Begin
altijd opnieuw
alleen daar waar
ruimte mag zijn voor
einde.
Niet willen bevatten
En toen was het 14 november. Een datum in mijn geheugen gegrift. Die avond van 14 november 2017 was de opmaat voor wat achteraf een eindsprint bleek te zijn. Al waren we ons daar niet echt van bewust. Ik wilde daar ook niet bewust van zijn. Die innerlijke stem kreeg geen ruimte. Het onbevattelijke wilde ik gewoon niet bevatten.
Het was (toevallig?) dezelfde dag. De aankondiging dat er per 1 januari geen plek meer zou zijn in de dagopvang. Op dat moment kreeg het samenzijn met een blik op de (nabije) toekomst een andere lading. Wat je zelf al weet, en moeilijk kunt aannemen, is door anderen in een hogere versnelling gebracht. Dat moet pa ook hebben gevoeld.
De dag dat er iets is gebroken
Drie weken na ons samenzijn als broers en zussen was het er opeens. De laatste dagen dat pa thuis mocht zijn. De dag na Sinterklaas is hij uit huis gegaan. Zonder te weten en tegen zijn wil. Die dag is er iets gebroken. En wat nú nog zwaar weegt is dat er niet alleen bij mij iets was gebroken. 53 dagen na 14-11 is pa weer ‘verhuisd’. Nu voor altijd.
Het is een markering in iemands leven. Gebeurtenissen die diep in de ziel etsen. Voor iedereen anders. En met veel overeenkomsten. Dit persoonlijk trauma kent een aantal dynamieken. Dader-Slachtoffer; Vertrouwen-Wantrouwen; Vasthouden-Loslaten; Initiatief-Wanhoop; Schaamte-Twijfel; Initiatief-Schuld en niet als laatste Gevoel-Ratio. Hierover meer in dit blog.
Onzichtbare trigger van het trauma
Een traumatische gebeurtenis is heftig. Om te overleven splits je een deel van jezelf af. Een ander deel van jou werkt hard om dit traumatische deel buiten de deur te houden. Of geeft uiteindelijk definitief de strijd op. Waarmee je letterlijk over het leven heen gaat. Het gezonde deel heeft vervolgens het nakijken. Trauma’s worden altijd doorgegeven. Tot ze zijn verwerkt.
Het uitwerken van een trauma maakt heling mogelijk. Weggestopte trauma’s willen gezien worden en komen altijd weer naar de oppervlakte. Soms generaties later. Niet verwerkt blijft vaak onzichtbaar aanwezig. En met de juiste trigger telkens opnieuw geactiveerd. In de dierenwereld gaat dat gemakkelijker. Het trauma wordt letterlijk uit het lijf getrild. En is daarmee verwerkt.
Bewustzijnsverruiming maakt helen trauma mogelijk
Het woord trauma wordt steeds meer gebruikt. Alsof alles opeens veel slechter gaat. Ik ga er eerder vanuit dat bewustzijnsverruiming nu de weg vrijmaakt. Zodat ‘alles’ aangekeken mag worden. Om vervolgens te helen. Dit psychisch letsel, ontstaan door een hevige gemoedstoestand als gevolg van een schokkende gebeurtenis, roept om geheeld te worden.
Zijn jouw mogelijkheden tot het overwinnen van een schokkende gebeurtenis onvoldoende? Dan gaat dat gepaard met hulpeloosheid en een weerloze overgave. Hoe jij jezelf en de wereld om je heen kunt begrijpen wordt ernstig verstoord. De verbinding met jezelf is verbroken. En dat is bijzonder ingrijpend.
Het begin eren in het einde
Elk trauma grijpt terug op een vroeg kinderlijk trauma. Daar waar jij je hart bent gaan sluiten. Het overlevingsdeel van jou wat dat mogelijk heeft gemaakt is er nog steeds. En bij elk trauma opnieuw opgesplitst. Een aantal overlevingsdelen herken je zonder meer bij jezelf. En er zijn delen in de schaduw verborgen. Omdat ze eigenlijk niet mogen bestaan.
De verbinding met delen van jezelf herstellen betekent ook ontmaskeren wat in je schaduw is verborgen. Ontmaskeren en je bewust maken wanneer jij je hart weer afsluit. Voor jezelf of voor de ander. Met het ontwikkelen van je gezonde deel, het zichtbaar maken van je overlevingsdelen wordt het trauma geïntegreerd in jou.
Jouw verhaal
je werkelijkheid
in werkelijkheid
een droom
Vertrouwen komt te voet en gaat te paard. Vaak poppen dergelijke zinnen vanuit ‘het niets’ op. Uitgesproken blijken ze toch heel treffend te zijn. Er is iets (aan)geraakt. Er is herkenning, soms een voelbare erkenning. Wat het ook is, als je wordt (aan)geraakt komt er iets binnen. Dat is fijn!
