Genogram in systemisch werken: Ontdek familiepatronen en generationeel trauma
Patronen
Onbewust doorgegeven
Generatie op generatie
Het verleden leeft voort.
Genogram
Genogram als hulpmiddel voor meer inzicht
Het genogram is een krachtig hulpmiddel in systemisch werken. Een hulpmiddel om familiepatronen, generatiegebonden trauma’s en onbewuste dynamieken zichtbaar te maken. Het lijkt misschiien op een stamboom, maar is het veel meer dan dat.
Met een genogram breng je de relaties, emoties en gedragspatronen uit jouw systeem van herkomst in kaart. Het is wel een levend document. In je zoektocht activeer je herinneringen die soms diep waren weggezakt. Nieuw ontdekte informatie kun je in het genogram verwerken om het beeld steeds completer te maken.
Maar hoe helpt dit jou?
Maar waarom zou jij je verdiepen in je familiegeschiedenis? Heeft het verleden dan nog invloed op jou? En hoe helpt een genogram bij persoonlijke groei, heling en bewustwording?
In dit blog schijn ik wat licht op de kracht van een genogram. Hoe je het gebruikt en wat je ermee kunt bereiken.
Wat is een genogram?
Een genogram is een visuele weergave van je familiesysteem. In tegenstelling tot een stamboom, waarin alleen namen en geboortedata staan, laat een genogram zien:
- Relaties tussen familieleden (harmonieus, conflictueus, afstandelijk, verstrengeld)
- Terugkerende patronen (zoals verslaving, psychische aandoeningen, scheidingen)
- Generatiegebonden trauma’s (oorlogsverleden, verlies, geheimen)
- Erfelijke ziektes en emotionele erfenissen
Jouw familiesysteem is die groep mensen waarmee je door geboorte, opvoeding en ervaringen onlosmakelijk bent verbonden. Systemisch werken kent het gedachtengoed dat onbewuste familiedynamieken invloed hebben op hoe jij denkt, voelt en handelt.
Voorbeeld uit de praktijk:
Anna (45) voelt zich altijd verantwoordelijk voor anderen en heeft moeite met nee zeggen. In haar genogram ontdekt ze dat haar moeder op jonge leeftijd haar eigen moeder verloor en daardoor al vroeg de zorg voor haar jongere broers en zussen op zich nam. Dit zorgpatroon is onbewust doorgegeven: Anna herkent het in haar eigen gedrag en kan hierdoor leren om bewuster keuzes maken.
Met deze 4 punten helpt een genogram in systemisch werken
- 1. Patronen en dynamieken herkennen
- 2. Generatiegebonden trauma’s begrijpen en doorbreken
- 3. Familieverbondenheid versterken
- 4. Verantwoordelijkheid nemen voor je eigen leven
Laat ik hier eens op inzoomen:
Ad 1. Patronen en dynamieken herkennen
Veel gedragskenmerken en overtuigingen worden onbewust doorgegeven van generatie op generatie. Een genogram geeft inzicht en helpt om patronen te herkennen, zoals:
- Herhalende patronen: Zijn er meerdere generaties waarin relaties stuklopen? Is er sprake van herhaald verlies of trauma?
- Gezondheidsproblemen: Komt depressie, angst of verslaving vaker voor binnen de familie?
- Onuitgesproken familiegeheimen: Zijn er gebeurtenissen die niet besproken worden, maar toch invloed hebben?
Voorbeeld:
Mark (38) worstelt met bindingsangst en heeft moeite met langdurige relaties. Zijn genogram laat zien dat zowel zijn vader als grootvader op jonge leeftijd een ouder verloren en emotioneel afstandelijk werden. Dit patroon zet zich onbewust voort in Marks eigen relaties.
Door het genogram wordt zichtbaar dat hij niet de eerste is die hiermee worstelt. Dit inzicht geeft hem de mogelijkheid om bewuste keuzes te maken en het patroon te doorbreken.
Ad 2. Generatiegebonden trauma’s begrijpen en doorbreken
Generationeel trauma verwijst naar onverwerkte trauma’s die van generatie op generatie worden doorgegeven. Dit kan bewust gebeuren (zoals verhalen over een oorlogservaring), maar vaker gebeurt dit onbewust.
Generatiegebonden trauma’s kunnen zich uiten in:
- Emotionele pijn: Angst, verdriet of schuldgevoelens zonder duidelijke oorzaak.
- Gedragspatronen: Terugkerende conflicten, verslaving, gewelddadige relaties.
- Fysieke of psychische klachten: Stressgerelateerde klachten, angststoornissen of depressie.
Voorbeeld:
Sophie (29) voelt zich vaak angstig zonder aanwijsbare reden. Uit haar genogram blijkt dat haar grootouders in een concentratiekamp hebben gezeten. Hoewel ze dit zelf niet heeft meegemaakt, is de angst via opvoeding en familieverhalen aan haar doorgegeven. Dit inzicht helpt haar om met haar gevoelens om te gaan en haar angsten los te laten.
