Er zijn van die uitspraken die blijven hangen. Soms confronterend, soms verwarrend, maar altijd met een kern van waarheid die je niet zomaar van je af kunt schudden. In dit blog lees je over schaduwwerk om jouw zelfinzicht en compassie te vergroten.
Een van die zinnen is: “In alles wat je verafschuwt in de ander herken je iets van jezelf.” Anders geformuleerd: “Waarin jij je intens ergert aan de ander, daar heb jij iets te leren”.
Een uitspraak die bij mij in eerste instantie weerstand opriep. Want hoezo zou mijn afkeer van arrogantie, luiheid, hypocrisie of onverschilligheid íéts te maken hebben met mijzelf? Wat anderen fout doen, is toch echt hún probleem?
Schaduwwerk voor zelfinzicht en compassie
Toch nodigt deze zin jou uit tot iets groters dan een simpele psychologische verklaring. Het is een uitnodiging tot zelfonderzoek, tot schaduwwerk, tot radicale eerlijkheid.
En misschien nog wel het belangrijkste: tot een meer compassie volle kijk op Jezelf en de ander. Omdat je de spiegel van je schaduw voorgehouden hebt gekregen.
Jouw schaduw – krijg inzicht in schaduwwerk , heel en leef met compassie voor Jezelf en je relaties. #KomJezelfOntmoeten.
Wat is de schaduw eigenlijk?
De term “schaduw” werd beroemd gemaakt door de Zwitserse psycholoog Carl Gustav Jung. Volgens Jung is de schaduw het deel van onze persoonlijkheid dat we liever niet onder ogen zien. Het zijn onze angsten, driften, verlangens, schaamtes, impulsen en eigenschappen die niet passen binnen het beeld dat we van onszelf willen hebben.
Aanpassen om te (over)leven
Vanaf jonge leeftijd leren we wat ‘goed’ en ‘slecht’ gedrag is. Een kind dat leert dat woede ongepast is, zal die woede onderdrukken. Iemand die wordt geprezen om zijn zorgzaamheid, zal zijn behoefte aan grenzen of zelfbehoud onderdrukken. Wat we niet mogen zijn, wordt uit het bewustzijn verbannen — maar het verdwijnt niet. Het wordt een schaduw.
Schaduwwerk is de ontmoeting met Jezelf aangaan
De schaduw is dus niet per se ‘slecht’ of kwaadaardig, het is simpelweg wat we niet willen zijn — of niet mógen zijn, van onszelf of van de wereld om ons heen. Het is een deel van wie je bent.
Schaduwwerk is Jezelf Ontmoeten
Projectie: de schaduw buiten onszelf zien
Het probleem van de schaduw is niet dat je haar hebt. Het probleem is dat je haar niet herkent als de jouw. En dat leidt tot projectie.
Projectie: onbewuste identificatie met Jezelf
Projectie is het onbewust toeschrijven van je eigen ongewenste eigenschappen aan anderen. Anders gezegd: wat je niet kunt of wil zien in jezelf, zie je in de ander — vaak uitvergroot, met afschuw, of met een soort morele verontwaardiging.
Degene die ontrouw het allerergste vindt, worstelt misschien zelf met verlangens die niet passen binnen het keurslijf van een monogame relatie.
Degene die anderen veroordeelt als ‘lui’ of ‘slap’, heeft mogelijk een diepe angst om zelf niet goed genoeg te zijn zonder constante prestatie.
Degene die klaagt over arrogantie in anderen, heeft misschien zelf moeite met zelfvertrouwen — of juist met zijn eigen neiging om zichzelf belangrijk te maken.
Het zijn geen bewuste processen. Projectie gebeurt in de schaduw, in het onbewuste. Daarom is het ook zo pijnlijk en confronterend om ermee geconfronteerd te worden.
Schaduwwerk voor zelfinzicht en compassie. Wat je van Jezelf niet wilt zien, zie je in de ander. Een pijnlijke, eerlijke spiegel.
De ander als spiegel – ‘wat je zegt ben jezelf’
Wanneer je iets of iemand intens irritant vindt — niet zomaar vervelend, maar echt onverdraaglijk — dan is dat een signaal. Niet per se dat de ander iets fout doet, maar dat er iets in jou wordt aangeraakt. Iets ouds. Iets wat jij misschien diep hebt weggestopt. Iets dat op de een of andere manier met jou te maken heeft.
Een simpele oefening is: kijk naar de mensen waar je je het meest aan ergert. Schrijf op wat je in hen verafschuwt. En stel jezelf dan, zonder oordeel, deze vraag: Waar in mijn leven, mijn gedrag of mijn geschiedenis herken ik dit ook?
Erkennen van je schaduw is een innerlijk proces
Het antwoord zal niet altijd direct zichtbaar zijn. Misschien was jij vroeger zo — en heb je dat aspect van jezelf radicaal afgewezen. Of misschien wil je juist heel graag dat stuk hebben, maar heb je geleerd dat het ‘niet oké’ is. Misschien is het gewoon pijnlijk om te erkennen dat je niet altijd bent wie je wilt zijn.
Maar wat het ook is: de spiegel die jou wordt voorgehouden liegt niet.
Waarom is werken met je schaduw belangrijk?
