Verlatingsangst en bindingsangst in relaties

Dit blog gaat over verlatingsangst en bindingsangst in relaties: Je bent niet voor niets samen. Maar waarom doet het soms zoveel pijn?

Twintig jaar samen. 20 jaar verbondenheid, ruzies, stiltes, passies, afstand, toenadering, misverstanden en diepe liefde. Soms kijk je elkaar aan en weet je: er is nog steeds iets. En tegelijk kun je je zó alleen voelen in die relatie. Alsof jullie elkaar steeds nét niet raken. Alsof jullie in een soort onzichtbaar Spel zijn beland waarvan niemand de regels écht begrijpt.

De dynamiek die je uitnodigt tot persoonlijke groei

Verlatingsangst en bindingsangst in relaties. Over hoe twee mensen die diep van elkaar houden tóch gevangen kunnen raken in patronen die hen uit verbinding halen. Over hoe wantrouwen groeit waar vertrouwen zou moeten leven. En vooral: over hoe deze dynamiek je uitnodigt tot persoonlijke groei – als je bereid bent de spiegel te zien die de ander je voorhoudt.

Als jij bang bent dat de ander weggaat – of je juist opslokt

Laten we het beest bij de naam noemen. In de ene helft van deze relatie woont verlatingsangst. In de andere helft bindingsangst. Twee angsten die elkaar op het eerste gezicht lijken tegen te spreken, maar in de praktijk vaak perfect op elkaar aansluiten. Tot frustratie van beide partijen.

Hij is degene met verlatingsangst. Altijd op zoek naar bevestiging. Altijd bang dat ze hem verlaat, negeert, afwijst. Zijn gedrag wordt gekenmerkt door pleasen, controleren, over-analyseren. Hij stelt vragen als: “Gaat het wel goed tussen ons?” “Waarom zeg je dat zo?” “Hou je nog van me?”

Zij is degene met bindingsangst. Ze houdt van hem, echt waar. Maar zodra hij dichterbij komt, voelt ze zich benauwd. Ze krijgt het gevoel dat ze moet vluchten, dat ze haar autonomie verliest. Ze wordt kortaf, sluit zich af, duikt in haar werk of zoekt rust op plekken waar hij niet is. Op vragen over liefde en toewijding reageert ze met irritatie of stilte.

De vermoeiende dans van aantrekken en afstoten

Ze vinden elkaar in een dans die vermoeiend is voor beiden. De een zoekt toenadering, de ander afstand. En hoe meer hij op haar afkomt, hoe meer zij zich terugtrekt. Hoe meer zij zich onttrekt, hoe meer hij zich vastklampt. Verlatingsangst en bindingsangst vullen elkaar aan

Waar komt die verlatingsangst en bindingsangst vandaan?

Een veilige hechting zorgt ervoor dat jij je verbonden voelt en gezonde relaties kunt aangaan. Onveilige hechting daarentegen leidt tot patronen van angst, vermijding of ambivalentie in relaties. Dit beïnvloedt niet alleen romantische relaties, maar ook vriendschappen en werkrelaties.

In mijn blog “Alles liever dan de waarheid: Hoe jouw hechting je relaties beïnvloedt” lees je meer over hechting, de verschillende stijlen van hechting en de hechtingscirkel.

Verschillende hechtingsstijlen

Mensen met verlatingsangst hebben vaak een angstig-ambivalente hechtingsstijl ontwikkeld. Ze zijn gewend om hard te werken voor liefde en zijn gevoelig voor afwijzing. Mensen met bindingsangst daarentegen neigen juist naar een vermijdende hechting: nabijheid voelt als bedreiging van hun autonomie.

Door jouw eigen hechtingspatronen te begrijpen vergroot dit je bewustzijn. Je kunt daardoor veel bewuster bouwen aan gezonde, veilige relaties. 

In de blog: :Van hechting tot maskers. Ontdek wie je echt bent” of de blog: “Alles liever dan de waarheid: hoe jouw hechting je relaties beïnvloed” lees je meer over hechting.

