Grenzen Onzichtbaar getrokken Beschermen en verbinden Ruimte voor echte verbinding Angst
Grenzen stellen zonder verbinding te verliezen
AIk herinner me nog goed hoe we vroeger op het schoolplein “Landjepik” speelden. Een spel waarin je met een mes in het zand gooide, een lijn trok en zo je territorium vergrootte. Spannend, competitief, en—nu ik er zo op terugkijk—een perfecte metafoor voor iets waar veel mensen in hun volwassen leven mee worstelen: grenzen stellen.
Wie bepaalt eigenlijk waar jouw grens ligt? En durf je die streep daadwerkelijk te trekken?
Het lijkt zo eenvoudig: aangeven wat wel en niet goed voor je voelt. Toch blijkt in de praktijk dat juist geen grenzen stellen óók een manier van zelfbescherming kan zijn. Maar bescherm je daarmee echt jezelf? Of vermijd je simpelweg de spanning van mogelijke afwijzing?
Het spel dat draait om het uitbreiden van je eigen gebied door telkens opnieuw je grenzen aan te passen.
Waarom grenzen stellen zo moeilijk is
Je weet dat je ergens nee tegen zou moeten zeggen, maar toch zeg je ja. Herkenbaar?
Dat komt omdat nee zeggen niet alleen een beslissing is, maar een diepgewortelde interne strijd. Wanneer je nee zegt, loop je het risico dat iemand teleurgesteld is, dat er frictie ontstaat of—en dit is misschien wel de grootste angst—dat iemand je afwijst.
En hier zit de crux: veel mensen verwarren grenzen stellen met het verliezen van verbinding.
Als je van jongs af aan hebt geleerd dat je liefde en goedkeuring verdient door je aan te passen aan de wensen van anderen, dan voelt het trekken van een grens alsof je iets ‘kapot’ maakt. Je zegt niet alleen nee tegen een verzoek, maar misschien—zo voelt het althans—ook tegen de relatie zelf.
Maar dat is een misvatting. Grenzen stellen betekent niet dat je de ander afwijst. Het betekent dat je jezelf erkent.
“Grenzen stellen is geen afwijzing van de ander, maar een erkenning van jezelf. Duidelijkheid zorgt voor diepere, oprechte verbindingen.”
De rol van angst voor afwijzing bij het niet kunnen zeggen van nee
Veel mensen die moeite hebben met nee zeggen, worstelen onbewust met een angst voor afwijzing. Dit is geen rationele angst—je wéét dat een vriend of collega je niet meteen uit zijn leven schrapt als je een keer nee zegt. Maar je voelt het wel.
Waarom? Omdat die angst vaak diep geworteld zit in oude ervaringen. Misschien kreeg je als kind te horen dat je ‘lief’ moest zijn. Misschien werd je beloond voor gehoorzaamheid en bestraft als je je eigen pad koos. Misschien heb je ooit meegemaakt dat iemand zich terugtrok nadat je voor jezelf opkwam.
Het gevolg? Je brein heeft geleerd: “Als ik nee zeg, dan ben ik niet meer geliefd. Dus laat ik het maar vermijden.”
Het probleem is dat je op deze manier niet alleen de ander tevreden houdt, maar ook jezelf langzaam verliest.
Zelfbescherming of vermijding? De paradox van geen grenzen stellen
Op het eerste gezicht lijkt het misschien alsof je jezelf beschermt door geen grenzen te stellen. Je houdt alles soepel, voorkomt conflicten en blijft geliefd. Maar in werkelijkheid betaal je een hoge prijs.
Je raakt jezelf kwijt.
Als je structureel over je eigen grenzen heen gaat om anderen niet teleur te stellen, dan zeg je eigenlijk: “Mijn gevoelens en behoeften zijn minder belangrijk dan die van de ander.”
Langzaam maar zeker loop je leeg. Je voelt je moe, gefrustreerd of zelfs verbitterd, maar je weet niet precies waarom. Misschien herken je deze signalen:
✔️ Je voelt vaak irritatie, maar slikt het in.
✔️ Je zegt “ja” terwijl je diep van binnen “nee” bedoelt.
✔️ Je merkt dat je moeite hebt om te zeggen wat je écht wilt.
✔️ Je trekt je vaker terug, omdat grenzen stellen te ingewikkeld voelt.
Dit zijn tekenen dat je onbewust je eigen behoeften aan het negeren bent.
Maar hoe kun je dat veranderen?
Praktische tips om effectief nee te zeggen en je grenzen te bewaken
1. Vraag jezelf: Is dit goed voor mij, op dit moment?
Dit is een essentiële check-in met jezelf. Stel jezelf deze vraag voordat je ergens “ja” op zegt. Als het antwoord “nee” is, dan weet je wat je te doen staat.
2. Leer het verschil tussen een ‘nee’ en een afwijzing
Een ‘nee’ tegen een verzoek is geen ‘nee’ tegen een persoon. Dit onderscheid is cruciaal. Als je dit eenmaal begrijpt, voelt nee zeggen minder als een aanval en meer als een gezonde keuze.
3. Begin klein
Als je het moeilijk vindt om nee te zeggen, begin dan met kleine dingen. Zeg bijvoorbeeld eens nee tegen een onbelangrijk verzoek. Zo train je jezelf om comfortabeler te worden met grenzen stellen.
4. Gebruik heldere en eerlijke communicatie
In plaats van verzachtende woorden zoals “misschien” of “ik denk dat ik niet kan,” kun je direct en vriendelijk zijn:
❌ “Ik weet niet zeker of dat uitkomt, ik kijk nog even…”
✔️ “Nee, dat lukt me niet.”
5. Verwacht ongemak – en laat het er zijn
Grenzen stellen voelt in het begin ongemakkelijk. Dat is normaal. Het betekent niet dat je iets verkeerd doet, maar juist dat je oude patronen aan het doorbreken bent.
“Nee zeggen betekent niet dat je iemand afstoot, maar dat je ruimte maakt voor wat écht belangrijk voor je is.”
Grenzen als toegangspoort tot échte verbinding
Hier komt een verrassende waarheid: Grenzen stellen versterkt juist de verbinding.
Mensen voelen het wanneer je niet authentiek bent. Als je alleen maar ja zegt om conflicten te vermijden, dan voelen ze misschien onbewust dat iets niet klopt. Dit kan juist afstand creëren.
Maar als jij eerlijk bent over je grenzen, dan weten mensen waar ze aan toe zijn. Je relaties worden zuiverder en gelijkwaardiger.
Echte verbinding ontstaat niet doordat je altijd toegeeft, maar doordat je duidelijk bent over wat je wél en niet kunt geven.
Afsluitend: Durf die streep te trekken
Een streep trekken is niet hetzelfde als iemand buitensluiten. Het is een manier om jezelf in te sluiten—om ruimte te maken voor wat jij nodig hebt, zonder de verbinding met anderen te verliezen.
Grenzen stellen is geen afwijzing, maar een daad van zelfzorg. Hoe vaker je oefent, hoe sterker je wordt. En hoe sterker je bent, hoe makkelijker het wordt om zowel in verbinding met jezelf als met anderen te blijven.
Dus, durf die streep te trekken. Niet om afstand te creëren, maar om je eigen plek in te nemen.Heb het goed, Joan
Het grijze gebied tussen zwart en wit staat voor onzekerheid, verantwoordelijkheid en vrijheid. Het biedt kansen voor persoonlijke groei, maar roept ook angst en oordeel op. Dit gebied vraagt om moed om nuance te omarmen en buiten groepsdenken te treden.
Lees over het grijs. Het midden waar enorme kansen liggen voor groei.
De angstige maskerstructuur ontstaat uit een diepgeworteld gevoel van onveiligheid. Dit patroon beschermt je, maar blokkeert ook verbinding met jezelf en anderen. Door lichaamsbewustzijn, ademhaling en het omarmen van kwetsbaarheid kun je jezelf opnieuw leren gronden.
Zo voel je je veiliger en meer aanwezig in het leven.
Grenzen stellen is essentieel voor je welzijn en relaties. Dit 10-stappenplan helpt je om je grenzen te herkennen, duidelijk te communiceren en zonder schuldgevoel nee te zeggen. Leer hoe je je plek inneemt, verantwoordelijkheid neemt voor je keuzes en empathisch blijft. Download het overzicht en ontdek hoe je afgrenst zonder angst voor afwijzing.