Het doen van schaduwwerk is geen luxe, het is essentieel. Want zolang je jouw schaduw blijft projecteren op de ander, blijf je gevangen in een cyclus van oordeel, afwijzing en verdeeldheid.
Van haat naar ruimte door inzicht
Kun je aannemen dat wat jij in de ander haat, ook iets over jou zegt? Dan ontstaat er iets bijzonders: ruimte. Ruimte voor compassie. Voor nuance. Voor zelfinzicht.
Je realiseert je dat jij ook niet perfect bent — en dat dat oké is.
Je ziet dat de ander misschien niet zo anders is dan jij.
Je leert dat de waarheid niet zwart-wit is, maar vol grijstinten.
En uiteindelijk leidt dat tot groei. Want pas als je je schaduw durft te zien, kun je haar integreren. Dan kun je leren omgaan met je woede, je trots, je kwetsbaarheid — zonder dat ze de baas over je zijn.
Voorbeelden uit het dagelijks leven
De ‘arrogante’ collega
Je hebt een collega die altijd op de voorgrond wil treden. Die zichzelf profileert, zijn successen viert, en nooit om een compliment verlegen zit. Je vindt hem vreselijk arrogant.
Maar als je eerlijk bent: ben jij misschien bang om jezelf te laten zien? Heb jij geleerd om bescheiden te zijn, zelfs als je iets goed hebt gedaan? Vind jij jezelf eigenlijk niet de moeite waard — en triggert zijn zelfverzekerdheid jouw onzekerheid?
Dan is zijn arrogantie misschien een uitvergrote spiegel van jouw eigen verlangen om erkend te worden.
De ‘slachtofferrol’ van je partner
Je partner klaagt constant over zijn leven, neemt geen verantwoordelijkheid, en jij hebt er schoon genoeg van. “Hij moet gewoon eens ophouden met zeuren,” denk je.
Maar misschien is hij wel precies wat jij niet durft te zijn. Een man die zijn pijn toont. Iemand die durft te klagen. Misschien heb jij geleerd dat je altijd sterk moet zijn, nooit mag zeuren, altijd moet doorgaan.
En zijn gedrag confronteert je met jouw eigen onderdrukte kwetsbaarheid.
“Schaduwwerk geeft je pijnlijk inzicht en resulteert uiteindelijk in meer compassie voor Jezelf én je relatie(s)”
De weg naar integratie
Schaduwwerk is niet makkelijk. Het vereist moed, zelfreflectie, en soms een flinke dosis nederigheid. Maar het is ook bevrijdend. Want als je je schaduw leert kennen, leer je jezelf pas echt helemaal kennen. Helemaal, dus inclusief de delen van jezelf die er niet mogen/mochten zijn.
Hier zijn een paar stappen om je schaduw te onderzoeken en integreren:
Word je bewustvan je triggers
Let op wie je irriteert, wat je boos maakt, of wat je echt niet kunt verdragen in anderen.
Onderzoek zonder oordeel
Vraag jezelf: Wat raakt mij hier zo diep? Wat zegt dit over mijzelf?
Zoek naar de oorsprong
Wanneer heb ik geleerd dat dit gedrag ‘slecht’ is? Waar komt mijn oordeel vandaan?
Erken en accepteer
Kun je dat stuk van jezelf zien zonder het te veroordelen? Kun je compassie voelen voor dat deel van jou?
Integreer bewust
Hoe kun je op een gezonde manier ruimte geven aan dat aspect van jezelf? Niet door het uit te leven, maar door het te erkennen als deel van wie je bent.
Van oordeel naar verbinding
Als je eenmaal in staat bent om je eigen schaduw te zien in plaats van hem op anderen te projecteren. Dan komt er verandering. En niet alleen in het beeld dat jij van jezelf hebt, maar ook je relaties veranderen.
Minder snel oordelen, beter luisteren, minder (actief of passief) reactief. Het maakt je minder afhankelijk van ‘goed’ en ‘fout’ denken. Je kunt verschillen overbruggen, omdat je beseft en weet dat de ander niet zo anders is dan jijzelf.
Leren dat zelfs in jouw afkeer iets waardevols verborgen ligt. Een waardevolle kans om jezelf op een diepere laag te begrijpen.
Een uitnodiging tot zelfaanvaarding begint met schaduwwerk voor vergroten van zelfinzicht en compassie met jezelf
Tot slot
“In alles wat je verafschuwt in de ander herken je iets van je eigen schaduw.” Het is geen uitnodiging tot zelfhaat, schuld of schaamte. Integendeel. Het is een uitnodiging tot radicale zelfaanvaarding.
Want pas als je durft te zien wat je liever verborgen houdt, kun je echt vrij zijn.
De schaduw is geen vijand — het is je gids. En de ander? Die is, hoe lastig ook, vaak gewoon een spiegel. Wat je erin ziet, is soms confronterend. Maar altijd een kans om een stukje dichter bij jezelf te komen.
Kom jezelf ontmoeten
Schaduwwerk voor zelfinzicht en compassie? Kom Jezelf ontmoeten is jezelf gunnen om uit te zoomen. Wie ben ik helemaal? Welke delen van mijzelf heb ik onbewust en toch met reden in de schaduw gezet?
Wil je dieper met jouw schaduwwerk aan de slag?Lees mijn blogs voor verbreding en verdieping van jouw ontmoeting met Jezelf.