“Hechting vormt je relaties – bewust of onbewust, veilig of onveilig”

Bindingsangst en verlatingsangst – De verborgen contracten in je relatie

Wat hier gebeurt, is niet alleen een botsing van karakters. Het is een botsing van innerlijke overtuigingen. In systemisch werk spreken we dan van verborgen contracten. Onuitgesproken afspraken die vaak zijn ontstaan in onze jeugd. En we nemen ze mee, onbewust, onze relaties in.

Zijn contract klinkt ongeveer zo: “Als ik alles geef, als ik me aanpas, dan blijf jij bij me.”

Haar contract: “Als ik mezelf niet verlies, als ik genoeg afstand houd, dan ben ik veilig.”

Niemand heeft deze zinnen hardop uitgesproken. Maar ze zitten in het gedrag, in de verwachtingen, in de frustraties. Ze zitten in het verlangen én in de angst. Hij denkt haar liefde te moeten verdienen. Zij denkt haar vrijheid te moeten bewaken. En in plaats van verbinding, ontstaat er verwijdering.

Want zij voelt zich onder druk gezet door zijn behoefte aan nabijheid. Hij voelt zich afgewezen door haar behoefte aan ruimte. Wat bedoeld is als bescherming van het zelf, wordt ervaren als aanval door de ander.

“Waarom kwamen wij elkaar dan tegen?”

Het is verleidelijk om te denken: we passen gewoon niet bij elkaar. Omdat JIJ denkt teveel te zijn. Of juist te weinig. Jij te afstandelijk bent of te dwingend.

Maar wie dieper kijkt, ziet iets anders.

Niemand komt per ongeluk op jóuw pad

In elke ontmoeting schuilt een uitnodiging tot groei. Niemand komt per ongeluk op je pad. De mensen die jou het meest raken – in liefde of in pijn – wijzen vaak naar stukken in jezelf die gezien willen worden. Oude wonden, oude overtuigingen, beschermingsmechanismen die ooit helpend waren, maar nu je ontwikkeling in de weg zitten.

Zij herkent in hem haar verlangen naar nabijheid – iets wat ze zichzelf nauwelijks toestaat.

Hij herkent in haar de vrijheid die hij zichzelf nooit toestaat – omdat hij geleerd heeft dat nabijheid veiligheid geeft.

Ze spiegelen elkaar. En dat kan enorm pijnlijk zijn.

Het Spel van transactionele analyse: slachtoffer, redder, aanklager

In deze dynamiek spelen de partners – vaak onbewust – een rol in het drama-driehoekmodel uit de transactionele analyse. Een krachtig instrument om te zien hoe mensen met elkaar omgaan, zonder dat ze zich daar volledig bewust van zijn.

• Hij begint vaak als redder: hij wil zorgen, begrijpen, de relatie ‘redden’.

• Zij voelt zich opgejaagd en wordt aanklager: “Je wilt altijd praten. Laat me gewoon met rust.”

• Hij voelt zich vervolgens slachtoffer: “Ik doe alles voor jou, en dit krijg ik ervoor terug.”

En voor je het weet, wisselen de rollen. Zij voelt zich slachtoffer omdat ze zich niet vrij voelt. Hij wordt aanklager: “Je kunt nooit gewoon eens lief doen.” Zij probeert te redden door tijdelijk tegemoet te komen – maar dat voelt niet vrij. En zo draait het Spel in het rond.

Een Spel met maar één uitweg: bewustwording.

Uit de dynamiek van verlatingsangst en bindingsangst stappen

De eerste stap is erkenning. Niet van de ander, maar van jezelf. Want zolang je denkt dat de ander moet veranderen, blijf je hangen in de machteloosheid van het slachtoffer. Of de controlezucht van de redder. Of de boosheid van de aanklager.

1. Erken je eigen angst

Hij mag erkennen: “Ik ben bang om verlaten te worden. Ik klamp me soms vast, omdat ik denk dat ik niet genoeg ben.”

Zij mag erkennen: “Ik ben bang om mezelf te verliezen in de nabijheid van een ander. Ik trek me terug om mezelf te beschermen.”

