Verticale en horizontale loyaliteit in relaties: patronen herkennen en doorbreken
In dit blog neem ik je mee in het spanningsveld van verticale en horizontale loyaliteit – en hoe die onzichtbare draden onze partnerrelaties beïnvloeden.
“Ik voel me verscheurd tussen mijn ouders en mijn partner. Alsof ik moet kiezen.”
Ze zegt het zacht, maar haar stem trilt. We zitten samen in een systemisch coachgesprek en ik zie wat ik vaker zie: de verwarring tussen liefde en loyaliteit. Tussen trouw zijn aan waar je vandaan komt en ruimte maken voor waar je naartoe wilt.
Misschien herken jij dat ook. Dat je ergens voelt dat je ‘vrij’ zou moeten zijn om je eigen keuzes te maken, maar dat er iets onderhuids knaagt. Een schuldgevoel. Een angst om een ander tekort te doen.
Wat is verticale loyaliteit?
Verticale loyaliteit is de loyaliteit die van generatie op generatie wordt doorgegeven. Je ouders, grootouders, overgrootouders – het is de lijn van afkomst. De verticale as van het familiesysteem.
Je wordt geboren in een familie, en daarmee ontvang je een plek, een geschiedenis, een set van waarden en overtuigingen. Die zijn er, of je het wilt of niet. En vaak ook: of je ze kent of niet.
Het is een diepgewortelde loyaliteit. Kinderen zijn van nature trouw. Zelfs als ze worden afgewezen of niet gezien, blijven ze loyaal.
En juist daarin kan het ingewikkeld worden.
Want wat als jij als kind geleerd hebt dat liefde voorwaardelijk is? Dat je stil moet zijn om de vrede te bewaren? Of dat je er pas echt toe doet als je zorgt voor anderen?
Dan nestelt die boodschap zich diep vanbinnen. Je past je aan. Je wordt ‘braaf’, sterk, zorgend, onzichtbaar of verantwoordelijk.
Niet omdat je dat wilt, maar omdat het nodig was. En die overlevingsstrategie – die ooit helpend was – neem je later vaak onbewust mee in je relaties.
Hoe verticale en horizontale loyaliteit elkaar danig in de weg kunnen zitten.
Hoe beïnvloedt verticale loyaliteit je partnerkeuze?
We kiezen geen partner in het luchtledige.
We kiezen – vaak onbewust – iemand die iets spiegelt van ons familiesysteem. Iemand die een vertrouwde dynamiek oproept. Niet per se omdat het fijn is, maar omdat het bekend voelt.
Een voorbeeld:
Stel, je groeide op met een afwezige vader en een moeder die altijd de boel draaiende hield. Grote kans dat je je aangetrokken voelt tot een partner die óók emotioneel afwezig is. En dat je zelf degene wordt die regelt, draagt en de ander probeert ‘wakker’ te schudden.
Je herhaalt een oud patroon, in de hoop dat het dit keer anders afloopt. Alsof je alsnog iets kunt rechtzetten wat vroeger misging.
Dat is geen bewuste keuze, maar een innerlijke beweging die voortkomt uit loyaliteit: een verlangen om het systeem te helen, door het opnieuw te spelen.
Wat is horizontale loyaliteit?
Horizontale loyaliteit ontstaat tussen mensen van gelijke orde: partners, vrienden, collega’s. Het is gebaseerd op wederkerigheid, verbinding, geven en ontvangen in balans.
In een gezonde partnerrelatie betekent dat:
Je kiest bewust voor elkaar.
Je neemt verantwoordelijkheid voor je eigen gevoelens.
Je ziet de ander als een gelijkwaardige, niet als vervanging van een ouder of kind.
Maar als verticale loyaliteiten nog sterk meespelen, is dat makkelijker gezegd dan gedaan. Dan kan het zijn dat je in je relatie niet helemaal aanwezig bent.
Dat je nog zo verweven bent met je familie van herkomst, dat je geen echte ruimte kunt maken voor de ander.
Of dat je onbewust van je partner verwacht dat die jouw oude pijn heelt.
Soms staan verticale en horizontale loyaliteit op gespannen voet. Je wilt trouw blijven aan je ouders, maar je voelt ook dat je partner iets anders van je vraagt. Of andersom: je partner dringt aan op verandering, terwijl jij diep vanbinnen voelt dat dat ‘verraad’ zou zijn aan je familie.
Voorbeeld uit de praktijk:
Sanne en David wonen samen. Sanne wil verhuizen naar een andere stad, dichter bij haar werk. Maar David stribbelt tegen. Zijn ouders wonen vijf minuten verderop en hij ziet ze dagelijks. “Ik kan mijn moeder toch niet alleen laten?” zegt hij.
Wat hij eigenlijk zegt: “Mijn loyaliteit naar mijn moeder weegt zwaarder dan mijn loyaliteit naar jou.”
Niet omdat hij dat wil, maar omdat hij onbewust gevangen zit in een loyaliteitspatroon. Hij voelt zich verantwoordelijk, misschien zelfs schuldig als hij kiest voor zichzelf.
En Sanne? Die voelt zich buitengesloten. Niet belangrijk genoeg. Terwijl David juist het gevoel heeft dat hij verscheurd wordt tussen twee liefdesbanden.
Wat of beter wie staat er tussen de partners?
Schuldgevoel als signaal van innerlijke loyaliteit
Wanneer je je schuldig voelt in je relatie, is dat vaak een signaal dat er iets speelt op de laag van loyaliteit.
