In dit blog neem ik je mee in wat existentiële angst is.
De diepe, woordeloze angst die je systeem ooit leerde onderdrukken.
Maar ik neem je ook mee hoe je stap voor stap terug kunt keren naar een gevoel van veiligheid.
Soms kom ik in gesprekken of in mijn eigen lijf een angst tegen die geen naam heeft.
Een gevoel dat dieper gaat dan zorgen of stress.
Een angst die niet ergens over lijkt te gaan, maar die er gewoon is.
Rauw. Oud. Lichamelijk.
En juist daarom moeilijk te begrijpen.
Ontkennen laat niets verdwijnen
Ik zelf ben die angst lang uit de weg gegaan. En in de gesprekken in mijn praktijk blijkt dat veel mensen, net als ik, dat ook heel goed kunnen.
Totdat ik ontdekte dat mijn angst niet weg wil, maar juist gezien wil worden. Dat er onder die beklemming een een herinnering aan iets ouds schuilt.
Een fundamentele onveiligheid. Iets wat ooit te groot was om te dragen.
Het lichaam herinnert wat er niet was
Wat is existentiële angst eigenlijk?
Laat ik beginnen met wat het niet is.
Existentiële angst is geen angst voor iets concreets.
Het is geen angst voor spinnen, voor hoogtes of voor afwijzing.
Het is een oergevoel van dreiging — alsof jouw leven zélf op het spel staat.
Het lichaam herinnert zich dat het ooit niet veilig was om er te zijn. Dat er iets fundamenteel mis kon gaan als het zich liet zien, huilde, of voelde.
In systemische termen kun je zeggen: de grond onder je bestaan is ooit weggeslagen. Het oervertrouwen vloeide weg.
En wie dat als kind meemaakt, leert al vroeg om niet te voelen wat te groot is.
Een lege plek? Het systeem vult de open plek
Wat mij is opgevallen is dat angst maar zelden een volwaardige plek mag krijgen in gesprekken over groei en bewustwording.
Angst is blijkbaar iets waar we liever geen aandacht willen schenken.
Vaak roept het woord angst een ‘nee’ op. Alsof ontkenning het niet laat bestaan.
Praten over loslaten, over vertrouwen, over manifesteren is een gemakkelijker en meer vertrouwde ingang.
Terwijl juist de erkenning van angst — vooral die diepe, existentiële angst — de poort is naar heling.
Ontkenning van jouw angst creëert systemisch gezien een lege plek. En lege plekken worden altijd weer – met iets anders – opgevuld. Wat dacht je van pleasen, de macht grijpen, afstand creëren.
Wat volgens mij het onderwerp zo taai en lastig toegankelijk maakt is de schaamte die er rondom angst wordt gevoeld.
Alsof bang zijn iets zegt over je zwakte, of over je spirituele onvolwassenheid. En laat ik loyaliteit niet vergeten te benoemen.
Terwijl in werkelijkheid je angst vaak de meest eerlijke stem is van jouw systeem. Ze laat zien waar een deel in jou zichzelf in het leven nog niet veilig weet.
Hoe existentiële angst kan ontstaan –
prenataal en in de vroege kindertijd
Veel van die diepe angst ontstaat in de eerste fase van het leven, wanneer er nog geen woorden zijn. En die angst kan zelfs al vóór de geboorte ontstaan.
Als kind ben je in die periode volledig afgestemd op je moeder. Haar zenuwstelsel, haar emoties, haar ademhaling: alles wordt direct overgenomen. Je moeder en jij zijn een eenheid.
Los komen van de versmelting met je moeder vindt pas een paar maand na de geboorte plaats.
Als de moeder in die tijd van samen één angstig is, onder druk staat of twijfelt aan het kind, voelt de baby dat niet als iets van háár — maar als een realiteit waarin het zelf moet overleven.
Als kind ervaar je in zulke omstandigheden iets dat letterlijk levensbedreigend voelt.
Van angst naar fundamentele onveiligheid
Ik heb in systemisch werk vaak gezien hoe prenatale of vroegkinderlijke angst zich later vertaalt in een fundamenteel gevoel van onveiligheid. Voorbeelden die daar aan bijdragen zijn:
Moeder die tijdens de zwangerschap bang was om het kind te verliezen.
Vader die emotioneel afwezig was of niet achter de zwangerschap stond.
Scheiding, verlies of ruzie rond de geboorte.
Poging tot afbreken van de zwangerschap.
Fysieke scheiding – bijvoorbeeld bij couveuseverpleging of medische ingrepen.
Of simpelweg: een moeder die zelf niet veilig gehecht was, en dus niet kon spiegelen dat het kind welkom was.
Het kind ervaart in zulke omstandigheden iets dat letterlijk levensbedreigend voelt. Want er is nog geen ‘ik’ die kan begrijpen: mama is gespannen, maar dat gaat niet over mij.
Er is alleen een lijf dat voelt: de wereld is niet veilig.
Die indruk nestelt zich diep in het zenuwstelsel. En het kind leert — zonder woorden — om te overleven. Hoe? Lees snel verder.
Wat er gebeurt in het kind – de split tussen angst en overleving
Om te kunnen blijven functioneren, maakt het systeem een innerlijke scheiding.
Een split.
Aan de ene kant: het deel van het kind dat angstig is, dat voelt dat het niet veilig is.
Aan de andere kant: het deel van het kind dat leert te overleven — door zich aan te passen, te glimlachen, stil te worden, te zorgen of juist te presteren.
Die split is geen fout, maar eigenlijk een vorm van geniale intelligentie. Het is het lichaam dat zegt: dit stuk gevoel is te groot om te dragen, dus ik sluit het even op. Het is een manier om te kunnen blijven leven.
Wat we later ‘trauma’ noemen, is eigenlijk dát moment van bevriezing. Het moment waarop het leven te veel werd voor het zenuwstelsel.
Overlevingsstrategieën van mensen kunnen er op duizend manieren uitzien
Overlevingsstrategieën van mensen kunnen er op duizend manieren uitzien. En meestal worden ze niet als overlevingsstrategie gezien of ervaren. Verborgen onder maskers.
Sommigen worden heel sociaal, willen iedereen tevreden houden.
Anderen trekken zich terug, leven vooral in hun hoofd.
Weer anderen zoeken juist spanning, controle, of constante activiteit.
Allemaal pogingen om niet te hoeven voelen wat ooit ondraaglijk was.
“Wat aangekeken wordt, hoeft niet langer doorgegeven te worden. Vrijheid begint bij erkenning van wat is.”
De gevolgen van angst op korte en lange termijn
Op korte termijn zorgt zo’n vroege angst ervoor dat je als kind alert blijft. Je scant voortdurend de omgeving: Is het hier veilig voor mij? Ben ik gewenst?
Dat maakt je als kind vaak gevoelig, empathisch, verantwoordelijk. Het zijn kwaliteiten die we later bewonderen, maar die ooit uit nood zijn ontstaan.
Op langere termijn kan die alertheid omslaan in uitputting of onverklaarbare klachten.