Door dit uit te spreken – eerst naar jezelf, later misschien naar elkaar – ontstaat er ruimte. Ruimte om niet meer te vechten tegen de angst, maar haar te ontmoeten.

2. Ontmantel het verborgen contract

Stel jezelf de vraag:

Wat geloof ik diep vanbinnen dat ik moet doen om liefde of veiligheid te verdienen?

En dan de vervolgvraag:

Wat als dat niet waar is?

Wat als liefde niet iets is wat je moet verdienen? Wat als nabijheid niet betekent dat je jezelf kwijtraakt? Wat als vrijheid en verbinding samen kunnen bestaan?

3. Beweeg bewust anders

In plaats van automatisch reageren, oefen met anders handelen:

• Hij kan oefenen met bij zichzelf blijven als zij zich terugtrekt, zonder haar achterna te zitten.

• Zij kan oefenen met iets langer aanwezig blijven in een emotioneel moment, zonder meteen de deur dicht te trekken.

Het zijn kleine stappen. Maar in die kleine stappen kan iets nieuws ontstaan: vertrouwen. Niet het vertrouwen dat de ander je nooit zal verlaten. Of dat de ander je nooit zal overweldigen. Maar het vertrouwen dat jij met jouw eigen angst kunt zijn – zonder dat de ander die hoeft op te lossen.

Samen groeien met verlatingsangst en bindingsangst? Het kan echt!

Het is verleidelijk om elkaar de schuld te geven. Zeker als het wantrouwen zich nestelt tussen de muren van de relatie. Hij vertrouwt haar niet – want hij ziet in elk afstandelijk gebaar een voorbode van verlaten worden. Zij vertrouwt hem niet – want ze ziet in elk gebaar van nabijheid een poging tot beheersing.

Maar wat als het wantrouwen geen oordeel is over de ander, maar een signaal van een oude wond in jezelf?

Wat als je kunt zeggen:

“Ik voel me nu onzeker, en dat heeft te maken met iets ouds in mij.”

“Ik merk dat ik me wil terugtrekken, omdat ik bang ben voor verlies van controle.”

Dan ontstaat er iets heel krachtigs. Niet de perfectie van een relatie zonder triggers, maar de veiligheid om samen te leren.

De uitnodiging van deze relatie

Twintig jaar samen. Dat doe je niet zomaar. Onder alle patronen, onder het spel, onder de pijn ligt een diepere laag. Een reden waarom jullie elkaar ontmoetten. Misschien om te leren:

• Dat liefde geen claim is, maar een uitnodiging.

• Dat vrijheid geen afstand is, maar zelfverbondenheid.

• Dat nabijheid geen bedreiging is, maar een keuze om jezelf te laten zien.

Soms is die reis confronterend. Je moet jezelf onder ogen komen. Je oude angsten, je patronen, je strategieën. Maar als jullie dat durven – samen of ieder apart – dan kan deze relatie een enorme bron van groei zijn.

Afsluitende reflectie

Heb jij je herkend in dit verhaal? Misschien ben jij degene met verlatingsangst. Of voel jij je aangesproken door de bindingsangst. Misschien voel je je gevangen in het spel, en weet je niet meer hoe je elkaar kunt bereiken.

Weet dan: je hoeft het niet alleen te doen. Er is hulp. In de vorm van coaching, therapie, of misschien simpelweg door het gesprek aan te gaan – op een ander niveau dan je gewend bent.

Maar bovenal: Zie de ander als jouw spiegel. Niet als vijand, niet als schuldige. Maar als iemand die jou helpt om thuis te komen bij jezelf.

Wil je werken aan jullie patronen en weer echt contact ervaren in je relatie?

Neem gerust contact met me op. In mijn praktijk werk ik systemisch, met oog voor de onderstroom en de verborgen dynamieken die zich in relaties afspelen. Je bent van harte welkom in Nieuw Balinge, Drenthe – samen of alleen.

👉 Klik voor een gratis kennismakingsgesprek of boek gelijk een individueel of gezamenlijke sessie:

Meer lezen? Deze blogs zijn wellicht voor jou interessant: