar en stroperig. Alle lichtheid is verdwenen. Je hebt je eigen leven te nemen. Door te verduren wat er in het leven van je ouders speelde. Je hebt te buigen voor je ouders en te zeggen: ter ere van jullie en alle pijn die er is, maak ik er wat van. Professioneel heb je de pijn van anderen in te sluiten zonder je hier verantwoordelijk voor te maken.
Onzichtbare loyaliteit
Als kind kun je ‘weten’ dat iets in het systeem werd buitengesloten. Er treedt dan een identificatie op met dat ‘iets’. Zodat het een plek krijgt in het systeem. Dat ‘iets’ kan een geheim zijn, een trauma, een verzwegen persoon. Er werd in ieder geval niet over gesproken. Onzichtbare loyaliteiten zijn weer beklemmend. Een leidinggevende met deze dynamiek strijden een strijd die niet de zijne is. Er moet ‘recht gedaan worden’. Maar niemand weet waar recht aan gedaan moet worden. Het vertroebelt de onderlinge communicatie. Onzichtbare loyaliteit is moeilijk vast te pakken.
In onzichtbare loyaliteit gaat het over ‘iets’ wat niet mocht bestaan. Het systeem wil altijd heel zijn. Dat betekent dat wat buitengesloten is, ingesloten moet worden. Vaak raakt een kind geïdentificeerd met dat ‘iets’. En dat kan generaties later zijn. De helende taak is om het buitengeslotene alsnog een plek te geven. Je zet hiermee jouw onrust om in je kwaliteit. In familieopstellingen komt deze dynamiek veel naar voren. Professioneel wordt er ook iets van je gevraagd. Sta open voor wat in het verleden in het bedrijf speelde. En wat nu nog opgeruimd dient te worden.
Samenvattend
Loyaliteit en plek als ingang in de ontmoeting met Jezelf. Het is een liefdesband. Maar wel een met een grens, En juist op dat snijvlak zit spanning. Juist daar wordt in de schaduw geplaatst wat niet mag worden aangekeken. Uit loyaliteit.
Weet je welkom, met alles wat er is.