Lichamelijke signalen zoals hartkloppingen, vermoeidheid, tintelingen of ademnood kunnen in feite echo’s zijn van een oud alarmsysteem dat nooit uitgezet is.
Ook relationeel werkt dit door:
Moeite met echt vertrouwen.
De neiging om controle te houden.
Bang zijn om afgewezen of verlaten te worden.
Of juist: moeite hebben met nabijheid, omdat die onbewust als bedreigend voelt.
Het lichaam blijft als het ware steken in een staat van ‘overleven’.
En zolang die existentiële angst niet door je wordt aangekeken, blijf je proberen jezelf te redden van iets dat allang voorbij is.
En deze voorgaande zin mag je gerust nóg eens lezen en laten indalen.
“Je reageert niet op de realiteit, maar op wat je denkt dat er zal gebeuren. Je script stuurt je onbewust.”
Kan existentiële angst ooit overwonnen worden?
Het woord ‘overwinnen’ past eigenlijk niet bij existentiële angst.
Want het impliceert dat je ertegen moet vechten. En dat is precies wat het angstige deel al een leven lang heeft gedaan: vechten om te mogen bestaan.
Heling begint niet met vechten, maar met erkennen.
Met zachtjes aanwezig blijven bij dat deel dat ooit dacht: ik mag er niet zijn. Het gaat niet om de angst weg te nemen, maar om haar te dragen — met volwassen bewustzijn, met compassie.
“Ziek- een reactie van levende wezens op een verwonding”
In mijn ervaring is dit geen lineair proces. Het is cyclisch. De verandering komt in golven van bewustzijn. Soms lijkt het alsof alles rustig is, en dan ineens word je geraakt — door een gebeurtenis, een geur, een blik — en daar is ze weer: die oervrees, dat kind in paniek.
Ik heb heel lang gedacht: Zie je wel, ik ben nog steeds niet vrij. Om moedeloos van te worden.
Maar ik besef steeds beter dat er zich gewoon een nieuw stukje laat zien. Omdat het eindelijk veilig genoeg is.
De angst aankijken, voorbij de schaamte, is een onbekend pad. dat vraagt moed. En moed komt uit het hart.
In de vertraging mag het besef groeien
Wat je in ieder geval helpt, is vertragen. Het lichaam serieus nemen.
Niet meteen willen begrijpen, maar ademen, voelen, en toestaan.
Soms is dat in stilte, soms in contact met een ander.
Een veilige relatie kan iets herstellen wat ooit ontbrak: een ander die blijft, ook als jij bang bent.
Door in beeld te brengen waar de angst thuishoort kan het systeem weer ordenen.
Systemisch werk en existentiële angst
Door letterlijk in beeld te brengen waar de angst thuishoort — misschien bij een moeder, grootmoeder of verder terug — kan het systeem weer ordenen.
Het kind in jou hoeft die last dan niet langer te dragen.
Angst als schaduwzijde van incarnatie
Spiritueel gezien zou je kunnen zeggen dat existentiële angst de schaduwzijde is van incarnatie. De ziel die in het lichaam daalt, weet dat het kwetsbaar zal zijn.
Elke keer dat je die kwetsbaarheid opnieuw durft toelaten, zak je dieper in het leven zelf.
Niet als concept, maar als ervaring: ik ben hier, ik leef, en het is veilig genoeg.
De moed om te bestaan
Erkenning is de opmaat naar heling. Dat klinkt misschien eenvoudig, maar het vraagt moed om werkelijk te zeggen: ja, ik ben bang. Niet om iets buiten mij, maar om het bestaan zelf. Dát is spreken vanuit je eigen hart.
Een het fijne is dat het uitspreken van die zin een poort opent.
Want op het moment dat je jouw angst niet langer afwijst, begin je jezelf toe te laten. Dat is Jezelf ontmoeten. Omdat het kind dat ooit bevroren was, weer mag ademhalen.
Het lichaam ontspant. De ziel mag landen.
Angst als deel van je geschiedenis, maar niet van jouw identiteit.
De diepste beweging van heling
Ik geloof dan ook dat dit de diepste beweging van heling is:
Van
overleven naar leven,
afgesplitst naar verbonden,
ontkennen naar belichamen.
Er komt een moment waarop je voelt: Mijn leven wordt niet langer gestuurd door angst.
Ze is een deel van mijn geschiedenis, maar niet van mijn identiteit.
En dan, heel stilletjes, ontvouwt zich iets nieuws — een besef dat die angst van jou ooit de poort was naar een groter ja tegen het leven zelf.
Maak je weg vrij en kom thuis in Jezelf
Misschien herken jij ook iets van die oude angst in jezelf.
Een onrust die geen woorden kent, maar wel gehoord wil worden.
Je hoeft haar niet te begrijpen of weg te werken. Alleen te erkennen.
En ik geloof dat dat het begin is van thuiskomen — in jezelf, in je lichaam, in het leven.
Wellicht roept de blog vragen bij je op. Wil je daar eens over sparren. Misschien herken je (opnieuw) iets van jezelf en denk je aan een volgende stap.
Stuur een mailtje met je vraag, plan een 30 minuten telefonische sessie in (INFO) om te sparren of kies gelijk voor een begeleidingsafspraak (INFO).
De symbiotische structuur ontstaat door jezelf weg te cijferen om harmonie te bewaren. Dit leidt tot verlies van autonomie en eigen identiteit.
Door grenzen te stellen, schuldgevoelens los te laten en keuzes te maken die bij je passen, kun je jezelf terugvinden en authentieke verbindingen creëeren.
Leven in je hoofd creëert afstand tot je emoties, wat leidt tot stress, leegte en vermoeidheid. Door stilte, lichaamsbewustzijn, schrijven, geduld en verbinding te zoeken, kun je opnieuw contact maken met je gevoel. Dit proces bevordert rust, intuïtie en authentieke relaties.
Innerlijke pijn kan ongrijpbaar zijn en leidt vaak tot uitputting en schuldgevoel, terwijl de buitenwereld niets merkt. Mensen verbergen hun strijd uit angst om zwak te lijken, wat eenzaamheid versterkt. In tegenstelling tot dieren blijven mensen onverwerkte emoties meedragen. Deze energieverslindende strijd kan worden doorbroken door pijn te erkennen en hulp te accepteren.
Heelheid begint met jezelf en je gevoelens toestaan.
De Window of Tolerance is de ruimte waarin je zenuwstelsel in balans is. In dit artikel ontdek je wat er gebeurt als je in hyper- of hypoarousal schiet, hoe je de signalen herkent en welke oefeningen helpen om terug te keren naar je midden.
Er zijn van die momenten die zich niet laten navertellen. Ik herken ze steeds beter, dúrf ze meer te herkennen, en op waarde te schatten.
Misschien klinkt het je bekend in de oren: je zit in een gesprek, je luistert, je voelt mee — en ineens komen er woorden door je heen die precies op hun plek vallen. Ze zijn raak, soms zelfs helend.
Maar zodra het moment voorbij is, kun je ze niet meer herhalen.
Dat had ik onlangs in een ontmoeting met René. We zaten op een bankje, midden in de natuur, met onze blik gericht op het vennetje. Terwijl we samen spraken, merkte ik dat ik (weer) zinnen uitsprak die ik achteraf onmogelijk terug kon halen.