Logisch
Zoals Jij
Jouw leven voelt
Loyaliteit, angst, leren vertrouwen
Leef
Ook de bubbel is logisch
Jouw kijk op de wereld, het venster waar jij doorheen kijkt. Het is niet altijd vanzelfsprekend om nieuwe vensters op te zoeken. Om je kijk op de wereld opnieuw te bezien. Want wat moet een ander wel niet van denken. Dit is een blog over de helden die in een familieopstelling iets willen onderzoeken of willen bijdragen aan de zoektocht van een ander.
Als je maar genoeg in je eigen bubbel blijft, dan wordt je als vanzelf bevestigd in de ideeën en gedachten die je hebt. Je wordt voortdurend zelfs positief bevestigd. Je voelt je gesteund. En als het even mee zit is het onbegrijpelijk dat anderen niet zien wat jij ziet. Sterker nog, een ander idee of gedachte voelt als een aanval op waar jij in gelooft. En je in je bubbel ook bevestigd ziet.
Zuigkracht van de Bubbel
Ik denk dat iedereen wel beseft hoe gemakkelijk je in een bubbel wordt gezogen. Het heeft eigenlijk ook wel voordelen, die bubbel. Individuele verantwoordelijkheid wordt ingesloten in groepsverantwoordelijkheid. Je hoeft je niet te verdedigen of een eigen mening vormen over wat je ziet en hoort. Je bent loyaal aan de groep. En die ander? Die snapt het gewoon nog niet.
Het is verleidelijk om nu naar de actualiteit te springen. Naar alle polarisatie. Op zoveel verschillende gebieden. Maar ik neem je mee naar een andere bubbel. Naar de bubbel van jouw familie! Een bubbel die drijft op het familiegeweten. Waar onuitgesproken geldt: “Zo doen wij dat bij ons. En als je bij ons wilt horen doe en denk je zoals wij willen”. Punt uit. Eigenlijk precies zoals in de grote wereld.
Het vraagt Lev om te Leven
Wat moet …….. er wel niet van denken. De angst om niet geaccepteerd te worden, houdt velen in het gareel. Zij die eruit springen omdat ze het anders willen doen, moeten doorgaans grote offers brengen. En vergis je niet. Je kunt je verstoten voelen zonder dat iemand er iets van merkt. Omdat je ogenschijnlijk ‘meedraait in het geheel’. En tegelijk niet dúrft te vertellen.
Bubbels conditioneren. Ze houden je doen en laten binnen de grenzen. Bubbels geven een vorm van (schijn)veiligheid. En beperken je als de grenzen van de bubbel hermetisch zijn afgesloten. En ook hier geldt: Jij bent zélf de persoon die de grenzen dicht houdt. Omdat een open grens uitnodigt om verantwoordelijkheid te nemen. Om ontoelaatbaar risico toe te laten.
Een pijnlijke werkelijkheid. Soms.
Na je geboorte ben je afhankelijk van anderen. Zonder de zorg van een ander zou je het niet hebben overleefd. Je moeder staat het dichtst bij. Met haar was je al samen één. De loyaliteit die groeit vanuit deze afhankelijk is groot. Je moest wel. Je wordt verstoten door niet loyaal te zijn aan ‘de wetten’ van de groep. Een kinderlijke gedachte. Soms een pijnlijke werkelijkheid.
Ik ontmoet steeds meer mensen die kennis hebben van familieopstellingen. En heb al veel mogen begeleiden in een familieopstelling. Je zou haast gaan denken dat iedereen wel weet heeft van deze therapeutische manier van werken. Over bubbel gesproken. Er kennis van hebben genomen, er van hebben gehoord. Het is niet gelijk aan omarmen. En dat is oké.
Wat zullen ZE er van vinden?
Loyaliteit aan het familiegeweten kan je eigen onderzoek in de weg zitten. “Wat zullen “ze” er wel niet vinden? Maar wie is dan die “ze”? De eigen familie? Omdat je ervoor schaamt iets naar buiten te brengen wat in de familie hoort te blijven? Bang om buiten te worden gesloten? De reactie van de groep waarmee je een(familie)opstelling mee uitwerkt? Of bang voor je zelf?