Leven in een bubbel voelt vaak vertrouwd, maar kan ook beperkend zijn. Deze beschermlaag is gevormd uit loyaliteit en overlevingsstrategieën. In dit blog ontdek je hoe jouw bubbel is verbonden met je familiesysteem.
En hoe familieopstellingen je kunnen helpen om patronen te doorbreken en jouw eigen plak in te nemen.
In deze blog beschrijf ik de kern van mijn begeleiding: hoe de ontmoeting met jezelf het beginpunt vormt voor echt leven.
Door systemische coaching, lichaamsbewustzijn en emotionele erkenning ontdek je wat je al die tijd ontweek. Niet om jezelf te fixen, maar om jezelf werkelijk te ontmoeten — met alles wat je bent.
Soms lijkt het leven stil te staan, abrupt of geleidelijk. Achter die stilstand schuilt een uniek mens – JIJ. Jouw geschiedenis, geworteld in generaties en beïnvloed door je omgeving, speelt een rol.
Wat de oorzaak ook is, belangrijk is dat jij jouw energie weer laat stromen. gestolde energie belemmert. Welke delen in jou blokkeren jouw verlangen om in beweging te komen?
Geïnspireerd worden? Meld je aan voor de inspiratiemail.
Het Spel met een voorspelbare uitkomst – en toch blijf je het spelen
Iedereen speelt het. Jij, ik, je collega’s, vrienden, en familie. Het is een Spel dat we vaak onbewust starten en telkens opnieuw herhalen. Een Spel met een hoofdletter, omdat het niet zomaar een spel is, maar een psychologisch patroon dat diepgeworteld zit in onze Transactionele Analyse (TA).
Wat is dit Spel precies? Waarom blijven we het spelen, zelfs als we de uitkomst al weten? En belangrijker nog, hoe kunnen we dit doorbreken om uit destructieve loops te stappen? Laten we dit patroon ontrafelen en stappen zetten naar meer bewustwording en verandering.
Spel Onbewust patroon Rollen, emoties, uitkomst Doorbreek de oude loop Vrijheid
Wat is een Spel in Transactionele Analyse?
In de Transactionele Analyse verwijst een Spel naar een reeks onbewuste transacties – communicatie tussen mensen – die altijd leiden naar een voorspelbaar, meestal onaangenaam resultaat. Het bijzondere aan een Spel is dat er altijd een verborgen agenda of bijbedoeling meespeelt, vaak zonder dat je het doorhebt.
Een voorbeeld:
Start: Je vraagt een vriend om hulp, maar eigenlijk hoop je vooral erkenning te krijgen voor je inzet.
Reactie: De vriend geeft advies, maar dat voelt voor jou als kritiek.
Uitkomst: Jij voelt je afgewezen en bevestigt jouw overtuiging dat mensen je niet écht waarderen.
Dit patroon wordt steeds opnieuw gespeeld, vaak zonder dat je je ervan bewust bent.
“Door bewustwording en nieuwe keuzes kun je jouw Spel stoppen en jezelf bevrijden van patronen die je beperken.”
Waarom blijf je het Spel spelen?
Het antwoord ligt in jouw levensscript. Een script is het onbewuste verhaal dat je in je kindertijd hebt geschreven op basis van je ervaringen en opvoeding. Het bevat overtuigingen over wie je bent, wat je waard bent, en hoe de wereld werkt.
Bijvoorbeeld:
Een kind dat weinig erkenning kreeg, kan een script ontwikkelen waarin het gelooft dat het nooit goed genoeg is. Dit leidt later tot Spelen waarin het steeds opnieuw zoekt naar bevestiging, maar situaties zo stuurt dat het die niet krijgt – omdat dat het script bevestigt.
Het Spel voelt veilig en vertrouwd, zelfs als het pijnlijke uitkomsten heeft. Het is immers wat je kent en wat je gewend bent.
Hoe herken je het Spel?
Bewustwording is de eerste stap. Spelen beginnen vaak met subtiele signalen. Hier zijn enkele manieren om een Spel te herkennen:
1. Voorspelbare patronen: Merk je dat je steeds in dezelfde situaties belandt, met dezelfde negatieve gevoelens en uitkomsten?
2. Sterke emotionele reacties: Spelen gaan vaak gepaard met intense emoties, zoals boosheid, verdriet, of frustratie.
3. Onbevredigende uitkomsten: De situatie eindigt nooit zoals je hoopte, en je blijft achter met een gevoel van teleurstelling.
4. Herkenbare rollen: Je neemt vaak een vaste rol aan, zoals slachtoffer, redder, of aanklager (bekend uit het Dramadriehoek-model in TA).
Hoe doorbreek je het Spel?
Het goede nieuws is dat je een Spel kunt stoppen. Het vraagt bewustzijn, moed, en oefening, maar het is absoluut mogelijk. Hier zijn stappen om het te doorbreken:
1. Identificeer je script
Vraag jezelf af: welk patroon herhaalt zich in mijn leven?
Welke overtuigingen over jezelf en anderen spelen een rol?
Schrijf je gedachten en gevoelens op om inzicht te krijgen in je script.
Wat is een constructieve manier om mijn behoeften te uiten?