Alsof de woorden, zodra ze waren uitgesproken, meteen weer oplosten in de lucht. Het enige wat bleef, was de ervaring.
En de vreugde die daarbij hoorde.
Hoewel niet voor het eerst zette het me aan het denken. En hebben we over deze ‘magie’ van het samenzijn gesproken. Wat is dat eigenlijk, een ontmoeting die méér is dan een gesprek? Wat gebeurt er wanneer we elkaar werkelijk zien?
Ontmoeten voorbij het samenzijn
Ik geloof dat er een groot verschil is tussen samenzijn en elkaar ontmoeten. We kunnen samen een kamer delen, een gesprek voeren, zelfs onze meningen uitwisselen. Maar dat betekent nog niet dat we elkaar echt ontmoeten.
Werkelijke ontmoeting gaat dieper. Het is een verschuiving die je kunt voelen. 1 + 1 wordt dan opeens 3. Alsof er tussen jou en de ander ineens een veld opent dat groter is dan jullie samen.
In dat veld stroomt iets wat niet van jou is en niet van de ander, maar wat wél door jullie heen kan bewegen.
Dat grotere veld overstijgt het samenzijn. Het tilt het contact naar een laag waar woorden niet langer alleen van jou komen, maar waar je toegang krijgt tot een soort bron.
Een bron van weten.
Wat maakt ontmoeting mogelijk?
Een ontmoeting begint volgens mij altijd met luisteren. En dan bedoel ik niet luisteren om te reageren, of om te bedenken wat ik straks zal zeggen. Het is luisteren vanuit openheid. Vanuit nieuwsgierigheid naar wat de ander werkelijk beweegt.
Dat vraagt om vertragen.
Je aandacht verleggen van je hoofd naar je lijf. Voelen: wat zegt de ander eigenlijk, ook tussen de woorden door? Wat klinkt er mee in de toon, in de stilte, in de blik?
Wanneer ik me op die manier openstel, gebeurt er vaak iets bijzonders. Ik begin te voelen wat er in de ander leeft. Alsof ik mee kan bewegen met wat er onder de oppervlakte aanwezig is.
En vanuit die plek komen er zinnen door me heen die ik nooit van tevoren had kunnen bedenken.
Het voelt dan niet alsof ik zelf aan het woord ben, maar alsof ik iets doorgeef. Een boodschap die via mij uitgesproken wil worden. En dat is precies het moment waarop ik merk: dit is geen gewoon gesprek meer, dit is een ontmoeting.
✨“Alleen in echte ontmoeting kan de ervaring ontstaan die woorden overstijgt en verbinding verdiept.”✨
Woorden die oplossen in de ontmoeting
Het bijzondere is dat ik die woorden bijna nooit kan navertellen. Zodra ze hun plek gevonden hebben, verdwijnen ze. Alsof ze alleen bestonden voor dat ene moment.
Vroeger vond ik dat lastig. Met een innerlijk verwijt dat ik niet geconcentreerd en met voldoende aandacht aanwezig zou zijn. Mijn hoofd wilde daarom begrijpen, vasthouden, onthouden. Alsof ik niet tevreden kon zijn zolang ik niet precies wist wat ik had gezegd.
Maar inmiddels zie ik het anders. Ik ervaar juist de kracht van zulke ontmoetingen waarin de woorden vervliegen. Hun waarde ligt niet in het herhalen, maar in het beleven. Vergelijk het maar met muziek: de noten sterven weg zodra ze gespeeld zijn, maar als de muziek raakt blijft de trilling in je lichaam achter.
Gewaarzijn en vreugde
Wanneer ik later nog eens terugdenk aan die ontmoeting met René, willen de zinnen mij niet meer te binnen schieten. En toch voel ik nog steeds de energie ervan. Er is een stille vreugde die blijft.
Dat komt, volgens mij, doordat ik gewaar was. Doordat ik me volledig liet raken in het moment zelf. Het bewustzijn dat ik deel uitmaakte van iets groters dan ikzelf, gaf een diepe voldoening. Een voldoening die langer beklijft dan het moment.
Die vreugde gaat niet over de uitkomst van het gesprek, niet over de inhoud, maar de ervaring van verbondenheid.
Het grote veld van echte ontmoeting
Systemisch gezien zou je kunnen zeggen dat je tijdens zo’n ontmoeting toegang krijgt tot het grotere veld. Sommigen noemen dit het morfogenetisch veld, anderen spreken over de bron of het collectief bewustzijn.
Welke naam je er ook aan geeft: het gaat om een laag van weten die verder reikt dan ons persoonlijke verhaal. En weet je, toch kan die laag zich alleen tonen in het persoonlijke. In een blik, een stilte, een zin die precies in dat moment door iemand heen komt.
Het veld zoekt een kanaal. En dat kanaal zijn wij, in onze openheid en bereidheid om te luisteren.
Luisteren zonder plan opent een groter veld waarin woorden vanzelf door je heen beginnen te stromen.
De paradox van de ontmoeting
Er zit een mooie paradox in dit alles. Een echte ontmoeting vraagt dat je volledig aanwezig bent — met je hart, je lijf, je adem. Niet met een schrijfblok in de hand, of druk bezig alle woorden te wegen in je hoofd. Want alleen dan kan er tegelijkertijd iets gebeuren dat je verstand overstijgt.
Je kunt het niet bedenken, niet afdwingen, niet vastleggen. Je kunt het alleen beleven. Precies daarom gebruik ik deze woorden: alleen in de ontmoeting kun je de ervaring ervaren. Je beleeft het niet in de voorbereiding, niet in de analyse achteraf, maar in het hier en nu, wanneer je je laat raken.
Vertrouwen en loslaten in de ervaring
Wat ik hierin telkens weer leer, is vertrouwen. Vertrouwen dat ik in het moment zal weten wat er gezegd moet worden. Vertrouwen dat de ander zal horen wat er gehoord moet worden. En vertrouwen dat het niet uitmaakt dat ik het later niet kan navertellen.
Dat vertrouwen vraagt ook loslaten. Loslaten van de neiging om grip te willen hebben. Loslaten van het idee dat ik iets moet presteren of ‘goed moet doen’.
In wezen gaat het om durven zijn wie ik ben, precies daar, met alles wat er op dat moment aanwezig is.
Mildheid in echte ontmoeting
Ik besef ten volle dat er iets van mij wordt gevraagd én het brengt me iets. Mildheid.
Want hoe vaak verwijten we onszelf niet dat we iets beter, duidelijker of slimmer hadden moeten zeggen? Hoe vaak vinden we dat we ons beter hadden moeten voorbereiden, of dat we onze woorden hadden moeten onthouden?
Maar misschien is het juist de bedoeling dat wij ze niet kúnnen herhalen. Omdat ze alleen in dát moment klopten. Omdat hun kracht lag in de ontmoeting zelf, niet in het naslagwerk. In een echte, oprechte ontmoeting hoef je daarom naar mijn idee ook niets te noteren.
Want wat je raakt, dát beklijft wel.
Uitnodiging: de kracht van echte ontmoeting ervaren
Ik wil je daarom uitnodigen om eens terug te denken aan een ontmoeting waarin jij geraakt werd. Misschien herinner je je de woorden niet precies meer, maar weet je nog wel hoe het voelde. Hoe de energie van dat moment je veranderde.
Kun je toestaan dat dát de essentie was? Dat de waarde niet zit in het navertellen, maar in de ervaring zelf?
En misschien wil je de komende tijd eens oefenen met luisteren zonder plan. Niet luisteren om te reageren, maar luisteren om te voelen wat er werkelijk in de ander beweegt. Laat je verrassen door wat er door jou heen wil stromen.
Wie weet ontdek je (ook) dat de vreugde van zulke ontmoetingen je nog lang bijblijft.
✨ “Alleen in de ontmoeting kun je de ervaring ervaren. En misschien is dat wel het mooiste geschenk dat we elkaar kunnen geven.”✨
Mijn werk gáát over die ontmoeting.
De ontmoeting mét Jezelf door de ander.
Die echte ontmoeting die alleen in de ervaring kunt ervaren.
Wil jij de kracht van echte ontmoeting zelf ervaren? Laat je verrassen door momenten die woorden overstijgen en je diep raken. Weet je welkom!
Wellicht roept de blog vragen bij je op. Wil je daar eens over sparren. Misschien herken je (opnieuw) iets van jezelf en wil je dit verder onderzoeken met een coachgesprek of persoonlijke (familie)opstelling.
Stuur een mailtje met je vraag, plan een 30 minuten telefonische sessie in (INFO) om te sparren of kies gelijk voor een begeleidingsafspraak (INFO).
Soms lijkt het leven stil te staan, abrupt of geleidelijk. Je merkt hoe stroef het gaat. Achter die stilstand schuilt een uniek mens – jij. Jouw geschiedenis, geworteld in generaties en beïnvloed door jouw omgeving, speelt een rol.
Wat de oorzaak ook is, belangrijk is dat jij jouw energie weer laat stromen. Gestolde energie belemmert. Welke delen in jou blokkeren jouw verlangen om in beweging te komen? Het pad van bewustwording naar bewustzijn opent helderheid, nieuw perspectief en autonomie.
In een persoonlijke familieopstelling werk je zonder representanten. Dit biedt jou een veilige één-op-één setting waarin je jouw vraag niet hoeft te delen met anderen. Dankzij deze aanpak kun je snel een afspraak inplannen. Met behulp van vloerankers of een tafelopstelling maak je contact met het wetende veld, een bron van inzichten. Veel mensen hebben al ervaren hoe krachtig deze methode werkt om blokkades te onderzoeken en rust te vinden.
Soms weet je even niet meer welke richting je uit moet. Je voelt je vermoeid, vol in je hoofd of vastgelopen in iets wat je nog niet goed kunt benoemen. Dan helpt het niet altijd om harder te denken of praten. Soms vraagt het leven iets anders: vertragen, verstillen, naar buiten gaan.
Systemisch kuieren in Drenthe is een zachte, natuurlijke vorm van coaching. Geen dwingende gesprekken aan een tafel, maar een onderzoek dat zich ontvouwt terwijl je wandelt – door het bos, over de hei, langs het open veld.
Soms loop je vast in je gedachten of voelt iets te kwetsbaar om te delen. Dan is het waardevol om vrijuit te kunnen spreken, zonder oordeel of adviezen. Met een professioneel luisterend oor krijg je helderheid over wat echt belangrijk is.
Ontdek hoe dichtbij het antwoord op jouw vraag eigenlijk is – soms is één gesprek al genoeg..
Ik zit op mijn campingstoel. Voor me ontvouwt zich een tafereel dat ik niet kan negeren, al zou ik het willen.
Luid en duidelijk klinken woorden die verder reiken dan de gereserveerde kampeerplek. Andere gasten proberen zich ervoor af te sluiten, maar ik merk dat mijn oren gespitst blijven.
Het beeld:
Een tengere, wat schuchtere man die voortdurend contact zoekt. Hij knikt vriendelijk naar voorbijgangers, maakt hier en daar een praatje, bijna verontschuldigend aardig.
Naast hem een vrouw met een imposante aanwezigheid. Volumineus, niet alleen in postuur, maar ook in stem.
Ze spreekt hem toe op een toon die weinig ruimte laat. Correcties, aanwijzingen, een licht dwingende ondertoon die geen tegenspraak duldt.
En terwijl ik daar zit, popt er onwillekeurig een gedachte op:
Zou deze man met zijn moeder getrouwd zijn?
Het is natuurlijk mijn interpretatie. Een beeld dat ontstaat uit wat ik zie en hoor, en wat het bij mij oproept. Toch laat het me niet los. Want achter dit schijnbaar alledaagse tafereel gaat iets groters schuil: de relatiedynamieken en patronen die relaties vormgeven. Soms zacht en steunend, soms hard en pijnlijk.
Relatiedynamieken als spiegels
Relaties zijn nooit alleen maar liefde en gezelligheid. Ze zijn spiegels. Ze brengen ons in aanraking met stukken in onszelf die vaak nog onbewust zijn. Oude kindstukken die ineens weer tot leven komen in de intimiteit met een ander.
Vaak denken we dat we onze partner “vrij” kiezen. Maar in werkelijkheid worden we, zonder dat we het weten, geleid door onzichtbare draden uit onze jeugd. Vooral de eerste en meest bepalende relatie: die met onze moeder.
Zij is onze eerste bedding.
Bij haar leren we – bewust of onbewust – hoe liefde voelt, hoe nabijheid werkt, of we veilig kunnen ontspannen of juist alert moeten blijven. Het lichaam slaat die eerste lessen op, en neemt ze mee het leven in.
Wanneer dit later in relaties doorspeelt, kan het lijken alsof iemand “getrouwd is met zijn moeder”. Niet letterlijk natuurlijk, maar wel in de zin dat oude rollen, patronen en verwachtingen uit die eerste band zich herhalen in de liefdesrelatie.
Relaties zijn spiegels die ons confronteren met oude patronen, dynamieken en verborgen kindstukken uit het verleden
De man die klein blijft
De man die ik observeer straalt een soort voortdurende hunkering uit. “Zie mij, hoor mij, vind mij aardig.” Het is alsof hij, zonder woorden, steeds bevestiging zoekt. Zijn tengerheid lijkt niet alleen fysiek, maar ook innerlijk.
Misschien herhaalt hij een patroon van vroeger, waarin hij vooral aandacht kreeg wanneer hij zich klein en lief gedroeg. Waarin er geen ruimte was voor zijn kracht, maar wél voor zijn aanpassing.
Als volwassene komt dat terug in de neiging te pleasen, harmonie te bewaren, zijn eigen wensen te dimmen en veiligheid te zoeken bij een sterkere ander.
De vrouw die groot moet zijn
Naast hem staat een vrouw die de ruimte vult. Zij bepaalt het tempo, zet de toon, neemt het voortouw. Voor een buitenstaander klinkt het als dominantie. Voor haarzelf misschien als verantwoordelijkheid.
Dominantie is niet per se verkeerd. Het kan steunend en richtinggevend zijn. Maar het kan ook verstikkend werken, vooral wanneer de ander in de rol van afhankelijk kind kruipt.
Zo ontstaat een vicieuze cirkel: hoe meer de man zich klein maakt, hoe sterker de vrouw geneigd is groot te worden. En hoe meer zij groot wordt, hoe kleiner hij zich voelt.
De voortdurende herhaling gesymboliseerd in het Lemniscaat
Waarom herhalen we deze relatiepatronen?
Dit soort relatiedynamieken ontstaan niet zomaar. Ze zijn geen toevalstreffer, maar een voortzetting van het onbewuste script waarmee we het leven instappen.
Voor de man is het patroon vertrouwd. Afhankelijkheid voelt paradoxaal genoeg veilig, omdat het lijkt op hoe het vroeger was.
Voor de vrouw kan het groot zijn ook een oude overlevingsstrategie zijn. Misschien moest zij al jong leren dat kwetsbaarheid gevaarlijk was, en dat alleen de sterke rol bescherming bood.
Samen vormen ze dus een puzzel die perfect in elkaar past: ieder herkent bij de ander iets van vroeger.
De spiegel naar onszelf
Wanneer ik dit tafereel aanschouw, merk ik voor mijzelf op hoe het me uitnodigt om ook naar mezelf te kijken.
Waar herhaal ik in mijn relatiepatronen uit mijn gezin van herkomst?
Wanneer voel ik me meer kind dan volwassene?
Of juist: wanneer neem ik de ouderrol, terwijl de ander kleiner wordt?
Deze vragen zijn geen oordeel, maar een ingang naar bewustzijn. Want zolang we niet zien wat er gebeurt, blijven we gevangen in herhaling. Zien is altijd de eerste stap naar verandering.
De hardnekkigheid van relatiedynamieken
Wat deze dynamieken zo taai maakt, is hun vertrouwdheid. Hoe pijnlijk ze ook zijn, ze voelen bekend. En het lichaam zoekt nu eenmaal naar wat het kent, niet naar wat goed is.
Daarom blijven we vaak onbewust zoeken naar partners die precies die pijnpunten raken. Niet om ons te straffen, maar juist omdat er nog iets onaf is. Alsof ons systeem zegt: “Hier ligt een kans tot heling.”
De uitnodiging tot groei
Een relatie die voelt alsof je “met je moeder getrouwd bent”, is geen mislukking. Het is een uitnodiging. Een kans om oude afhankelijkheid of oude grootsheid te onderzoeken.
Voor de man betekent dit misschien:
Oefenen om steviger te staan, eigen behoeften te voelen en uit te spreken.
Voor de vrouw kan dit betekenen:
Zachter worden, haar kwetsbaarheid toelaten, haar partner niet als kind behandelen maar als volwassene naast zich.
Dit vraagt moed. Soms begeleiding. Soms begint het gewoon met een eerlijk gesprek:
“Ik merk dat ik steeds in deze rol schiet. Ik wil dat veranderen.”
Meer dan individueel: cultuur en maatschappij
Deze relatiepatronen leven niet alleen in persoonlijke relaties, maar weerspiegelen ook iets van onze cultuur.
Mannen krijgen vaak mee dat ze sterk en onafhankelijk moeten zijn. Wanneer dat niet lukt, voelen ze zich falend. Klein.
Vrouwen krijgen juist waardering als ze alles aankunnen. Sterk, zelfstandig, zorgend. Maar dat maakt het moeilijk om kwetsbaarheid toe te laten.
Het maakt dat onze persoonlijke relatiedynamieken altijd verweven zijn met een bredere context.
Zelfreflectie als vingeroefening
Misschien herken jij jezelf in de tengerheid van de man. Misschien in de dominantie van de vrouw. Of misschien zie je in je eigen relatie eenzelfde cirkel van afhankelijkheid en controle.
Elke relatie, elke situatie is uniek. En toch lijken patronen soms verrassend veel op elkaar. Daarom is waarnemen zo waardevol. Niet om vaststaande aannames te doen, maar als vingeroefening. Als manier om je eigen binnenwereld beter te leren kennen, en daarmee ook die van de ander.
Relaties als weg
Relaties zijn geen eindstation. Ze zijn een weg. Een voortdurend leerproces.
Met het beeld van een man die “met zijn moeder getrouwd is”, wil ik je confronteren met de kracht die je laat zien hoe sterk herhaling kan zijn. Maar het laat ook zien dat er altijd een keuze is: blijf ik gevangen in het oude, of gebruik ik dit als springplank naar groei?
Onder alle relatiedynamieken ligt een verlangen naar liefde, verbinding en heling dat ons uitnodigt tot groei
Liefde als basis
Onder alle relatiedynamieken, onder alle relatiepatronen, ligt liefde. Zelfs in de verstikkende rolverdelingen zit een verlangen naar verbinding. Een hunkering om gezien, geliefd en veilig te zijn.
Wanneer we die hunkering erkennen – in onszelf én in de ander – komt er ruimte. Voor eerlijkheid. Voor kwetsbaarheid. Voor gelijkwaardigheid.
Misschien is dat wel de essentie:
Niet verlost worden van onze patronen, maar ze leren omarmen als spiegel.
Zodat we in de ander niet alleen onze pijn zien, maar ook onze mogelijkheid tot heling.
Een uitnodiging aan jou
Misschien herken je jezelf in de tengerheid van de man, of juist in de grootse aanwezigheid van de vrouw. Misschien zie je dezelfde cirkels terug in je eigen relatie, of merk je ze op in de verhalen van de mensen om je heen.
Ik nodig je uit om hier even bij stil te staan. Misschien wil je de volgende vragen eens meenemen in een rustig moment van reflectie:
Wanneer voel ik me in mijn relatie(s) kleiner dan ik werkelijk ben?
Op welke momenten neem ik juist een grote, bepalende rol in?
Welke dynamieken herken ik uit mijn gezin van herkomst in mijn huidige relatie?
Wat geeft mij een gevoel van veiligheid: aanpassen en klein blijven, of juist groot en alles regelen?
Wat zou er gebeuren als ik daar een kleine stap in verander – mezelf wat steviger neerzet, of juist wat zachter word?
Hoe kan ik met mildheid kijken naar mijn patronen, zonder oordeel?
Welke uitnodiging tot groei zie ik in de dynamiek die ik nú ervaar?
Tot slot
Op de camping zie ik een man en een vrouw. Maar wat ik werkelijk zie, is een spiegel van ons allemaal. Onze neiging om klein of groot te worden. Onze zoektocht naar bevestiging en controle. En daaronder: Ons verlangen naar liefde.
En zo wordt een toevallige observatie ineens een oefening in gewaarzijn. Een vingeroefening die mij herinnert aan waar het telkens weer om gaat:
Steeds weer de moed vinden om te kijken, te voelen en de uitnodiging tot groei aan te nemen.