In een familieopstelling tracht ik zicht op helderheid te geven. Welke dynamieken spelen er en waar is iemand verstrikt geraakt. Los maken uit die verstrikking is geen quick-fix. Hoe rationeel je het ook wilt benaderen. Dat is niet de ingang. Voelen waar je verstrikt bent geraakt en voelen hoe je daar los van komt. Het is tegemoet komen aan een dieper weten. Maar ja ……. Voelen.
Voelen kunnen we allemaal
Het is zo fijn om te zien hoe representanten die al een aantal malen hebben gerepresenteerd steeds beter durven te vertrouwen op hun gevoel. Ja…. Je helpt hiermee de vraagsteller met de vraag. Maar bovenal help jij jezelf door te leren te vertrouwen op wat je voelt. Want voelen, dat kunnen we allemaal. We moeten het misschien alleen weer leren te doen. En toe te staan.
Wat we ervaren vanuit ons familiesysteem. Het is zo persoonlijk en tegelijkertijd zo universeel. Iedereen herkent wel iets bij zich zelf. Omdat die herkenning er is valt het oordeel weg. Je ontmoet een stuk(je) van jezelf. En dan gaat die opstelling opeens ook een beetje over jou. Dit is de bron van de gevoelde veiligheid. “Het is eigenlijk best logisch allemaal” was een reactie van een jonge deelneemster tijdens een opstelling. Niks geen zweverigheid.
Vorm
vast pakken
om te vervormen
verloren is de oorsprong.
Loyaliteit
Aangesproken op loyaliteit
Loyaliteit, loyaal zijn, loyaal gevonden worden. Maar loyaliteit heeft een grens. Al heb ik zelf ervaren hoe diffuus die kan zijn. En wat is het lastig als die grens wordt benoemd. Waarom eigenlijk? Inmiddels kan ik zo voelen waar dat vandaan komt. Want loyaliteit blijkt een liefdesband te zijn.
Geen wonder dat aanmerkingen op loyaliteit je in een spagaat trekt. Helemaal in je systeem van herkomst. Loyaliteit komt veel voorbij in mijn praktijk. Dit blog gaat over die verschillende loyaliteiten. Misschien herken je iets van jezelf. Neem het aan, pak het stevig beet. Zodat je het later wat meer los kunt laten.
Arbeidsethos en familiegeweten
Je ziet het overal. Het verlangen naar loyale (onvoorwaardelijke?) medewerkers spat er vanaf. Sla de personeelsadvertenties er op maar eens op na. Niet met zoveel woorden, maar wat dacht je van…. “We verwachten geen negen tot vijf mentaliteit”. Loyaliteit is blijkbaar een verdienste. Iemand die loyaal is, daar kan ik van op aan!
Wat een onvoorwaardelijkheid wordt hier gevraagd. Het is een onvoorwaardelijkheid die ik wel ken. Eentje die zo gemakkelijk onder het kopje arbeidsethos wordt geschaard. En dan het oordeel als hier anders naar wordt gekeken. Het groeps- of familiegeweten.
Activeren van loyaliteit
In kwetsbare situaties wordt jouw loyaliteit gemakkelijk geactiveerd. Ben je afhankelijk van de ander? Een goede voedingsbodem voor een vorm van loyaliteit. Tegenovergesteld zie je nu op de arbeidsmarkt gebeuren. Er is veel vraag naar werknemers. Dat zet loyaliteit in een ander daglicht.
Want als ZZP-er heb je meer regie over jouw wensen. Je maakt je los van de groep waartoe je behoorde. Je bent minder gebonden aan. En zeker minder verbonden mee. Speelt loyaliteit zich dan voornamelijk op de werkvloer af? Nee, absoluut niet. Ik zal dat verder toelichten.
Loyaliteit is een liefdesband
Ieder mens is vanuit zijn ouders ontstaan. Loyaliteiten zijn liefdesbanden die op een onbewuste laag besloten liggen. Je bent gebonden aan je familie en de gemeenschappen erom heen. Deze gebondenheid zet onzichtbare dynamieken in beweging. Een onbewuste laag met onzichtbare dynamieken.