4. Stap uit je rol
Elke rol binnen het Spel houdt het patroon in stand. Doorbreek het door bewust een andere houding aan te nemen:
Als je de rol van slachtoffer hebt, neem verantwoordelijkheid.
Als je de redder bent, geef anderen de ruimte om zelf verantwoordelijkheid te nemen.
Als aanklager, zoek naar begrip in plaats van schuld.
5. Kies voor autonomie
Transactionele Analyse benadrukt het belang van autonomie: handelen vanuit volwassen bewustzijn in plaats van oude patronen. Dit betekent:
Bewust reageren op situaties.
Je behoeften uiten zonder manipulatie.
Accepteren dat je niet altijd de uitkomst kunt beheersen.
Voorbeeld uit de praktijk: het Spel van ‘Ik probeer alles’
Stel je voor dat je altijd het gevoel hebt dat je alles moet oplossen. In je werk neem je steeds extra taken op je, terwijl je hoopt op waardering van je collega’s. Maar in plaats daarvan voel je je overwerkt en krijg je kritiek omdat je fouten maakt door de druk.
Dit is een typisch Spel: je zoekt waardering (onbewuste agenda), neemt teveel hooi op je vork (acties), en belandt in frustratie (voorspelbare uitkomst).
Open communiceren: deel je behoeften zonder verwachtingen te manipuleren.
Reflecteren: vraag jezelf af waarom je bevestiging zoekt.
Conclusie: de sleutel tot verandering
Het Spel in Transactionele Analyse laat zien hoe we onbewust gevangen zitten in patronen die ons script bevestigen. Het doorbreken ervan begint met bewustwording: herken je script, observeer het Spel, en kies voor autonomie.
Zelfreflectie en kleine veranderingen kunnen al een groot verschil maken. Vraag jezelf af: welke patronen zie ik in mijn leven? En wat kan ik anders doen om een constructieve uitkomst te bereiken?
Jij hebt de kracht om het Spel te stoppen en een nieuw hoofdstuk te beginnen. Wat wordt jouw volgende stap?
In dit blog lees je hoe onzichtbare loyaliteiten binnen familiesystemen invloed hebben op partnerrelaties. Verticale en horizontale loyaliteit kunnen botsen en zorgen voor spanningen, schuldgevoel of herhaling van oude patronen. Je ontdekt hoe je je eigen plek inneemt, grenzen stelt en vrijer kunt verbinden met de mensen van nu.
Veel mensen herkennen zichzelf in de slachtoffer- of daderrol zonder het door te hebben. Slachtoffers voelen zich machteloos, daders grijpen de controle. Beide dynamieken verhinderen dat je je echte plek inneemt. Dit blog helpt je patronen te herkennen, verantwoordelijkheid te nemen en los te breken, zodat je écht aanwezig kunt zijn.
De symbiotische structuur ontstaat door jezelf weg te cijferen om harmonie te bewaren. Dit leidt tot verlies van autonomie en eigen identiteit. Door grenzen te stellen, schuldgevoelens los te laten en keuzes te maken die bij je passen, kun je jezelf terugvinden en authentieke verbindingen creëeren.
Schaamte Onzichtbare kracht tegenhoudend en verlammend Zoekend naar eigen vrijheid Balans
Wie denk je wel dat je bent?
Ken je dat knagende gevoel van schaamte? Dat onzichtbare mechanisme dat je tegenhoudt om volledig jezelf te zijn? Terwijl je tegelijkertijd een diep verlangen voelt naar vrijheid en autonomie—je eigen keuzes maken, zonder je in te houden.
En toch is er een kracht in je die dat tegenwerkt. Alsof een stemmetje fluistert: “Wie denk jij wel dat je bent?”
Dit is de verborgen strijd tussen schaamte en autonomie. Twee tegenpolen die eigenlijk twee kanten van dezelfde medaille zijn. De één trekt je naar zelfstandigheid en eigenheid, de ander duwt je terug in zelfveroordeling en terughoudendheid. Zolang je vastzit aan één kant, blijf je gevangen in een onbewust patroon.
Maar er is een weg naar bevrijding.
In dit blog ontrafel ik deze dynamiek en laat ik je zien hoe je vrijer kunt leven. Aan het einde vind je bovendien een praktische oefening die je direct kunt toepassen.
Wat is schaamte?
Schaamte is volgens psycholoog Stephen B. Poulter een van de meest universele, traumatiserende emotionele krachten. Niemand is ervan gevrijwaard.
Het is een diepgewortelde emotie die je doet twijfelen aan je eigen bestaansrecht.
Schaamte zegt: “Ik mag er niet zijn zoals ik ben.”
Autonomie zegt: “Ik bepaal zelf wie ik ben.”
Zie je de tegenstelling?
Schaamte, gezond of toxisch wordt het liefst vermeden, ontkent en verstopt. Om vervolgens als last meegedragen te worden.
Waarom passen we ons aan om schaamte te vermijden?
Schaamte ontstaat vaak in onze vroege jeugd. Als kind ben je volledig afhankelijk van je omgeving. Wanneer jouw eigenheid werd afgewezen of gecorrigeerd, kon dat voelen als een bedreiging van je bestaan.
De enige manier om erbij te blijven horen, was aanpassen. Dus verstopte je delen van jezelf. Je werd misschien de pleaser, de perfectionist, de stille observator of degene die nooit zwak mocht zijn.
Zo ontstaat een interne strijd:
Aan de ene kant wil je autonoom zijn. Je wilt doen wat goed voelt voor jou.
Aan de andere kant houd je jezelf in. Uit angst om beoordeeld of afgewezen te worden.
Toch is schaamte niet per se verkeerd. Gezonde schaamte helpt je om te reflecteren en verantwoordelijkheid te nemen. Toxische schaamte daarentegen ondermijnt je autonomie en houdt je gevangen in zelfveroordeling.
“Schaamte is zo pijnlijk voor onze psyche dat de meeste mensen alles zullen doen om de pijn te vermijden.”
Wat is autonomie?
Autonomie betekent dat jij keuzes maakt vanuit jezelf—niet omdat anderen dat van je verwachten.
Een autonoom persoon:
Weet wat hij of zij wil en handelt daarnaar
Voelt zich verantwoordelijk voor zijn eigen leven
Heeft de moed om anders te zijn dan de norm
Maar autonomie betekent niet dat je altijd onafhankelijk moet zijn. Het betekent dat je vrij bent om te kiezen: soms voor zelfstandigheid, soms voor verbinding.
Het gaat om de balans.
Lemniscaat; een oneindige beweging tussen de polariteiten schaamte en autonomie
Hoe deze polariteit zich uit in je leven
Deze dynamiek kan zich op verschillende manieren manifesteren:
1. Je wilt je eigen weg volgen, maar je bent bang voor afwijzing
Je hebt dromen en verlangens—maar zodra je een stap zet, slaat de twijfel toe.
“Wat als mensen dit raar vinden? Wat als ik kritiek krijg?”
Schaamte trekt je terug, terwijl autonomie je vooruit duwt.
2. Je bent extreem zelfstandig en laat niemand dichtbij
Sommigen reageren op schaamte door juist extra autonoom te worden. Je hebt geleerd dat je het alleen moet doen, want afhankelijkheid betekent kwetsbaarheid.
Maar deze schijnbare onafhankelijkheid is vaak een pantser om onderliggende schaamte te verbergen.
3. Je past je aan en verliest jezelf in relaties
In plaats van je autonomie te claimen, geef je die juist weg.
Want je stemt je volledig af op anderen, zodat je geen afwijzing voelt.
Omdat je zegt ‘ja’ terwijl je ‘nee’ bedoelt.
Doordat je blijft hangen in situaties die niet goed voor je zijn.
Telkens als je een glimp opvangt van je eigen verlangens, duikt de schaamte op: “Doe niet zo moeilijk, pas je gewoon aan.”
Herkenbaar?
Waarom blijf je vastzitten in één kant?
Omdat het veilig voelt:
Blijf je hangen in autonomie? Dan hoef je je kwetsbaarheid niet te tonen.
Blijf je hangen in schaamte? Dan hoef je geen risico te nemen.
Maar groei zit in de beweging tussen deze twee krachten.
“Je hoeft niet te kiezen tussen schaamte en autonomie—de sleutel is de beweging ertussen. Groei ontstaat in de balans.”
De sleutel is om te leren schakelen tussen de polariteiten
De sleutel: leren schakelen tussen autonomie en schaamte
De oplossing is niet om schaamte te onderdrukken en alleen maar autonomie na te streven. De sleutel is om beide te erkennen en bewust te leren schakelen.
1. Doorvoel je schaamte in plaats van ervoor weg te lopen
Schaamte verdwijnt niet door jezelf te bewijzen of harder je best te doen. Het verdwijnt door het te doorvoelen zonder oordeel.
Waar in je lichaam voel je het?
Welke gedachten komen op?
Wat zegt dit deel van jou eigenlijk?
Door schaamte aan te kijken, verliest het zijn kracht.
2. Oefen met kleine stappen in autonomie
Begin klein:
Spreek je uit over iets kleins, ook al voelt het ongemakkelijk.
Kies bewust voor wat jij wilt, zonder het te verantwoorden.
Sta stil bij momenten waarop je jezelf inhoudt en vraag: “Wat als ik nu wél mezelf zou laten zien?”
Hoe vaker je deze stappen zet, hoe sterker je autonomie wordt.
3. Begrijp dat beide kanten waardevol zijn
Autonomie is krachtig, maar zonder schaamte kan het rigide worden. Schaamte is pijnlijk, maar herinnert je eraan dat je een sociale verbinding zoekt.
Denk aan een lemniscaat (∞), de oneindige beweging tussen twee polen. Blijf je hangen in autonomie, dan verlies je verbinding. Blijf je hangen in schaamte, dan verlies je jezelf.
Door beide te erkennen, ontstaat er een natuurlijke flow.
Jouw volgende stap
Merk je dat deze polariteit in jouw leven speelt?
Stel jezelf deze drie vragen:
1. Op welke momenten voel jij je het meest autonoom? Wat doe je dan?
2. Wanneer speelt schaamte het meest op? Welke situaties triggeren het?
3. Wat zou er gebeuren als je beide kanten meer ruimte geeft in je leven?
De eerste stap is bewustwording. De volgende stap is beweging.
Wil je hier dieper op ingaan? Plan een (gratis) vrijblijvend gesprek en onderzoek de mogelijkheden.
Laat de strijd los. Beweeg tussen autonomie en schaamte. Word vrij.
De symbiotische structuur ontstaat door jezelf weg te cijferen om harmonie te bewaren. Dit leidt tot verlies van autonomie en eigen identiteit. Door grenzen te stellen, schuldgevoelens los te laten en keuzes te maken die bij je passen, kun je jezelf terugvinden en authentieke verbindingen creëeren.
Vrijheid is meer dan de afwezigheid van beperkingen. Het gaat over autonomie: jezelf kunnen zijn binnen de verbondenheid met anderen. Echte vrijheid vraagt om acceptatie, zelfreflectie en loslaten van controle.
Door bewuste keuzes en innerlijke groei kun je balans vinden tussen persoonlijke ruimte en je plek in het grotere geheel.
De onderworpen structuur ontstaat door jezelf weg te cijferen en verantwoordelijkheden van anderen over te nemen. Dit leidt tot uitputting, verlies van eigenheid en onderdrukte emoties. Door je plek terug te vinden, grenzen te stellen en bewust met je patronen om te gaan, creëer je ruimte en energie voor jezelf
Oefening:
De Lemniscaat van Autonomie en Schaamte
Wil je deze polariteit niet alleen begrijpen, maar ook ervaren in je lichaam? Probeer dan deze oefening met een lemniscaat (∞). Dit helpt je om fysiek te voelen hoe je beweegt tussen autonomie en schaamte, en waar het kantelpunt zit waarop je van de ene kant naar de andere verschuift.
Wat heb je nodig?
Twee vellen papier of post-its
Een ruimte waarin je kunt bewegen
Download deze oefening in pdf en ontvang als extra een overzicht van verschillende polariteiten.
Download de oefening
Stap 1: Creëer de lemniscaat
Teken een grote Lemniscaat op de grond met krijt of leg een touw in die vorm. Als dat niet kan, beeld je de vorm dan in.
Leg aan de ene kant een papiertje met het woord “Autonomie” en aan de andere kant “Schaamte”
Stap 2: Stap in de ervaring
1. Ga aan de kant van autonomie staan.
Voel hoe het is om hier te zijn.
Welke gedachten komen op? Voel je vrijheid, kracht, zelfverzekerdheid? Of misschien een bepaalde druk om altijd sterk en onafhankelijk te zijn?
Hoe voelt je lichaam? Sta je stevig of gespannen?
2. Loop langzaam in de vorm van de lemniscaat naar de kant van schaamte.
Merk op wat er in je lichaam gebeurt terwijl je beweegt.
Voel je ergens weerstand? Komt er twijfel op?
Wanneer verandert de energie van autonomie naar schaamte?
3. Sta stil bij schaamte.
Wat gebeurt er hier?
Voelt het zwaar, alsof je kleiner wordt? Of ervaar je het juist als een beschermende plek?
Wat is de eerste gedachte die in je opkomt?
4. Loop weer terug naar autonomie.
Voel hoe je lichaam en je gedachten veranderen tijdens deze overgang.
Wanneer kantelt de ervaring?
Stap 3: Reflectie
Ga in het midden van de lemniscaat staan en stel jezelf de volgende vragen:
Waar in de beweging voelde ik het meeste weerstand?
Op welk punt sloeg de energie om van autonomie naar schaamte (of andersom)?
Wat vertelt dit mij over hoe ik deze polariteit in mijn dagelijks leven ervaar?
Waarom werkt deze oefening?
Polariteiten zoals autonomie en schaamte zijn niet statisch. Ze vormen een dynamische beweging in je leven. Door letterlijk tussen deze twee krachten te lopen, ervaar je hoe je innerlijke balans steeds verschuift.
Je ontdekt waar je jezelf tegenhoudt en waar je misschien meer ruimte mag nemen.
Wil je dit verder onderzoeken? Probeer de oefening regelmatig te herhalen en let op of er veranderingen optreden in hoe je autonomie en schaamte beleeft.
Zo leer je niet alleen de strijd los te laten, maar ook bewust te bewegen tussen beide polen—zonder vast te blijven zitten.
Vrijheid Is meer Dan onafhankelijk zijn Balans tussen Jezelf én Verbondenheid.
Vrij zijn: Wat betekent echte vrijheid en hoe vind je het?
Vrijheid. Een woord dat zoveel mensen raakt, maar wat betekent het écht? Is vrijheid de afwezigheid van beperkingen, of is het meer dan dat? En als je vrij bent, waarvan ben je dan bevrijd? Het zijn prikkelende vragen die je laten nadenken over wat je al weet én wat er nog te ontdekken valt. Vragen stellen is een krachtig middel voor innerlijke groei. Maar hoe vind je nu onafhankelijkheid in een wereld vol verbondenheid en beperkingen?
Wat is vrijheid?
Vrijheid is voor velen moeilijk te definiëren. Toen ik een cliënt vroeg wanneer zij zich vrij voelde, kreeg ik een opsomming van onvrijheden: obstakels, beperkingen en externe invloeden. Herken jij dat ook? Een vraag beantwoorden door te focussen op het tegenovergestelde?
Vrijheid gaat echter over meer dan de afwezigheid van obstakels. Het is niet alleen wat je mist, maar vooral wat je wél ervaart. Vrijheid betekent leren omgaan met wat er is, niet het ontkennen ervan.
Is vrij zijn een utopie?
Voor veel mensen klinkt vrijheid als onafhankelijkheid: geen verantwoording hoeven afleggen, vrij zijn van verplichtingen of invloeden. Maar is dat een echte bevrijding?
Als vrij zijn betekent “doen wat je wilt” of “pakken wat jou toekomt”, dan spreek je over schijnvrijheid. Echte vrijheid vraagt meer. Het gaat over acceptatie: jezelf accepteren en jouw plek binnen het grotere geheel erkennen. Vrijheid is geen ontsnapping aan verbondenheid, maar een bewust omgaan met die verbondenheid.
Vrij zijn betekent niet dat je wegvlucht van beperkingen, maar dat je leert om ermee te leven. Het is de ruimte vinden om autonoom te zijn, ongeacht de situatie.
Wat betekent autonoom zijn?
Autonoom zijn betekent dat je jezelf kunt zijn, los van externe druk of verwachtingen van anderen. Het betekent dat je jouw keuzes maakt vanuit je eigen waarden en overtuigingen, terwijl je rekening houdt met je omgeving.
Autonomie gaat niet over compleet onafhankelijk zijn, maar over de innerlijke onbelemmerdheid om trouw te blijven aan jezelf binnen de context van verbondenheid. Het vraagt om bewustwording: wie ben jij, wat drijft jou, en hoe kun je authentiek zijn, ongeacht de omstandigheden?
Kortom, autonoom zijn is de balans vinden tussen zelfsturing en verbondenheid.
Autonomie en verbondenheid: Kracht in plaats van obstakel
We zijn allemaal met elkaar en de wereld om ons heen verbonden. Maar veel mensen zien verbondenheid als een beperking. Ze ervaren het als iets wat hen tegenhoudt. Wat als je verbondenheid niet ziet als een obstakel, maar als een kracht?
Vrijheid is niet het wegduwen van alles wat je beperkt. Het gaat om leren omgaan met die beperkingen en ze te accepteren. Juist die acceptatie creëert ruimte voor groei. Innerlijke vrijheid betekent dat je jezelf kunt zijn, zelfs binnen de grenzen van verbondenheid.
Hoe vind je innerlijke vrijheid?
Vrij zijn begint bij zelfreflectie. Stel jezelf de vraag: Wat betekent vrij zijn voor mij? Het antwoord kan confronterend zijn, maar dáár begint de groei. Reflectie vraagt om kwetsbaarheid en nederigheid. Je moet durven erkennen dat je niet alles weet en dat je deel uitmaakt van iets groters.
De weg naar innerlijke vrijheid vraagt om:
1. Acceptatie van wat is.
2. Loslaten van de illusie dat vrijheid zonder grenzen bestaat.
3. Leren omgaan met jezelf en je omgeving vanuit liefde en respect.
Door stil te staan bij deze punten, kun je het concept van vrij zijn verdiepen en ervaren.
Vrij zijn betekent verbonden zijn
Vrijheid gaat niet over je verheffen boven anderen of jezelf losmaken van het grotere geheel. Het gaat juist over balans: jezelf kunnen zijn, terwijl je verbonden blijft met anderen. Dat is de essentie van autonomie.
Door te accepteren wat er is en jezelf daarmee te verbinden, ontstaat echte vrijheid. Vrij zijn is niet alleen een gevoel, het is een bewuste keuze om in verbondenheid te leven. het goed! Joan
Neem de regie over jouw vrijheid
Wil jij werken aan jouw innerlijke vrijheid? Ik loop graag een stukje mee op jouw pad met coaching en opstellingen om te ontdekken wat vrijheid voor jou betekent en hoe je het kunt ervaren.
Neem vrijblijvend contact met me op of bekijk mijn aanbod. Samen vinden we een manier die bij jou past om je vrij te voelen in verbondenheid.
Praktische informatie:
Coaching en opstellingen: Ontdek mijn aanbod hier.
Contact opnemen: Klik hier voor een vrijblijvend gesprek.
In een wereld die vaak wordt gepresenteerd in termen van zwart en wit, bevindt zich een ongemakkelijk gebied: het grijs. Dit is de ruimte waar interpretatie heerst, waar regels en grenzen minder scherp zijn gedefinieerd, en waar keuzes en verantwoordelijkheid niet langer op de schouders van een groep kunnen rusten. Het grijze gebied confronteert je met vragen als: Wat heb ik hier te doen? Hoe voldoe ik aan verwachtingen als ik buiten de duidelijke kaders van zwart en wit treed?
Dit maakt het grijs ongemakkelijk. Voor jou voelt het wellicht zelfs als bedreiging. In dit gebied is er geen veilige haven van groepsdenken of gedeelde normen en waarden. Hier sta je alleen en ben je gedwongen om verantwoordelijkheid te nemen voor je eigen keuzes, handelen en denken. Dit biedt vrijheid, maar brengt ook risico’s met zich mee. Vrijheid kan immers een bron van angst zijn wanneer het leidt tot gevoelens van eenzaamheid en isolatie.