Het kan zijn dat deze vragen je dichter bij jezelf brengen. Misschien laten ze je iets zien wat nog niet eerder zichtbaar was. Hoe dan ook: elke relatie biedt ons de kans om onszelf dieper te leren kennen.
En dat is misschien wel de mooiste reis die we samen met een ander kunnen maken!
Jezelf leren kennen door Jezelf te ontmoeten in de relatie tot de ander. Een levensproces.
Wellicht roept de blog vragen bij je op. Wil je daar eens over sparren. Misschien herken je (opnieuw) iets van jezelf en wil je patronen en dynamieken doorbreken. Je kunt mij een berichtje sturen, Een 30 minuten telefonische sessie inplannen (INFO) om te sparren of begeleiding dmv een coach-sessie (INFO).
Je bent maar een klik verwijderd van een volgende stap:
In een wereld vol logica is het belangrijk om balans te vinden tussen hoofd en hart. Voorbij de rede opent zich het hart; hier liggen gevoel, verbinding en rust. Alleen door beide samen te laten werken, leef je voluit.
Lees in dit blog over 5 herkenningspunten en 5 praktische tips.
In dit blog lees je hoe onzichtbare loyaliteiten binnen familiesystemen invloed hebben op partnerrelaties. Verticale en horizontale loyaliteit kunnen botsen en zorgen voor spanningen, schuldgevoel of herhaling van oude patronen. Je ontdekt hoe je je eigen plek inneemt, grenzen stelt en vrijer kunt verbinden met de mensen van nu.
In dit blog onderzoek ik hoe schuld, angst en zelfcompassie zich tonen in relaties. Vanuit systemisch perspectief laat ik zien hoe oude patronen en innerlijke contracten ons kunnen beperken, en hoe zelfcompassie een sleutel is naar verbinding — zonder jezelf te verliezen. Verdieping op het blog over verborgen contract.
De spirituele betekenis van de slang – symboliek van adder en ringslang
Soms spreekt het leven niet met woorden, maar in symbolen. De afgelopen maanden ontmoette ik drie slangen. Wat begon als toeval, bleek een fluistering van mijn binnenwereld. In dit nieuwe blog neem ik je mee in wat deze ontmoetingen me lieten voelen, begrijpen en openen – in mijzelf en in mijn werk.
Over de symboliek van de adder, de ringslang en de fluistering van de schaduw
Nu eens een blog met een geheel andere insteek. Omdat Ik ervan overtuigd ben dat elke ontmoeting in je leven betekenis heeft. Daarom zie ik elke ontmoeting als een mogelijkheid om iets van jezelf te leren. Dat kun je op mensen betrekken, maar eigenlijk geldt dat voor elke ontmoeting.
Zelfs een (onverwachte) ontmoeting met dieren. Waarvan sommige echt tot de verbeelding spreken. Een cadeau wat prima momenten oplevert voor contemplatie.
Bijvoorbeeld mijn ‘ontmoeting’ met drie slangen in het voorjaar en begin van de zomer. Een ervaring die zich niet zomaar met het hoofd laat begrijpen. Ze landen ergens dieper – in het lijf, in de stilte tussen twee gedachten. De afgelopen maanden werd ik drie keer stilgezet door iets dat uit het niets leek op te duiken.
Niet één, maar drie slangen. Elk op een ander moment, op een andere plek, maar telkens niet ver van huis.
Genoeg reden om me te verdiepen in de betekenis die in inheemse tradities aan deze dieren wordt gegeven.
Wat en wie heb ik ontmoet
Eerst was er in april de bruine adder, toen de ringslang in juni en niet lang daarna, begin juli, dook daar plots een zwarte adder op.
Alsof er langzaam een verhaal voor me werd ontvouwt – over afpellen, over overgang, over vrouwelijke kracht. Over wat niet langer genegeerd wil worden.
Ik neem je mee in wat deze ontmoetingen me lieten zien. Niet als hocus-pocus. Niet als waarheid, maar als een uitnodiging. Om waar te nemen en te doorvoelen.
April – De bruine adder: het ontwaken van de schaduw
Het is april als ik wandel over een smal pad langs het ven. Opeens valt mijn oog op een vorm tussen de grassprieten. Met de kleur van de aarde, bijna onzichtbaar. Maar als ik stilsta en mijn ogen zich aanpassen, zie ik hem (of haar) duidelijk: een bruine adder, prachtig getekend, kronkelend in een zachte lus.
Ik voel geen paniek, wel een diepe alertheid. Alsof mijn lijf weet: dit is niet zomaar een ontmoeting. Want hoe vaak heb ik een adder gezien?
De adder is giftig, maar bijt gelukkig zelden zonder aanleiding. Hij komt niet om aan te vallen, maar om bewustzijn te brengen. In systemisch werk staat de adder voor mij symbool voor het verborgene. Voor wat uit het zicht is geraakt, maar voelbaar aanwezig is. Denk aan een familiegeheim. Een weggestopt verdriet. Een kracht die ooit als te gevaarlijk werd ervaren.
In die weken zit ik midden in een persoonlijk proces waarin oude thema’s zich aandienen. Thema’s die ik dacht al “verwerkt” te hebben, maar die blijkbaar vragen om dieper te worden doorleefd. De adder herinnert me eraan dat niet alles cognitief kan worden opgelost. Er zijn nu eenmaal vraagstukken die met het lijf gevoeld mogen worden.
De bruine adder is de bewaker van de grens. Hij zegt: “Tot hier en niet verder — tenzij je bereid bent écht te kijken.”
Juni – De ringslang: de cyclus erkennen
Twee maanden later. Ik wandel in de volle zon als ik een dode slang zie liggen op het asfalt. Slank, zilvergrijs, met een gele ring om zijn nek. Geen adder deze keer, maar een ringslang. Niet giftig. Toch roert hij iets in mij.
De ringslang ligt tussen twee werelden in: de aarde en de weg. Dood, maar nog heel. Er zit iets eerbiedigs in zijn aanwezigheid, iets dat me doet vertragen. Alsof hij me vraagt: wat mag er sterven, zodat iets anders kan leven?
Systemisch raakt dit aan het thema van integratie. Het herkennen van oude patronen, zonder ze te willen fixen. In plaats van ‘weg ermee’ zegt de ringslang: “Maak de cirkel rond. Alles wat je ooit was, hoort bij jou. Ook wat je liever wegduwt.”
De ringslang doet mij op een later moment herinneren aan de Ouroboros – de slang die zichzelf in de staart bijt. Dat is een oud symbool voor cyclische tijd, voor het idee dat alles in ons leven in rondes beweegt.
Verdriet, woede, liefde, rouw: het komt en het gaat. En wat je niet volledig hebt kunnen voelen, keert terug – totdat het gezien is.
In mijn praktijk zie ik het vaak: cliënten die telkens tegen hetzelfde thema aanlopen. Niet omdat ze falen, maar omdat er (nog) iets mag worden afgerond. Gezien. Geëerd. De ringslang nodigt uit tot compassie met ons eigen tempo.
“Wat steeds terugkeert, is geen herhaling. Het is een herinnering aan wat er toe doet.”