Schuldgevoel is niet per se slecht – het wijst ons op een innerlijk conflict. Maar als het je blijft verlammen of als je keuzes gaat maken om een ander maar niet te kwetsen, dan raakt het destructief.
Let op signalen zoals:
Je durft geen grenzen te stellen, uit angst dat de ander zich afgewezen voelt.
Je blijft zorgen, ook als het ten koste van jezelf gaat.
Je kunt moeilijk nee zeggen tegen je ouders, zelfs als je partner daardoor gefrustreerd raakt.
Herkenbaar? Dan is het tijd om stil te staan bij wat er écht speelt.
Van onbewuste herhaling naar bewuste keuze
De beweging die systemisch werk mogelijk maakt, is die van onbewuste herhaling naar bewuste keuze. Je hoeft je niet ‘los’ te maken van je familie, maar je mag wél je plek innemen.
Je plek als volwassen kind van je ouders én als partner van je geliefde.
Dat vraagt moed. En soms ook rouw. Want het kan betekenen dat je bepaalde illusies moet loslaten:
Dat je je ouders kunt redden.
Dat je alsnog krijgt wat je vroeger gemist hebt.
Dat je altijd iedereen tevreden kunt houden.
Maar wat je ervoor terugkrijgt, is vrijheid.
Praktische stappen: breng balans tussen verticale en horizontale loyaliteit
Word je bewust van je overlevingsrol
Ben jij de redder, de zorgdrager, de pleaser? Waar komt die neiging vandaan? En wat heb je eigenlijk zelf nodig?
Erken je schuldgevoel, maar laat het niet leidend zijn
Vraag je af: van wie is dit eigenlijk? En wat zou er gebeuren als ik toch voor mezelf kies?
Spreek je uit naar je partner
Durf te delen wat er onder je gedrag zit. Niet als verdediging, maar als uitnodiging tot verbinding.
Zet je ouders op hun plek – innerlijk
Je hoeft dat niet letterlijk tegen ze te zeggen. Maar beeld je in dat je je buigt voor hun lot, en vervolgens je eigen pad gaat. Dat je zegt: “Dank jullie wel. En nu ga ik verder.”
Oefen in gelijkwaardige liefde
Niet zorgen om te pleasen, niet liefhebben uit tekort, maar elkaar ontmoeten als volwassen mensen.
Tot slot: liefde vraagt om een vrije plek
Als systemisch coach zie ik keer op keer hoe bevrijdend het is als mensen zich bewust worden van hun innerlijke loyaliteiten. Het geeft ruimte. Niet om alles achter je te laten, maar juist om met mildheid te kijken naar waar je vandaan komt.
En om van daaruit écht aanwezig te zijn in je relatie. Niet meer als het kind dat iets probeert goed te maken, maar als volwassene die kiest voor verbinding.
Dus: waar ben jij nog trouw uit angst of schuld, in plaats van uit liefde?
Durf je te onderzoeken wat jouw plek is – tussen waar je vandaan komt en waar je naartoe wilt?
De vraag is niet: Hoe kom ik hier vanaf? De vraag is hoe kan ik hiermee leven op een manier die mij en mijn relatie voedt?
Wil je hier dieper naar kijken?
In mijn coaching begeleid ik mensen die vastlopen in oude patronen en op zoek zijn naar vrije, liefdevolle verbindingen – met zichzelf én met de ander.
Nieuwsgierig? Neem een kijkje op de Relatie in Balans pagina of plan een vrijblijvend kennismakingsgesprek.
Want liefde kan pas stromen als jij jouw plek inneemt.
In elke relatie schuilt een verborgen contract: onuitgesproken verwachtingen die de dynamiek sturen. Deze impliciete afspraken veroorzaken vaak spanningen, maar bieden ook kansen voor groei. Door deze verwachtingen te bespreken en te hercontracteren, ontstaat ruimte voor transparantie en wederzijds begrip. Dit proces vraagt om zelfreflectie, empathie en moed, maar leidt tot sterkere en meer authentieke relaties.
Een genogram helpt om familiepatronen en generatiegebonden trauma’s te herkennen. Onbewuste dynamieken beïnvloeden ons denken, voelen en handelen. Door inzicht te krijgen in deze patronen, kun je bewuste keuzes maken en destructieve cycli doorbreken. Een genogram biedt zo een krachtig hulpmiddel voor persoonlijke groei en emotionele heling.
Het familiegeweten stuurt onzichtbare regels binnen families en dwingt loyaliteit af. Hoewel dit veiligheid biedt, kan het persoonlijke vrijheid beperken. Bewustwording van deze dynamiek helpt balans te vinden tussen trouw blijven aan jezelf en verbonden blijven met je familie, zodat je persoonlijke groei en verbinding kunt verenigen.
In Transactionele Analyse verwijst een Spel naar onbewuste patronen met voorspelbare uitkomsten. Deze patronen, geworteld in je levensscript, kun je doorbreken door bewustwording, reflectie en nieuwe keuzes.
Ontsnap uit de loop en creëer vrijheid in je communicatie en relaties.
Licht Boomwortels verankerd Kettingen worden verbroken Spiegels uitnodigend tot zelfreflectie Bewustwording
Bewustwording van boven- en onderstroom
Honderd blogs. Honderd keer woorden geven aan wat vaak onbewust speelt. En naar bewustwording vraagt. Honderd keer schrijven over patronen, hechting, overlevingsstrategieën en de zoektocht naar betekenis. Honderd keer een poging om de onderstroom zichtbaar te maken.