De spanning tussen vrijheid en eenzaamheid
In het grijze gebied ligt de kracht en kwetsbaarheid van individuele vrijheid. Het idee dat je volledig autonoom je eigen weg kunt bepalen, klinkt in theorie als een ideaal. Toch is het ook beangstigend. Het pad dat je kiest, is uniek en wordt niet noodzakelijkerwijs gedeeld door anderen. Waar de groep houvast biedt door gedeelde normen, creëert het grijs een eenzame verantwoordelijkheid. Je kunt je niet langer verschuilen achter de mening of het geweten van anderen.
Hier ontstaat de spanning tussen vrijheid en eenzaamheid. Voor velen is de veiligheid van een groep – of dat nu een familie, religieuze gemeenschap, of ideologische beweging is – een manier om die spanning te verminderen. Zodra je echter afwijkt van de duidelijke normen van zwart of wit, sta je er alleen voor. Je keuzes worden plots veel ingewikkelder wanneer ze niet passen in bestaande hokjes.
Identiteit in het grijze gebied
De vraag “Wie ben ik?” krijgt een andere lading in het grijze gebied. In een wereld waarin identiteit vaak nauw verbonden is met de groep waartoe je behoort, wordt het moeilijker om jezelf te definiëren buiten die groepskaders. Verzuiling, zoals we die in het verleden kenden, bood structuur en duidelijkheid. Mensen hoorden ergens bij, en hun rol in de samenleving werd grotendeels bepaald door de groep waarin ze zich bevonden. Er was weinig ruimte voor het grijs; de grenzen tussen de zuilen waren scherp afgebakend.
Vandaag de dag zien we een heropleving van verzuiling, maar in een nieuwe vorm: polarisatie. In een tijd waarin maatschappelijke discussies steeds vaker neigen naar extremen, is het grijs opnieuw een ongemakkelijke plek geworden. Je moet kiezen: ben je voor of tegen? Het midden wordt gezien als zwakte, een gebrek aan stellingname of zelfs verraad.
De veiligheid van zwart en wit
In de polariserende dynamiek van onze samenleving lijkt het veiliger om jezelf te identificeren met een van de uitersten. Door je te conformeren aan zwart of wit, hoef je niet voortdurend te vechten om jouw standpunten te verdedigen. Je hoort bij een groep, en binnen die groep word je geaccepteerd. Het biedt bescherming tegen afwijzing en tegen de angst voor het onbekende.
Maar deze veiligheid is bedrieglijk. Het zwart-wit denken schept namelijk een kunstmatige kloof tussen groepen, waardoor nuance verloren gaat. Alles wat niet past binnen de veilige grenzen van jouw groep, wordt een bedreiging. En bedreigingen, of die nu reëel zijn of slechts zo worden ervaren, leiden vaak tot oordeel. Het grijs wordt een vijand, een ongemakkelijke mengvorm die de veilige muren van zwart en wit doorbreekt.
Onveiligheid en het oordeel
Wanneer mensen zich onveilig voelen, ontstaat de neiging om harde oordelen te vellen. Onveiligheid – of dat nu fysiek, emotioneel of sociaal is – roept de instinctieve drang op om de ander te veroordelen en categoriseren. In het grijze gebied, waar niets vaststaat, groeit de behoefte aan controle en duidelijkheid.
Oordelen en categoriseren creëren schijnzekerheid. Door alles wat anders is buiten te sluiten, wordt de eigen positie versterkt. In een poging om het onbekende te vermijden, wordt het grijze gebied afgewezen. Maar wat als we juist het grijs zouden omarmen? Wat als we zouden inzien dat de werkelijkheid niet eendimensionaal is, maar juist bestaat uit duizenden tinten grijs – een mengvorm van zwart en wit die continu verandert?
Het ongemakkelijk potentieel van het grijze gebied
Het grijze gebied biedt, ondanks het ongemak, ook enorme kansen. Hier ligt de ruimte voor dialoog, voor reflectie en voor het verkennen van nieuwe perspectieven. Het dwingt ons om onze zekerheden los te laten en open te staan voor complexe werkelijkheden. In het grijs leren we dat er geen absolute waarheden zijn, maar dat onze ervaringen en meningen voortdurend in beweging zijn.
Bovendien is het grijs niet statisch. Het is , hoewel ongemakkelijk, een dynamisch gebied waarin ontwikkeling plaatsvindt. Het stelt ons in staat om niet alleen te leren van anderen, maar ook van onszelf. Het confronteert ons met onze angsten en onzekerheden, maar biedt tegelijkertijd de kans om authentiek te zijn en te groeien.
Conclusie: De moed om in het grijs te staan
Het ongemakkelijke grijs is een plek van vrijheid en verantwoordelijkheid, maar ook van onzekerheid en risico. Het is de ruimte waar we buiten de comfortzone van zwart-wit denken stappen en waar we worden uitgedaagd om zelf na te denken, keuzes te maken en verantwoordelijkheid te nemen voor ons eigen leven.
Het vereist moed om in het grijze gebied te staan. Moed om af te wijken van de norm, om je niet te verschuilen achter de veiligheid van de groep, en om de complexiteit van het leven te omarmen. Maar het is ook de plek waar we echt kunnen groeien en waar nieuwe mogelijkheden zich ontvouwen.
Laten we het grijs niet zien als een ongemakkelijke plek om te vermijden, maar als een kans om onszelf en de wereld om ons heen beter te begrijpen. Juist in het grijs kunnen we de nuances en rijkdom van het leven ontdekken.