Het herkennen van trauma’s is een eerste stap naar heling. Door een genogram te maken, kun je begrijpen waar bepaalde gevoelens en gedragingen vandaan komen en deze bewust doorbreken.
Ad 3. Familieverbondenheid versterken
Een genogram helpt niet alleen om pijnlijke patronen zichtbaar te maken, maar ook om positieve verbindingen en kwaliteiten binnen de familie te herkennen.
- Zijn er sterke familiebanden waar je kracht uit put?
- Welke waarden en talenten zijn doorgegeven van generatie op generatie?
- Welke steunbronnen heb je binnen je familie?
Door bewust te kijken naar je familiegeschiedenis, kun je meer begrip en compassie ontwikkelen voor jezelf en je familieleden.
Ad 4. Verantwoordelijkheid nemen voor je eigen leven
Wanneer je begrijpt hoe je familiegeschiedenis jouw gedrag en emoties beïnvloedt, kun je bewuster kiezen hoe je verder wilt. Dit is een belangrijk onderdeel van systemisch werken:
- Wat wil je behouden? Welke familiewaarden en tradities zijn waardevol voor jou?
- Wat wil je loslaten? Welke patronen wil je niet doorgeven aan volgende generaties?
- Welke nieuwe keuzes kun je maken? Hoe kun je een gezondere dynamiek creëren in je eigen leven?
Voorbeeld:
Eva (50) ontdekt via haar genogram dat de vrouwen in haar familie altijd voor anderen zorgen, maar zichzelf wegcijferen. Dit patroon heeft haar uitgeput. Door deze dynamiek te zien, besluit ze bewust meer voor zichzelf te kiezen, zonder schuldgevoel.
Het genogram geeft inzicht in wat van jou is en wat je hebt overgenomen van anderen. Hierdoor kun je bewuste keuzes maken en verantwoordelijkheid nemen voor je eigen leven.
Hoe maak je een genogram?
Een genogram maken begint met het verzamelen van informatie over je familie. Dit kan op de volgende manieren:
- 1. Familieleden interviewen: Vraag naar gebeurtenissen, relaties en patronen.
- 2. Terugkerende thema’s opschrijven: Wat valt op? Waar herhalen zich bepaalde dynamieken?
- 3. Een visuele weergave maken: Teken een schema waarin relaties en gebeurtenissen zichtbaar worden.
In een systemische sessie kan ik als coach je begeleiden om deze patronen te analyseren en te begrijpen
Het genogram als instrument voor heling en bewustwording
Een genogram helpt je om diepere lagen van je familiegeschiedenis, trauma’s en patronen te begrijpen. Dit inzicht kan leiden tot persoonlijke groei, betere relaties en meer zelfbewustzijn.
Het verleden kun je niet veranderen, maar door het te begrijpen, kun je wel je toekomst beïnvloeden.
Wil jij ontdekken welke patronen in jouw familie spelen?
Het maken van je eigen genogram boor je een grote bron van informatie aan. Niet alle informatie is echter direct beschikbaar. Beschouw het als een levend document wat je voortdurend aan kunt vullen. En ontdek hoe ‘vergeten’ herinneringen opeens tot leven kunnen komen.
Boek een telefonische sessie als je hulp wilt bij het opzetten van je eigen genogram, Of boek een coach sessie om systemische duiding te krijgen op wat je genogram jou toont.
Meer lezen? Deze blogs zijn wellicht voor jou interessant:
Het familie-geweten spreekt: Loyaliteit, tradities en zelfbewustzijn
Het familiegeweten bevat ongeschreven regels die onze loyaliteit en gedrag binnen de familie sturen. Dit biedt veiligheid, maar kan persoonlijke vrijheid beperken. Bewustwording helpt om de balans te vinden tussen tradities en zelfontwikkeling, waardoor ruimte ontstaat voor verbinding met zowel jezelf als je familie.
Opstellingen bieden inzicht in blokkades en herstellen harmonie door het grotere geheel zichtbaar te maken. Of het nu gaat om familie, relaties, gezondheid of werk, deze methode helpt energie te laten stromen. Alles krijgt een plek, waardoor rust en balans ontstaan.
Ontdek hoe opstellingen jouw leven in beweging kunnen brengen.
Wat geef je door aan je kind? Familiesystemen beïnvloeden onbewust generaties. Leer hoe overtuigingen, trauma’s en patronen hun weg vinden en hoe systemisch werk je helpt deze te erkennen en doorbreken. Ontdek praktische tips om bewust met ouderschap om te gaan en je kind meer vrijheid te geven om zijn eigen pad te volgen.