Een moment om stil te staan. Niet alleen bij deze blogs, maar bij de reis die jij en ik samen hebben afgelegd. Want als jij hier nu dit honderdste blog leest, dan is de kans groot dat je ergens onderweg geraakt bent.
Vragen die blijven hangen doen ertoe
Misschien door een inzicht, een vraag die bleef hangen, of omdat je iets herkende in een verhaal. Dit blog is daarom meer dan een terugblik. Meer nog. Het is mijn uitnodiging aan jou om alles samen te brengen.
Om te onderzoeken welke betekenis jij geeft aan wat je hebt gelezen. Maar nog belangrijker: Hoe integreer jij je inzichten in jezelf en in jouw leven?
De rode draad in 99 blogs
Wanneer ik terugkijk op alle blogs die ik heb geschreven, zie ik duidelijke thema’s naar voren komen. Misschien heb jij ze ook herkend.
Jouw plek vinden
In systemisch werk draait het om ordening. Ken je jouw plek? Neem je hem in, of ben je altijd bezig om te geven, te zorgen of jezelf onzichtbaar te maken? Dit thema komt steeds terug, of het nu gaat over familiesystemen, relaties of werk.
Overlevingsmechanismen herkennen
We hebben allemaal strategieën ontwikkeld om onszelf te beschermen. Hechting, maskers, karakterstructuren – we doen het niet zomaar. Het zijn de kapstokken om de strategieën te duiden. Want vaak zijn die mechanismen zo diepgeworteld dat we niet doorhebben dat we er nog steeds naar leven. Terwijl ze ons niet meer helpen.
De kracht van verbinden
Of het nu gaat om relaties, familie, werk of jezelf: verbinden is alles. Maar echt verbinden vraagt om moed. Het vraagt om eerlijk kijken naar wat je doet en waarom. En om de bereidheid om je open te stellen, ook als dat ongemakkelijk is.
Vrijheid en verantwoordelijkheid
Vrijheid wordt vaak gezien als ‘doen wat je wilt’. Maar echte vrijheid komt pas als je verantwoordelijkheid neemt voor je eigen deel. Als je stopt met de vinger wijzen naar de ander en kijkt: wat is van mij? Wat kan IK veranderen?
Deze thema’s zijn niet losstaand. Ze zijn met elkaar verweven. En dat brengt me bij die veel gestelde vraag:
HOE integreer ik die inzichten in mijn leven?
“Weten is één ding, doen iets anders. Echte verandering begint pas wanneer je inzichten integreert en bewuste keuzes maakt in je leven.”
Bewustwording in actie – hoe neem je deze inzichten mee?
Weten is één ding. Doen is iets anders. Hoe vaak heb je een inzicht gehad en gedacht: ja, zo zit het! – om daarna weer terug te vallen in oude patronen?
Dit is waarom bewustwording alleen niet genoeg is. Je kunt alle boeken lezen, alle blogs verslinden en jezelf herkennen in honderd verhalen, maar als je niet de stap zet naar integratie, verandert er niets.
1. Wat zie je nu anders?
Neem even een moment om terug te denken aan de blogs die je hebt gelezen. Welke is je bijgebleven? Waar zat dat ‘aha’-moment? Was het bij het besef dat je je eigen plek niet inneemt? Of dat je in een onbewust patroon van geven en zorgen vastzit?
Inzichten komen vaak in lagen. Misschien dacht je een half jaar geleden dat je begreep waarom je steeds over je grenzen ging. Maar vandaag voel je het pas echt. Dat is het moment dat de echte verandering begint.
Vraag jezelf af: Welke patronen heb ik in mijn leven zien veranderen door deze inzichten?
2. Van overleven naar bewust kiezen
Veel van wat we doen, komt voort uit overleving. We denken dat we vrij zijn, maar als je goed kijkt, zie je dat veel keuzes voortkomen uit angst, hechting of oude overtuigingen.
Doe je iets omdat je het echt wilt, of omdat je bang bent om afgewezen te worden?
Blijf je in een situatie hangen omdat het veilig voelt, of omdat je werkelijk verbonden bent?
Geef je omdat je wilt geven, of omdat je hoopt er iets voor terug te krijgen?
Bewust kiezen betekent dat je jezelf de tijd gunt om stil te staan. Niet automatisch reageren, maar voelen: wat gebeurt er nu eigenlijk in mij?
Oefening:
De volgende keer dat je een beslissing maakt, stel jezelf dan telkens deze drie vragen:
1. Doe ik dit uit vrijheid of uit angst?
2. Wat als ik het tegenovergestelde zou doen?
3. Welke behoefte probeer ik hier eigenlijk te vervullen?
3. Je plek innemen – maar dan echt
Misschien is dit wel het moeilijkste van alles. Je plek innemen betekent dat je niet langer op de plek van de ander gaat staan. Niet in je gezin, niet in je relatie, niet op je werk.
Dat betekent:
Je ouders laten zijn wie ze zijn, zonder dat je hen probeert te dragen.
In je relatie staan als een volwassene, niet als een kind dat iets van de ander nodig heeft.
Op en in je werk helder zijn over wat je wilt en niet wilt, zonder je aan te passen uit angst voor afwijzing.
Het klinkt eenvoudig, maar het is een proces. Je plek innemen betekent dat je jezelf serieus neemt. Dat je ophoudt met wachten tot iemand anders je bevestiging geeft.
Vraag jezelf af: Waar in mijn leven sta ik nog niet op mijn eigen plek?
“Je plek innemen betekent jezelf serieus nemen. Niet wachten op bevestiging van buitenaf, maar innerlijk de keuze maken om te staan.”