Juli – De zwarte adder: belichaming van kracht
Dan, begin juli. Opnieuw een slang. Deze keer een zwarte adder. Donker, bijna mystiek. Waar de bruine adder me waarschuwde en de ringslang me verzachtte, voelt deze ontmoeting als iets anders. Dit gaat over kracht.
De zwarte adder beweegt langzaam maar trefzeker door het hoge gras. Ik voel kippenvel. Niet uit angst, maar door de intensiteit. Alsof ik getuige ben van iets heiligs. Een oeroude kracht die zich niet laat opjagen, niet laat regisseren, alleen maar laat zien als het moment rijp is.
De zwarte adder staat voor belichaamde vrouwelijke kracht. Die stille kracht die niet roept, maar aanwezig ís. Die zich niet hoeft te bewijzen, maar ook niet wijkt.
Spiritueel raakt ze aan een allesomvattende energie. Die niet troost met zachte woorden, maar met waarheid. Die zegt: “Jij bent gemaakt van zoveel meer dan je denkt.”
Opnieuw voel ik dat het niet gaat om betekenis ‘vinden’, maar om de ervaring toelaten. Mijn lijf vertelt me meer dan mijn hoofd begrijpt.
Het is zomer. De tijd van bloei. En toch voel ik: iets wil afsterven. Iets in mij weet dat er ruimte gemaakt moet worden voor iets nieuws – en dat dit geen hoofdzaak is. Maar een ritueel. Een overgave.
De spirituele betekenis van de slang. Wat de drie ontmoetingen me leerden
Als ik deze drie ontmoetingen naast elkaar leg, zie ik een innerlijke reis:
De bruine adder (april): roept me op om te vertragen, te voelen wat ik tot dan toe heb genegeerd.
De ringslang (juni): herinnert me aan de cirkel, aan de integratie van oud zeer, aan mijn eigen tempo.
De zwarte adder (juli): nodigt me uit om mijn plek volledig in te nemen – in mijn lijf, in mijn leven, in mijn lijn.
Samen vertellen ze het verhaal van een overgang. Geen uiterlijke, maar een innerlijke. Een verschuiving van aanpassen naar belichamen. Van “wat moet ik loslaten?” naar “wat mag ik helemaal zijn?”.
Ik geloof dat zulke ontmoetingen niet buiten jezelf gebeuren. Deze ontmoetingen gebeuren IN ons. In de buitenwereld wordt je binnenwereld getoond. De natuur is een spiegel, een leraar, een boodschapper.
Je hoeft alleen maar te kijken. Waar te nemen.
“Wanneer je durft te vertragen, vertelt het leven je precies waar je bent.”
Ben jij in een overgang? Of voel je dat er iets onderhuids leeft dat erkend wil worden?
In mijn werk begeleid ik mensen bij systemische processen – niet vanuit analyse, maar vanuit het lichaam. Vanuit wat zich wil tonen, niet wat we willen oplossen.
Je bent welkom in mijn praktijk in Nieuw-Balinge, of kies voor ‘Systemisch kuieren’ om je innerlijke wereld buiten te ervaren.
Of plan nu een (gratis) telefonische afspraak voor een eerste verkennend gesprek.
Echte acceptatie ontstaat pas als ook het lichaam meedoet. Inzicht is waardevol, maar onvoldoende als het lijf spanning vasthoudt. Via systemisch werk, adem en lichaamsbewustzijn kun je opgeslagen emoties loslaten. Zo ontstaat rust, ruimte en verbinding met jezelf. Acceptatie is geen besluit, maar een lichamelijk gevoelde bevrijding.
Het verborgen contract gaat over hetgeen er niet wordt gezegd
Er zijn van die momenten waarop je denkt: waarom zegt die ander niet gewoon wat hij bedoelt? Of erger nog: waarom zeg ík niet wat ik nodig heb? In relaties – of het nu gaat om je partner, collega, ouder of kind – lopen we vaak vast in verwarring, irritatie of stil verdriet.
Niet omdat er iets gezegd wordt, maar juist omdat iets niét gezegd wordt. Onder het oppervlak ligt een onzichtbare afspraak te gisten: het verborgen contract.
Maar wat is dat eigenlijk, een verborgen contract? Waarom doen mensen dat – terwijl dieren het niet nodig hebben? En wat maakt het zo moeilijk om gewoon eerlijk te zijn over wat je nodig hebt van een ander?
Wat is een verborgen contract?
Een verborgen contract is een onuitgesproken afspraak. Jouw afspraak die jij (vaak onbewust) maakt met de ander. Je handelt op een bepaalde manier, met een verwachting in je achterhoofd. En daar komt het: Zonder dat je die verwachting ooit hebt uitgesproken.
Voorbeelden van onuitgesproken verwachtingen:
Als ik altijd naar jou luister, dán hoor jij mij ook als ik het moeilijk heb.
Als ik me aanpas, dán wijs jij me niet af.
Als ik mijn gevoelens inslik, dán blijf jij bij me.
Het zijn ieder voor zich voorwaardelijke overtuigingen. Jij moet blijkbaar iets doen voordat de ander jou geeft waar jij naar verlangt.
Waarom het woord ‘contract’?
Ik kan mij voorstellen dat het woord contract de vraag oproept: Waarom heet dit een contract? Ik heb toch niets ondertekend?
De term contract wordt gebruikt als metafoor. Net als bij een echt contract is er sprake van een (vaak eenzijdige) verwachting en voorwaardelijkheid: als ik dit doe, dan krijg ik dat terug. Het verschil? Dit contract is verborgen. Er zijn geen handtekeningen, geen duidelijke afspraken. En belangrijk: de ander weet vaak niet eens dat er iets ‘is afgesproken’.
Bij een juridisch contract is alles helder, wederzijds en expliciet. Bij een verborgen contract is het precies omgekeerd: impliciet, niet gedeeld en vaak zelfs voor jezelf niet volledig zichtbaar. En toch leef je ernaar. Je past je gedrag erop aan. Je stuurt erop, hoopt, verlangt – en raakt teleurgesteld als de ander zich niet aan jouw onuitgesproken deal houdt.
niet ingeloste onuitgesproken verwachtingen – gemis aan contact
Waarom hebben mensen wél verborgen contracten – en dieren niet?
Het antwoord is eigenlijk eenvoudig: wij mensen zijn complexer dan dieren. We hebben een brein dat kan reflecteren, plannen, maskeren en manipuleren. We hebben een geschiedenis, een innerlijke wereld, culturele overtuigingen en een diepgewortelde behoefte aan verbinding. En we hebben iets wat dieren niet hebben: schaamte.
Een dier voelt en handelt. Een hond gromt als hij zijn ruimte nodig heeft. Een kat loopt gewoon weg als het haar te veel wordt. Er is geen verborgen boodschap, geen pleasegedrag, geen angst om lastig gevonden te worden. Dieren zijn gewoon.
Wij daarentegen hebben geleerd onze behoeftes te verpakken. We willen de harmonie bewaren. Niet afgewezen worden. Geen ruzie veroorzaken. En dus zeggen we niet: “Ik wil graag dat je me vasthoudt.” We wachten. Of we geven het op. Of we doen extra ons best. Terwijl het verlangen blijft zinderen onder de oppervlakte.