Dat zie je terug in hoe jij nu je relaties aangaat. Het is een weergave van hoe je leefde in je systeem van herkomst. Je deed wat toen het beste was. Wat maakte dat jij erbij hoorde en een eigen plek had in het systeem. Persoonlijke ontwikkeling is jezelf ontmoeten. Met vragen als: Wie” ben ik” en “Wie ben ik in de ogen van jou”.
Betrokkenheid en liefde
Het familiesysteem drijft op onderlinge betrokkenheid en liefde. Vervuld van belofte én risico. Enerzijds de belofte van veiligheid. Anderzijds het risico van afwijzing en er niet meer bij horen. Dualiteit. Twee zijden van dezelfde medaille. Het maakt je ontvankelijk voor plekverwisseling en vervorming van loyaliteit
Over plek-verwisseling en magische liefde lees je in een ander blog. In dit blog lees je meer over horizontale- en verticale loyaliteit. En hoe dat op kan spelen bij het starten van een nieuwe relatie. Om vervolgens van vier loyaliteiten de vervormingen te bespreken: Overdreven- Gespleten- Negatieve- en Onzichtbare loyaliteit.
Horizontaal versus verticaal
Horizontale en verticale loyaliteit is ontleend aan de contextuele therapie. Een therapie die handelt over de dynamische verbondenheid van een persoon met zijn relaties. Iedereen is lid is van een familiesysteem. Ieder lid heeft in dat systeem een eigen unieke plek. Verticale loyaliteit zijn onomkeerbare relaties. Het is loyaliteit tussen verschillende generaties: Groutouder-Ouder-Kind. Horizontale loyaliteit speelt zich af tussen eenzelfde generatie. Partnerrelatie, vriendschapsrelatie of collegiale banden. Relaties op basis van gelijkheid en wederzijdse verplichtingen en rechten.
Projectie van loyaliteit
Horizontale loyaliteit mist het onomkeerbare karakter van verticale loyaliteit. Deze twee loyaliteiten kunnen behoorlijk botsen. Verticale loyaliteitsbanden zijn diep geworteld. Je ziet en voelt de spanning opborrelen als deze liefdesband er niet openlijk mag zijn. In mijn aanbod “Een nieuw begin” is hier aandacht voor. Wat neem jij mee uit je vorige relatie? Welke oude bindingen leiden tot projecties? Projecties die je ook hebben op je collega’s. Elke huidige relatie biedt kansen. Kansen om te helen wat ooit uit verbinding is geraakt. Dit geldt niet alleen voor partnerrelaties.
Als vorm verloren gaat
Elke loyaliteit heeft een zwakke kant. En een krachtige kant. Soms raakt de loyaliteit vervormd, Jij bent klem komen te zitten in je familiesysteem. Op een plek in het oudersysteem terecht gekomen. Jouw vervorming van loyaliteit wordt door een ander wellicht als kwaliteit ervaren: Geen nee kunnen zeggen. Meer verantwoordelijkheid nemen dan je toekomt. Past precies bij “We verwachten geen negen tot vijf mentaliteit” uit de tweede paragraaf. In een andere vervorming is uithoudingsvermogen de grote kracht. Het snel zien van beide kanten van een medaille. Mét inlevingsvermogen.
Overdreven loyaliteit: Parentificatie
Overdreven loyaliteit, is identificatie met de plek van ouders, Van een of beide. De oorzaak ligt in overbelasting van de ouder(s). Dat kan een tijdelijke overbelasting zijn. Of een zwaar levenslot van ouder(s) en/of grootouder(s). Identificeren is je onbewuste beweging om die plek over te nemen. In het voortdurend scannen hoe het met je ouder(s) gaat ben je alert geworden. Alert op de last van een ander. Jouw groot verantwoordelijkheidsgevoel krijgt veel voor elkaar. Veel doen geeft je het goede gevoel. Hulp vragen is lastig. Zorg voor een hogere rangorde gaat als vanzelf.
Wat te doen?
Aanvaarden dat jij niet alles alleen kunt doen. Meer zorg voor jezelf (mentaal en lichamelijk). Afgrenzen van verantwoordelijkheden. Matig je neiging om alles te willen voorkomen. En je neiging gespitst te zijn op wat ‘daar anders moet’.