Het creëert ruimte in jezelf. Ruimte om verder te gaan in jouw proces. Telkens weer een laag dieper. In het je aangeraakt weten laat je iets van je eigen verhaal los. Want jouw verhaal is jouw manier van betekenis geven. Betekenis aan wat jij hebt ontmoet in het leven. Om te kunnen leven.
Stop maar met je verhaal
Stop maar met je verhalen was het indringende advies. In begeleiding kan het er echt ‘stevig’ aan toe gaan. Want in die ene zin kun je zoveel méér horen. Bijv. “Wordt eens volwassen” of “Stop met slachtoffer zijn”. Oh, wat pijnlijk. Omdat het appelleert aan wat je zo goed kent van ‘toen’.
Vertrouwen en de veiligheid gaf mij voldoende bedding om er bij te kunnen blijven. Om niet weg te drijven in verdriet of boosheid. Maar om mijn verhaal nog eens van een afstand te beoordelen. Zachtjes voor mijzelf uit te spreken. En de ontstane barsten aan te kijken. En binnen te laten komen.
Jouw eigen verhaal
Ook jij hebt je eigen verhaal. Waarschijnlijk zelfs meerdere verhalen. Allemaal gecreëerd om betekenis te geven. Zodat je grip kunt houden. Je veilig kunt weten in gevoelde onveiligheid. Om schuld over te kunnen nemen die niet de jouwe is. Om excuus te hebben waarvoor geen excuus bestaat.
Jouw verhalen, vooral op existentieel niveau, verwijzen naar jouw manier van overleven. Het zijn jouw verhalen die je hebben geholpen en aangezet tot overleving. In een werkelijkheid die geen werkelijkheid kan zijn. Wat de onthulde werkelijkheid des te pijnlijker laat voelen.
Wie heeft de regie over jouw verhaal
Weg blijven van pijn houdt verlangen in stand. Verlangen naar wat er niet was. Of maar kon zijn. Vast houden aan je verhaal is overleving. Een metgezel in je leven. Uit handen geven van je verhaal is als opgeven. In de praktijk betekent loslaten daarom meestal: Je verhaal herschrijven.
Met andere details. En met één doel. Je onbewust verlangen in stand houden. De werkelijkheid is nu eenmaal te pijnlijk om vast te pakken. Je verhaal herschrijven lucht (voor even) op. Je bent trots op jezelf dat je een stap hebt gezet. Zonder te beseffen dat een overlevingsdeel van jou nog steeds de regie heeft.
Woorden: Koren op je molen
Zonder iets vast te pakken valt er niets los te laten. Het is een zin die direct een vraag oproept. “Ja, maar HOE dan?” Ik heb gemerkt hoe gemakkelijk je dán weer terug kunt schieten in lethargie. En tegelijkertijd wanhopig kunt zijn. Woorden kunnen worden gepareerd. Ontkent en vervangen door andere woorden.
Het is koren op de molen van jouw overlevingsdelen. Met alle onrust, verlangen, bezig zijn, lezen, bestuderen en dromen ten spijt. Er is maar weinig vooruitgang. Zonder het te beseffen wordt alles door jezelf gefilterd. Zodat het behapbaar en te verduren blijft. Wat een innerlijke kracht!
Woorden helpen je niet verder
Het idee alleen al. Dat een deel van Jezelf je verlangen ‘dwarsboomt’. Uit liefde en overleving. Stel dat je dat zou kunnen erkennen. Dan is dat wellicht voor jou al de grootste te nemen stap. Erkennen dat iets in jou je wilt behoeden voor oude pijn. Er als een schildwacht voor gaat staan.
Dan begrijp je waarschijnlijk ook dat woorden je niet verder helpen. Dat je deze als vanzelf pareert en vervangt door andere. Wat overblijft is voelen en doorleven. En hoewel je er misschien helemaal niet wilt zijn. Er is een plek in jou waar je voelt wat klopt. Zodat je het in liefde vast kunt pakken.
Hoe verhoud jij je tot je verlangen
Je eigen proces is altijd jouw proces. En vaak duurt dat een leven lang. Eenmaal begonnen zie je telkens nieuwe lagen. Die afgepeld mogen worden. Op jouw tempo. Voor jouw proces zijn geen toverformules. Of een Quick-fix. Hoe graag je dat ook zou willen. Hoe veel er ook wordt ‘beloofd’.
Jouw proces, jouw verlangen kent een uniek tempo en stappenplan. Het gras groeit niet sneller door eraan te trekken. Het kan alleen sneller groeien met ‘gezonde voeding’ als basis. Hoe jij je verhoudt tot je verlangen, met alle delen in jou. Het is het bevoelen waard.
Zowel in groepsverband als in individueel werk worden delen van jezelf gerepresenteerd. Met als vertrekpunt: Jouw verlangen, uitgedrukt in een zin. Een volgende stap in jouw persoonlijke ontwikkeling.
Als je geen hoop meer hebt, dan heb je alles. En dan is er niets meer waar je op zou hoeven hopen
Mijn kinderlijke identificatie met de held
Ik heb iets met de WOII. Of op zijn minst gehad. Als kind verslond ik oorlogsboeken. Vast uit een onbewust willen identificeren met de held. En vanuit dat perspectief kon ik iets niet begrijpen. Hoe konden mensen zich in grote getale laten ombrengen. Zonder veel tegenstand te bieden. Is het leven dan niets om voor te vechten? Zelfs al had ik in die de middelen gehad. En al had ik een passend antwoord gevonden. Ik had het niet eens kúnnen begrijpen. En toen kwam onlangs er een zin voorbij. Een zin van Bert Hellinger: Als je geen hoop meer hebt, dan heb je alles! Het kreeg opeens betekenis.
Als je geen hoop meer hebt, dan heb je alles
Ik neem je mee in deze betekenisvolle zin. De zin lijkt haaks te staan op de uitspraak: Hoop doet Leven. Wees eerlijk. Geen hoop meer hebben. Dát geeft toch een gevoel van machteloosheid. Het is klaar, het doet er niet meer toe. In het stervensproces is opgeven een teken. Een teken van naderend einde. Geef je dan op? Of geef jij je dan over? Dit is geen blog over stervensbegeleiding of rouw. Maar (hoop op) leven en sterven behoren tot dezelfde medaille. Overgave is mijn betekenis aan geen hoop meer (nodig) hebben. En dan toch alles blijken te hebben. Overgave aan wat er is.
De macht uit handen geven
Hoe resoneer jij op de woorden overgave en opgeven? Als iets om tegen de strijden? Omdat opgeven geen optie is? Weet dat alles waar je tegen strijdt groeit. Iets NIET willen resulteert in een onbewust willen. Door “niet(s)” te benoemen heb je dat een plek gegeven. En wat een plek heeft bestaat, is er. De wil om te strijden heeft een oorzaak. Overgeven voelt als toegeven, machteloos zijn. Zonder macht om invloed uit te oefenen op het eindresultaat. Machteloosheid maakt je klein, kwetsbaar zelfs. Lastig mee om te gaan. Terwijl je macht uit handen geven juist zo’n groots gebaar is.
Loslaten in het sterven
Ik identificeerde mij met helden. In stille verwondering, met verlangen om (zo) iemand te zijn. Om gezien te worden. Van betekenis. Er toe doen. Mijn aanname is dat iedereen ergens een voorbeeld heeft. Als richting voor het leven. Als bevestiging. Dat kunnen ouders/verzorgers zijn. Uit een grotere kring, of uit een imaginaire wereld. Hier komt het ego erbij. Je hebt het ego nodig ter bescherming van jezelf. Waarden, normen, overleven. Maar het ego staat jouw overgave in de weg. En het ego niet willen, maakt het juist groter. Weet dat in het sterven het ego (pas) echt wordt losgelaten.
Je mag je ego aannemen
Een mooie eerste stap is het ego aannemen. Want dát is er. En het heeft zeker een functie. Overleven in de huidige maatschappij zonder ego? Het is maar weinigen gegeven om het ego zo los te laten. Maar als je jouw ego aan kan nemen, zonder strijd. Dan wordt het minder groot. Dan is het verleden en de toekomst minder belangrijk. Dan ben je in staat meer HIER te zijn. En er is ook niet meer dan Nú. ‘Alles’ kan alleen in het NU bestaan. Aanvaarden dat wat er is, alles is… geeft rust. Als jij je kunt overgeven aan het grotere geheel, wat heb je dan nog meer nodig? Het voelt voor mij groot en groots.
Van laat-varen naar aan-vaarden
Wat mij al jong heeft geïntrigeerd is hoe mensen ‘iets’ kunnen ondergaan. Iets wat niet fijn, of zelfs met de dood bekocht moest worden. De weg naar de gaskamer gaan zonder noemenswaardig in verzet te komen. Het lot wat deze mensen te wachten stond lag vast. Er was geen hoop meer. En aanvaarden lukt pas als je hoop op een andere uitkomst laat varen. Aannemen wat er is. Voor het ego is er dan niets meer te doen. Met deze eigen uitleg denk ik te begrijpen wat Bert Hellinger bedoelde. Met aannemen wat er nu is hoef je geen uitweg te zoeken. Wat geeft dat een rust.
Zoveel lichter geworden
Iets van die rust kunnen deelnemers van een (familie)opstelling ook zo ervaren. “Zo is het” is een uitspraak die zó gevoeld kan worden. Dat kunnen aannemen, ervoor kunnen buigen lijkt alsof er een last afvalt. Zoals een deelnemer onlangs zei: “Als ik nu op de weegschaal ga staan, moet ik wel minder wegen. Ik voel mij zoveel lichter geworden.” Natuurlijk komt het voor dat het niet gaat. Dat het aannemen voor nu nog te zwaar is. En dat is prima. Weet dan dat er iets in beweging is gezet. En dan is er tijd nodig. Tijd om te verteren . Tijd om het ego te laten wennen aan wat er is.
Weet je welkom met elke vraag, twijfel of verwondering.