Waar komt dat verhullen van behoeftes vandaan?
1. Oude overlevingsstrategieën
In de meeste gevallen ontstaan verborgen contracten in onze kindertijd. Misschien voelde je als kind feilloos aan wat je ouders nodig hadden, en paste je je aan om liefde of aandacht te krijgen. Misschien leerde je al vroeg dat je gevoelens ‘lastig’ waren. Die strategie hielp je emotioneel overleven.
Maar nu je volwassen bent, werkt het niet meer. Je wilt gezien worden zoals je bent – maar je durft jezelf niet helemaal te laten zien.
2. Angst voor afwijzing
Stel dat je open zegt: “Ik voel me eenzaam. Wil je wat vaker contact met me opnemen?” Dan geef je de ander de kans om ‘nee’ te zeggen. Dat risico voelt vaak (veel) te groot. Dus liever hou je het maar beter vaag. Met als resultaat dat je verlangen daardoor onvervuld blijft. En de teleurstelling groeit.
3. Onvermogen om contact te maken met je eigen behoefte
Soms voel je wel dat er iets knaagt, maar kun je het niet benoemen. Je voelt je leeg, verdrietig, geïrriteerd – maar weet niet wat je nodig hebt. Dat komt vaak doordat je ooit de verbinding met je gevoel hebt losgelaten. En dus richt je je op de ander, hopend dat die wél aanvoelt wat jij zelf niet durft te voelen.
Hoe herken je jouw verborgen contract?
Je voelt irritatie zonder duidelijke aanleiding.
Je denkt regelmatig: Waarom doet hij/zij nou niet gewoon…?
Je hoopt dat de ander je aanvoelt, zonder dat je echt zegt wat je nodig hebt.
Je raakt teleurgesteld of verdrietig, maar hebt er geen woorden voor.
Een voorbeeld uit mijn praktijk
Een vrouw kwam bij me omdat ze zich moe en leeg voelde in haar relatie. “Ik ben altijd degene die het regelt,” zei ze. “Het gezin, het sociale leven, de vakanties. Hij doet bijna niks.” Toen ik vroeg of ze hem ooit had gezegd dat ze daar iets aan wilde veranderen, zei ze: “Dat hoeft toch niet? Hij zíet toch dat ik uitgeput ben?”
In haar hoofd bestond het contract:
Als ik alles op me neem, dan waardeer jij dat en neem je ook initiatief. Maar dat was nooit uitgesproken.
En hij leefde in een ander contract:
Als jij zoveel doet, zal dat wel zijn omdat je dat graag wilt – dus blijf ik uit de weg.
Wat is de prijs van een verborgen contract?
Verborgen contracten geven op korte termijn veiligheid. Je vermijdt afwijzing, ongemak of conflict. Maar op lange termijn kost het je:
Intimiteit
Vrijheid
Begrip
Energie
Je eigen authenticiteit
Je past je aan, zwijgt, draagt, trekt je terug of maakt verwijten – allemaal in de hoop dat de ander aanvoelt wat jij niet durft te vragen. En ondertussen groeit de afstand. De verbinding die je zo graag wilt, raakt steeds verder uit zicht.
In contact en verbinding met elkaar zonder verborgen contract
Hoe leer je open te zijn over wat je nodig hebt?
Herken je eigen patroon
Sta stil bij momenten van teleurstelling of irritatie. Wat had je eigenlijk gehoopt? En… had je dat uitgesproken?
2. Neem verantwoordelijkheid voor je eigen behoefte
Niemand kan ruiken wat jij voelt als jij jezelf niet laat zien. Begin klein:
“Ik merk dat ik behoefte heb aan meer contact.”
“Ik voel me soms alleen en zou het fijn vinden als je dat af en toe vraagt.”
“Ik merk dat ik veel geef, en verlang naar iets meer wederkerigheid.”
3. Wees bereid dat de ander het niet kan of wil geven
Dat is misschien wel het spannendste. Maar het is ook het eerlijkst. Pas als je echt weet wat je zelf nodig hebt én dat durft uit te spreken, ontstaat er ruimte. Voor keuzes. Voor rouw. Voor helderheid.
En vooral: voor echte verbinding.
Geen schuld, wel bewustzijn
Dit blog is geen uitnodiging om je zelf verwijten te maken. Je bent hierin echt niet uniek. Sterker nog. We doen dit allemaal. Niet omdat we oneerlijk willen zijn, maar omdat we bang zijn. Omdat we verlangen naar liefde, zonder risico. Omdat we patronen dragen die ooit nodig waren – maar nu belemmerend zijn geworden.
Het vraagt moed om jezelf te laten zien. Om toe te geven: ik heb iets nodig van jou. Zonder garantie dat je het krijgt. Maar juist daar, in die kwetsbaarheid, ontstaat ware verbinding. Mens tot mens.
Tot slot: eerlijkheid als uitnodiging
Verborgen contracten zijn geen fout, maar een oude beschermingsstrategie. Ze willen iets kostbaars beschermen. Maar wat ooit hielp, kan nu een muur geworden zijn. Die muur kun je afbreken – stap voor stap – door te oefenen met woorden geven aan wat er leeft. Misschien niet perfect. Misschien met horten en stoten. Maar wel echt.
En dat is waar we allemaal naar verlangen: echtheid. Iemand die ons werkelijk wil ontmoeten. Niet in het contract, maar in de verbinding.
Wil je onderzoeken welk verborgen contract jij meedraagt?
In mijn begeleiding werk ik met wat er voelbaar is maar (nog) niet gezegd wordt. Met systemische oefeningen maken we het onderliggende contract zichtbaar. Het geeft je de mogelijkheid om nieuwe keuzes te maken: Wat wil ik nog dragen, en wat mag ik loslaten?
Klaar voor je stap vooruit?
Neem vrijblijvend contact op via mijn contactpagina of plan gelijk je 1e afspraak in in de kalender.
In langdurige relaties kunnen verlatingsangst en bindingsangst zorgen voor een pijnlijke dynamiek van aantrekken en afstoten. Dit blog onderzoekt hoe deze patronen ontstaan, wat ze elkaar spiegelen en hoe je – via bewustwording, erkenning en systemisch werk – samen kunt groeien naar meer vertrouwen, verbinding en persoonlijke vrijheid
Voel je je leeg, ondanks dat je alles hebt? Identiteitscoaching helpt je deze leegte te begrijpen als signaal, geen tekort. Samen ontdek je waar je jezelf bent kwijtgeraakt en hoe je weer verbinding maakt met wie je werkelijk bent. Niet door te verbeteren, maar door te vertragen, voelen en thuiskomen.
In elke relatie schuilt een verborgen contract: onuitgesproken verwachtingen die de dynamiek sturen. Deze impliciete afspraken veroorzaken vaak spanningen, maar bieden ook kansen voor groei. Door deze verwachtingen te bespreken en te hercontracteren, ontstaat ruimte voor transparantie en wederzijds begrip. Dit proces vraagt om zelfreflectie, empathie en moed, maar leidt tot sterkere en meer authentieke relaties.