Bewustwording en vooruitkijken – wat nu?
De afgelopen 99 blogs hebben je misschien geholpen om naar binnen te kijken. Maar waar ga je nu naartoe?
Wat mij betreft is dit blog niet alleen een terugblik, maar ook een uitnodiging. Een uitnodiging om verder te kijken dan alleen het begrijpen van patronen. Om écht te kiezen voor een ander niveau van bewustzijn.
Want uiteindelijk is dat waar systemisch werk en persoonlijke ontwikkeling over gaan. Niet alleen weten waarom je doet wat je doet, maar jezelf ook de ruimte geven om een ander pad te kiezen.
Wat kun je doen?
Ga verder dan inzicht – breng het in de praktijk
Kies één patroon uit dat je wilt veranderen. Integreer het in je bewustwordingsproces. Maak het klein en concreet.
Experimenteer: wat gebeurt er als je iets anders doet dan normaal?
Schrijf op wat je ervaart. Reflecteer. Herhaal.
2. Zoek ondersteuning waar nodig
Soms kun je dingen niet alleen doorbreken. Systemisch werk, coaching of gewoon een goed gesprek met iemand die je écht hoort, kan helpen om de volgende stap te zetten.
3. Sta stil bij wat je al hebt veranderd
Groei is niet altijd zichtbaar. Maar als je terugkijkt, zul je zien dat je niet meer dezelfde persoon bent als toen je begon. Erken jezelf daarin.
Slotgedachte: De reis gaat door
Honderd blogs verder, en we zijn nog niet klaar. Niet jij, niet ik. Bewustwording is geen eindpunt, maar een voortdurend proces van groei, zelfinzicht en verandering.
Misschien is dat wel het mooiste van deze reis. Dat je telkens weer iets nieuws mag ontdekken. Dat je nieuwe lagen mag afpellen en Jezelf op diepere niveaus kunt leren kennen.
Mijn vraag aan jou:
Wat neem jij mee uit deze honderd blogs?
Wat heeft je geraakt, uitgedaagd, veranderd?
En wat wordt jouw volgende stap?
Ik hoor het graag. Want de reis gaat verder – en ik loop met je mee.
Veel mensen vinden hulp vragen moeilijk uit angst om anderen lastig te vallen. Dit blog laat zien hoe je steun vraagt zonder ongemak én hoe je empathisch luistert zonder direct oplossingen aan te dragen. Door erkenning, aanwezigheid en open vragen help je de ander zich gehoord en gesteund te voelen.
Mentale spaarzegels zijn onbewuste patronen waarmee je erkenning hoopt te krijgen, zoals overwerken of altijd beschikbaar zijn. Dit kan leiden tot uitputting en teleurstelling als de verwachte waardering uitblijft. Bewustwording en het stellen van grenzen helpen je om effectiever en gezonder te werken zonder jezelf uit te putten.
De symbiotische structuur ontstaat door jezelf weg te cijferen om harmonie te bewaren. Dit leidt tot verlies van autonomie en eigen identiteit. Door grenzen te stellen, schuldgevoelens los te laten en keuzes te maken die bij je passen, kun je jezelf terugvinden en authentieke verbindingen creëeren.
In elke relatie schuilt een verborgen contract: onuitgesproken verwachtingen die de dynamiek sturen. Deze impliciete afspraken veroorzaken vaak spanningen, maar bieden ook kansen voor groei. Door deze verwachtingen te bespreken en te hercontracteren, ontstaat ruimte voor transparantie en wederzijds begrip. Dit proces vraagt om zelfreflectie, empathie en moed, maar leidt tot sterkere en meer authentieke relaties.
Uitreiken Kwetsbaar, krachtig Geven en nemen Verbinding vraagt om balans Vertrouwen
Hoe uitreiken en behoefte aan contact onlosmakelijk verbonden zijn
Uitreiken is een fundamenteel proces in systemisch werken. Het is de manier waarop je verbinding zoekt. Hoe je jouw behoeften kenbaar maakt en jezelf openstelt voor de ander.
Dit proces begint al bij de geboorte, wanneer je als baby instinctief je armen uitstrekt naar je moeder. Maar hoe ontwikkelt dit vermogen zich? Wat gebeurt er als jouw uitreiken niet wordt aangenomen? En hoe heeft dit invloedt op volwassen relaties en persoonlijke groei?
In dit blog duik ik dieper in de betekenis van uitreiken, ontvangen en aannemen. Ik verken de relatie tussen hechtingspatronen en uitreiken. Wat zijn eigenlijk de mogelijke gevolgen als het uitreiken niet wordt aangenomen? Kun je dan nog wel een goede balans ontwikkelen in geven en ontvangen?
“Uitreiken is kwetsbaarheid tonen en vertrouwen schenken”
Wat is uitreiken in systemisch werken?
Uitreiken is meer dan alleen contact zoeken; het is een fundamentele levensbeweging.
Het is je eerste stap naar verbinding en erkenning. In systemisch werken verwijst dit uitreiken naar het proces waarin je je verlangens, behoeften en gevoelens naar buiten brengt, richting een ander. Dit kan fysiek zijn – zoals een baby die zijn armen uitstrekt naar een ouder – maar ook emotioneel, bijvoorbeeld door liefde of steun te vragen.
Uitreiken is nauw verbonden met vertrouwen en kwetsbaarheid. Wanneer je uitreikt, laat je een stuk van jezelf zien. Dat is kwetsbaarheid ten top. Je toont daarmee wie je bent en wat je nodig hebt. Maar daar zit wel een risico in. Namelijk de kans op afwijzing. Als jij als kind uitreikt en dat wordt niet aangenomen, dan laat dat diepe sporen na.