Gespleten loyaliteit: Triangulatie
Kun je even loyaal zijn naar beide ouders? Of gaat loyaliteit naar de een ten koste van de ander. Dat laatste brengt je in een spagaat. Je hebt het gevoel dat jij de relatie moet redden. Helemaal als ouders afzonderlijk steun zoeken bij jou. Omdat ze er samen niet uitkomen. Partijdig zijn of bemiddelen. Beide geeft innerlijk strijd. Loyaal naar de een is tegelijkertijd dis-loyaal zijn naar de ander. Alsof je altijd een van de twee in de steek laat. Maar als kind heb je beide ouders nodig. Het is onmogelijk om te kiezen. Heb je meerdere leidinggevenden? Een beetje spanning tussen hen, geeft jou stress.
Wat te doen?
Waar stroomde de liefde wel tussen je ouders? Wanneer was er wel een eenheid? Als je dit leert zien kan de afbakening herstellen. Als jij op je plek kunt blijven staan kan jouw kwaliteit zich ontvouwen: Er zorg voor dragen dat zaken en gevoelens gedeeld kunnen worden. Professioneel heb je te leren om keuzes te maken. Oefenen om je Volwassen ego positie in te schakelen. Want elke keuze heeft consequenties. Kiezen is de helft verliezen.
Negatieve loyaliteit
Hoe kan er geluk bestaan als er zoveel lijden is? Het zware lot van ouders rustend op kinderschouders activeert het ondermijnen van eigen gezondheid en succes van het kind. In gebonden zijn aan het lot van je ouders blijf je hun trouw. Een onuitgesproken belofte: Ik kom niet verder dan jullie. Een bijzondere dynamiek waardoor je niet je volle potentie gebruikt. Het is moeilijk om in het licht te staan. Lastig om successen te vieren. In de onderlaag zit woede. Je hebt je eigen geluk op moeten geven. In je werk blijf je vooral zoeken naar verbeterpunten. Alsof er een taboe rust op positieve ervaringen
Wat te doen?
Je hebt oog voor verlies en verdriet. Waar jij je gemakkelijk mee identificeert. Dat maakt de energie zwaar en stroperig. Alle lichtheid is verdwenen. Je hebt je eigen leven te nemen. Door te verduren wat er in het leven van je ouders speelde. Je hebt te buigen voor je ouders en te zeggen: ter ere van jullie en alle pijn die er is, maak ik er wat van. Professioneel heb je de pijn van anderen in te sluiten zonder je hier verantwoordelijk voor te maken.
Onzichtbare loyaliteit
Als kind kun je ‘weten’ dat iets in het systeem werd buitengesloten. Er treedt dan een identificatie op met dat ‘iets’. Zodat het een plek krijgt in het systeem. Dat ‘iets’ kan een geheim zijn, een trauma, een verzwegen persoon. Er werd in ieder geval niet over gesproken. Onzichtbare loyaliteiten zijn weer beklemmend. Een leidinggevende met deze dynamiek strijden een strijd die niet de zijne is. Er moet ‘recht gedaan worden’. Maar niemand weet waar recht aan gedaan moet worden. Het vertroebelt de onderlinge communicatie. Onzichtbare loyaliteit is moeilijk vast te pakken.
Wat te doen?
In onzichtbare loyaliteit gaat het over ‘iets’ wat niet mocht bestaan. Het systeem wil altijd heel zijn. Dat betekent dat wat buitengesloten is, ingesloten moet worden. Vaak raakt een kind geïdentificeerd met dat ‘iets’. En dat kan generaties later zijn. De helende taak is om het buitengeslotene alsnog een plek te geven. Je zet hiermee jouw onrust om in je kwaliteit. In familieopstellingen komt deze dynamiek veel naar voren. Professioneel wordt er ook iets van je gevraagd. Sta open voor wat in het verleden in het bedrijf speelde. En wat nu nog opgeruimd dient te worden.
Samenvattend
Loyaliteit en plek als ingang in de ontmoeting met Jezelf. Het is een liefdesband. Maar wel een met een grens, En juist op dat snijvlak zit spanning. Juist daar wordt in de schaduw geplaatst wat niet mag worden aangekeken. Uit loyaliteit.