Ontvangen en aannemen – de andere kant van uitreiken
Uitreiken is slechts één kant van de medaille. De andere kant is ontvangen en aannemen. Hoewel vaak door elkaar gebruikt, is er wel degelijk een belangrijk onderscheid:
Ontvangen betekent dat iets jou bereikt. Een kind dat liefde krijgt, een volwassene die een compliment hoort – dat is ontvangen.
Aannemen betekent dat je het ook echt in je opneemt. Je laat het binnenkomen. En voelt en accepteerd het als waardevol.
Een veelvoorkomend probleem is echter dat iemand wel uitreikt, maar dat de ander niet in staat is om te ontvangen of aan te nemen. Denk aan een kind dat liefde en aandacht vraagt van een emotioneel afwezige ouder. Het kind blijft reiken, maar voelt telkens dat zijn behoefte onbeantwoord blijft. Dit heeft diepgaande gevolgen voor de ontwikkeling.
Uitreiken is slechts één kant van de medaille. De andere kant is ontvangen en aannemen. Er is een belangrijk onderscheid.
Wat gebeurt er als jouw uitreiken niet wordt aangenomen?
Wanneer een kind uitreikt naar een ouder en daar geen respons op krijgt, kan dat grote emotionele en psychologische gevolgen hebben. De eerste jaren van een kind zijn cruciaal voor de vorming van een veilige hechting. (Lees meer over hechting in dit blog: “Alles liever dan de waarheid“) Als je als kind keer op keer ervaart dat jouw uitreiken niet wordt aangenomen, kan dit leiden tot verschillende reacties:
1. Aanpassen en pleasen
Sommige kinderen leren dat ze zich op een bepaalde manier moeten gedragen om toch een vorm van respons te krijgen. Ze worden extreem sensitief voor de behoeften van anderen en ontwikkelen een patroon van pleasen. Dit kan zich later uiten in relaties waarin ze zichzelf wegcijferen.
2. Terugtrekken en vermijden
Andere kinderen trekken zich juist terug. Ze leren dat uitreiken zinloos is en ontwikkelen een vermijdende hechtingsstijl. Later in het leven kunnen ze moeite hebben om zich emotioneel open te stellen of om steun te vragen, zelfs als ze die nodig hebben.
3. Boosheid en frustratie
Wanneer een kind voelt dat zijn behoeften worden genegeerd, kan dit leiden tot woede en verzet. Deze boosheid kan zich later in het leven uiten in conflicten in relaties, moeite met autoriteit of een algemeen gevoel van wantrouwen naar anderen.
4. Intern schuldgevoel
Als een kind geen respons krijgt op zijn uitreiken, kan het de conclusie trekken: er is iets mis met mij. Dit kan leiden tot een diepgeworteld gevoel van afwijzing en zelftwijfel, wat in het volwassen leven kan doorsijpelen in perfectionisme, faalangst of een gebrek aan eigenwaarde.
De manier waarop je als kind leert omgaan met het niet ontvangen worden, bepaalt vaak onbewust hoe je als volwassene omgaat met relaties en emoties.
De impact van onbeantwoorde uitreiking op volwassen relaties
De effecten van onbeantwoorde uitreiking kunnen diep verankerd raken en zich in volwassen relaties herhalen. Dat kun je dan vaak terugzien in verschillende patronen:
Mensen die voortdurend uitreiken, maar niet durven ontvangen
Ze blijven geven, zorgen en pleasen, maar vinden het moeilijk om zelf hulp, liefde of erkenning aan te nemen. Dit kan leiden tot burn-out en een gevoel van leegte.
Mensen die helemaal niet meer uitreiken
Ze hebben geleerd dat uitreiken pijn doet en houden hun behoeften en gevoelens voor zichzelf. Dit kan resulteren in eenzaamheid, zelfs binnen relaties.
Mensen die niet kunnen aannemen
Zelfs als anderen hen liefde of waardering tonen, voelen ze zich ongemakkelijk of wantrouwig. Ze kunnen zich afvragen: Wat zit hierachter? Verdien ik dit wel?
Dit alles maakt duidelijk hoe belangrijk het is om bewust te worden van jouw eigen patronen en de oorsprong ervan.
Jouw balans vinden in uitreiken en ontvangen
Een gezonde balans tussen uitreiken en ontvangen is essentieel voor diepgaande verbindingen. Hoe kun je dit in je eigen leven versterken?
1. Word je bewust van je uitreik patronen
Vraag jezelf af: durf ik uit te reiken? Of houd ik mezelf in? Reik ik te veel uit, zonder iets terug te ontvangen? Wees je ervan bewust dat je al snel geneigd bent om jezelf te beschermen. Let daarom extra goed op de feedback die je van anderen krijgt. Bewust, onbewust, verbaal of non-verbaal. Het is allemaal informatie die jou helpt je eigen patronen te doorgronden.
2. Oefen met kwetsbaarheid
Uitreiken vraagt moed. Begin klein: deel een behoefte met iemand die je vertrouwt. Dit kan een verlangen zijn naar steun, begrip of simpelweg een luisterend oor. Besef dat beschaamd vertrouwen op (heel) jonge leeftijd diepe sporen heeft nagelaten. Het spreekwoord is niet voor niets: “Vertrouwen komt te voet en gaat te paard”
3. Sta stil bij hoe je ontvangt en aanneemt
Kun je een compliment aannemen zonder het weg te wuiven? Voel je je ongemakkelijk als iemand iets voor je doet? Probeer eens bewust te ervaren wat er gebeurt als iemand je iets geeft. Het kan je helpen in het onderzoeken van jouw patronen om hier (korte) notities van te maken.
4. Leer omgaan met afwijzing
Niet elke uitreiking wordt beantwoord zoals je hoopt. Dit betekent niet dat je niet de moeite waard bent. Onderzoek hoe je hiermee omgaat en of oude patronen hierin een rol spelen. Het leren zit er vooral in dat je beseft dat wat jij als afwijzing ervaart, teruggrijpt op oude pijn. (Lees ook het blog: “Hechting, trauma en angst voor afwijzing”)
5. Zoek systemische begeleiding
Systemisch werk kan helpen om oude dynamieken zichtbaar te maken en te doorbreken. Door je bewust te worden van wat je als kind hebt ervaren, kun je je patronen in het hier en nu veranderen.
Conclusie
Uitreiken is een natuurlijke en essentiële beweging naar verbinding. Maar als jouw uitreiken niet wordt aangenomen, kunnen diepgewortelde overtuigingen en patronen ontstaan die je leven en jouw relaties beïnvloeden. Het vermogen om uit te reiken, te ontvangen en echt aan te nemen, vormt de basis van gezonde verbindingen en emotionele veerkracht.
Door bewust te werken aan een gezonde balans tussen geven en ontvangen, kun je diepere relaties aangaan en oude overlevingsstrategieën loslaten. Systemisch werk biedt een krachtige manier om deze processen te verkennen en te helen.
Wil je meer ontdekken over hoe systemisch werk je kan helpen? Neem contact op, of plan zelf een gratis telefonisch informatie/intake gesprek in, en zet de eerste stap naar een diepere verbinding met jezelf en anderen.
Balans in geven en nemen is essentieel voor gezonde werkdynamieken. Onbalans leidt vaak tot ziekteverzuim, verloop en frustraties. Dit blog laat zien hoe je balans creëert door waardering, duidelijke verantwoordelijkheden en een goede werkdruk-beloningverhouding. Bewust leiderschap en systemisch werk helpen onderliggende dynamieken zichtbaar te maken en herstel te bevorderen.
Het leven voelt soms als een zoektocht naar balans. Aan de ene kant wil je vertrouwen op de natuurlijke stroom van het leven, aan de andere kant is actief handelen soms nodig. Dat spanningsveld zie ik dagelijks als systemisch coach. Wanneer die stroom stokt, helpt het om stil te staan bij de krachten die spelen.
Met deze vijf systemische werkwoorden—Uitreiken, Aannemen, Dragen, Leunen en Buigen—kun je jouw plek en dynamiek in het grotere geheel onderzoeken. Het zijn geen gewone handelingen, maar bouwstenen voor balans en verbinding, groei en heling.
“Uitreiken vraagt moed: het is het openen van jezelf voor verbinding en het erkennen dat je niet alles alleen hoeft te doen.”
1. Uitreiken: de eerste stap naar balans en verbinding
Uitreiken is de eerste beweging naar contact. Het is wanneer je je hand uitsteekt naar iets of iemand buiten jezelf. Dit vraagt moed en kwetsbaarheid. Je erkent dat je iets nodig hebt of verlangt, en dat kan uitdagend zijn.
Waarom is uitreiken belangrijk?
Het brengt de stroom van geven en ontvangen op gang.
Het bevestigt je plek in het systeem.
Uitdagingen bij uitreiken
Volwassenen ervaren vaak schaamte, angst voor afwijzing of trots, waardoor ze niet durven uit te reiken. Vraag jezelf af:
Naar wie reik ik uit?
Is dit de juiste persoon of plek voor mijn behoefte?
“Aannemen is accepteren wat je wordt gegeven, zonder oordeel, en het laten integreren als een deel van jouw groei.”
2. Aannemen: ontvangen wat je nodig hebt voor meer evenwicht
Na uitreiken volgt aannemen. Hoewel dit eenvoudig lijkt, is het vaak ingewikkeld. Veel mensen weigeren steun of erkenning, uit angst afhankelijk te lijken of omdat ze zich niet waardig voelen.
Hoe leer je aannemen?
Sta open voor wat je ontvangt, of het nu steun, liefde of kritiek is.
Laat oordelen los: wat gegeven wordt, is waardevol, ook al voelt het niet perfect.
Door te leren aannemen, kun je verder bouwen op wat er is. Het biedt ruimte voor groei en heling.
“Dragen is kracht tonen door verantwoordelijkheid te nemen voor wat van jou is, terwijl je leert loslaten wat niet past.”
3. Dragen: verantwoordelijkheid nemen voor meer harmonie
Dragen gaat over verantwoordelijkheid. Het vraagt kracht en stabiliteit om te accepteren wat van jou is, zowel je talenten als je lasten. Maar het betekent ook: loslaten wat niet van jou is.
Gezond dragen:
Wat is van jou? Neem verantwoordelijkheid voor jouw keuzes en rol.
Wat is niet van jou? Laat lasten los die je onbewust hebt overgenomen, zoals onopgeloste pijn uit je familiesysteem.
Dragen geeft kracht en veerkracht, zolang je trouw blijft aan je eigen plek.
“Leunen op anderen is geen zwakte, maar een uitnodiging om vertrouwen en balans in je leven toe te laten.”
4. Leunen: vertrouwen op ondersteuning voor meer stabiliteit
Leunen betekent vertrouwen dat er iemand is die je ondersteunt. Denk aan een kind dat instinctief leunt op zijn ouders. Voor volwassenen voelt dit vaak kwetsbaar of afhankelijk, maar leunen is essentieel voor balans en verbinding.
Tips om gezond te leunen:
Vertrouw op de kracht van het systeem zonder het uit balans te brengen.
Gun jezelf de ruimte om te rusten en op te laden.
Leunen is een evenwichtsoefening: te veel leunen belast de ander, maar weigeren om te leunen ontneemt jezelf kracht.
“Buigen betekent respect voor wat groter is dan jijzelf—het accepteren van het verleden, omstandigheden en krachten buiten je controle.”
5. Buigen: respect voor wat groter is dan jijzelf voor meer connectie
Buigen is misschien wel het meest uitdagende werkwoord. Het vraagt om nederigheid en acceptatie. Het is een erkenning van wat er vóór jou was en wat groter is dan jij.
Waarom is buigen belangrijk?
Het brengt respect voor je afkomst en omstandigheden.
Het helpt loslaten van controle en strijd.
Door te buigen kun je je overgeven aan de stroom van het leven. Dit geeft ruimte voor rust en vertrouwen.
De stroom van het leven
Deze vijf werkwoorden—Uitreiken, Aannemen, Dragen, Leunen, Buigen—geven richting aan je leven. Ze laten zien hoe belangrijk het is om bewust te handelen in verbinding met jezelf, de ander en het grotere geheel.
Reflecteer:
Waar sta jij nu?
Welk werkwoord vraagt jouw aandacht?
Door te werken met deze principes kun je de energie weer laten stromen en dichter bij in balans en verbinding komen.
Wil je meer leren over systemisch werk en de vijf systemische werkwoorden van Bert Hellinger? Maak een afspraak voor een coaching sessie!
Help! Vaak verborgen Uit schaamte verstopt Onveiligheid heeft luisteren nodig Hulp
De overtuiging: Ik moet het zonder hulp zélf oplossen.
Ken je dat stemmetje in je hoofd? Dat zegt: “Niet zeuren, anderen hebben het ook zwaar.” Of: “Ik wil niemand tot last zijn.”
Voor je het weet, slik je je zorgen in en probeer je alles zelf op te lossen. Maar wat als ik je vertel dat je jezelf én de ander tekortdoet door dat te doen?
De angst om een ander lastig te vallen, werkt altijd twee kanten op. Jij blijft met je gevoelens zitten, maar je ontneemt de ander ook de kans om er voor je te zijn. En misschien nog belangrijker: je blijft hangen in het idee dat je alles alleen moet doen.
Angst? Patronen? Sterk zijn.
Toch is het niet zo simpel. Hulp vragen kan voelen als een enorme drempel, alsof je je op de rand van veilig en onveilig begeeft. De angst voor afwijzing, het gevoel dat je ‘sterk’ moet zijn of oude patronen uit je jeugd kunnen je tegenhouden.
Hoe doorbreek je dat? In deze blog kijken we naar vier herkenbare situaties waarin mensen moeite hebben om steun te vragen. En vooral: hoe je dat kunt veranderen zonder dat het ongemakkelijk voelt.
“Hulp vragen is geen last zijn; het is een uitnodiging tot verbinding en een kans om samen sterker te worden.”
1. Hoge werkdruk? Waarom hulp vragen geen teken van zwakte is
Situatie
Jeroen is leidinggevende en merkt dat de werkdruk hem boven het hoofd groeit. Hij maakt lange dagen en neemt steeds meer taken op zich. Maar hij wil zijn collega’s er niet mee ‘lastigvallen’. Hij denkt: “Als ik aangeef dat het te veel wordt, lijk ik zwak. Ze moeten me toch als leider zien?”
Gevolg
Jeroen raakt uitgeput, maakt fouten en verliest het plezier in zijn werk. Zijn teamleden merken dat er iets speelt, maar hij blijft zijn schouders eronder zetten.
Hoe pak je het anders aan?
Begin klein: vraag je team hoe zij omgaan met hun werkdruk. Dit opent het gesprek zonder dat je meteen je eigen situatie volledig blootlegt.
Wees concreet: zeg niet alleen “Ik heb het druk,” maar vraag direct om hulp: “Kun jij deze taak overnemen? Dan kan ik me focussen op X.”
Zie het als samenwerken: niemand kan alles alleen. Een sterke leider durft te delegeren.
2. Mantelzorg en grenzen stellen: Hoe voorkom je dat je overbelast raakt?
Situatie
Linda zorgt al jaren voor haar zieke moeder. Haar broers en zussen doen weinig, maar Linda vraagt hen niet om hulp. “Ze hebben het al zo druk met hun eigen leven. Ik wil geen zeur zijn,” denkt ze.
Gevolg
Linda raakt overbelast. Ze voelt zich alleen, krijgt fysieke klachten en merkt dat ze steeds minder energie heeft.
Hoe pak je het anders aan?
Wees direct: vraag niet vaag om hulp, maar stel een concrete vraag: “Kun jij deze week de boodschappen voor mama doen?”
Realiseer je dat jij ook telt: je kunt pas goed voor een ander zorgen als je ook voor jezelf zorgt.
Zie het als een gedeelde verantwoordelijkheid: mantelzorg is geen solo-taak
3. Angst om vrienden tot last te zijn? Waarom delen verbindt
Situatie
Peter is net door een moeilijke break-up gegaan. Zijn vrienden nodigen hem uit, maar hij bedankt telkens. “Ze willen een gezellige avond, daar pas ik niet tussen met mijn sombere bui,” denkt hij.
Gevolg
Peter trekt zich steeds verder terug en voelt zich eenzaam. Zijn vrienden denken dat hij geen behoefte heeft aan contact.
Hoe pak je het anders aan?
Benoem kort hoe je je voelt: “Ik zit even in een lastige periode, maar ik waardeer jullie uitnodiging.”
Laat de ander beslissen: misschien willen ze je juist steunen, ook al ben je niet in een ‘feeststemming’.
Wees eerlijk: vrienden kunnen pas rekening met je houden als ze weten wat er speelt.
4. Moeite met nee zeggen? Zo vraag je hulp en stel je grenzen zonder schuldgevoel
Situatie
Sanne krijgt op haar werk steeds extra taken toegeschoven. Ze wil behulpzaam zijn, maar haar eigen werk blijft liggen. “Als ik nee zeg, ben ik niet collegiaal,” denkt ze.
Gevolg
Sanne raakt gestrest en gefrustreerd, maar blijft ‘ja’ zeggen. Haar collega’s hebben niet door dat het haar te veel wordt.
Hoe pak je het anders aan?
Gebruik een ‘zachte nee’: “Ik wil je graag helpen, maar ik heb zelf een deadline. Kunnen we samen kijken naar een andere oplossing?”
Realiseer je dat ‘nee’ zeggen niet betekent dat je iemand afwijst.
Denk op lange termijn: als je opbrandt, heeft niemand daar iets aan.
Hulp vragen en hulp bieden: Verbinding
Hoe je wél kunt reageren en hulp biedt als iemand zich kwetsbaar opstelt
Misschien herken je dit ook van de andere kant: iemand deelt een probleem met jou, en voor je het weet, kom je met een oplossing. Logisch toch? Je wilt helpen.
Maar wat als ik zeg dat het soms averechts werkt?
Mensen willen zich vaak eerst gehoord voelen voordat ze toe zijn aan oplossingen. Wanneer je direct met adviezen komt, kan dat voelen alsof je hun gevoelens niet serieus neemt. Dus hoe reageer je wél op een manier die steunend is?
“Echt luisteren betekent aanwezig zijn zonder oordeel, zonder haast, zonder oplossingen. Alleen dan voelt de ander zich écht gehoord en begrepen.”
1. Luister actief
In plaats van direct een advies te geven, herhaal in je eigen woorden wat de ander zegt. Dit helpt hen te voelen dat je echt luistert.
Voorbeeld:
Iemand zegt: “Ik heb het gevoel dat ik alles alleen moet doen.”
Jij zegt: “Dat klinkt zwaar, je voelt je er alleen in staan.”
Dat kleine stukje erkenning kan al een wereld van verschil maken.
2. Vraag door zonder te sturen
Stel open vragen in plaats van suggesties te geven. Dit helpt de ander om hun gedachten verder te verkennen.
Voorbeeld:
“Wat zou je helpen om dit minder zwaar te maken?”
“Hoe voelt het voor jou om dit te delen?”
3. Wees een klankbord, geen hulp met een oplossing
Soms is de beste hulp iemand die gewoon aanwezig is. Laat stiltes vallen, wees er gewoon. Je hoeft niets ‘op te lossen’.
4. Check of iemand een oplossing wil
Niet iedereen die iets deelt, zoekt direct een oplossing. Vraag daarom:
“Wil je dat ik meedenk, of wil je gewoon even je verhaal kwijt?”
Deze vraag voorkomt miscommunicatie en geeft de ander ruimte om aan te geven wat ze nodig hebben.
5. Laat zien dat je er bent, ook zonder woorden
Een simpel “Ik ben er voor je” zonder verdere uitleg kan veel krachtiger zijn dan een heel advies. Een hand op iemands schouder, een knik, of gewoon samen in stilte zitten kan meer zeggen dan duizend woorden.
Wat als je vandaag één klein stapje zet?
Hulp vragen is geen zwakte. Het is een manier om gezondere relaties op te bouwen, zowel privé als op het werk. Maar net zo belangrijk is hoe je reageert als iemand anders zich kwetsbaar opstelt.
Dus stel jezelf eens deze vraag:
Wat is één klein ding dat ik vandaag wél kan delen?
En hoe kan ik vandaag écht luisteren naar iemand anders?
Je zou zomaar kunnen ontdekken dat je er niet alleen voor staat.
Herkenbaar?
Laat in de reactie weten hoe jij hiermee omgaat!
Meer lezen? Deze blogs zijn wellicht voor jou interessant:
Veel mensen worstelen met grenzen stellen uit angst voor afwijzing. Dit leidt tot zelfverwaarlozing en frustratie. Door nee zeggen te zien als zelfzorg in plaats van afwijzing, kun je je relaties verbeteren. Praktische tips helpen om bewuste keuzes te maken en authentiek te communiceren. Grenzen versterken juist de verbinding.
Moet je iemand beschermen tegen een burn-out of is de ervaring noodzakelijk voor verandering? Dit artikel onderzoekt de patronen achter burn-out, de diepgewortelde overlevingsstrategieën en de rol van bewustwording. Misschien ligt de sleutel niet in ingrijpen of loslaten, maar in het stellen van de juiste vragen.
In Transactionele Analyse verwijst een Spel naar onbewuste patronen met voorspelbare uitkomsten. Deze patronen, geworteld in je levensscript, kun je doorbreken door bewustwording, reflectie en nieuwe keuzes.
Ontsnap uit de loop en creëer vrijheid in je communicatie en relaties.
