In dit blog neem ik je mee in wat existentiële angst is.
De diepe, woordeloze angst die je systeem ooit leerde onderdrukken.
Maar ik neem je ook mee hoe je stap voor stap terug kunt keren naar een gevoel van veiligheid.
Soms kom ik in gesprekken of in mijn eigen lijf een angst tegen die geen naam heeft.
Een gevoel dat dieper gaat dan zorgen of stress.
Een angst die niet ergens over lijkt te gaan, maar die er gewoon is.
Rauw. Oud. Lichamelijk.
En juist daarom moeilijk te begrijpen.
Ontkennen laat niets verdwijnen
Ik zelf ben die angst lang uit de weg gegaan. En in de gesprekken in mijn praktijk blijkt dat veel mensen, net als ik, dat ook heel goed kunnen.
Totdat ik ontdekte dat mijn angst niet weg wil, maar juist gezien wil worden. Dat er onder die beklemming een een herinnering aan iets ouds schuilt.
Een fundamentele onveiligheid. Iets wat ooit te groot was om te dragen.
Het lichaam herinnert wat er niet was
Wat is existentiële angst eigenlijk?
Laat ik beginnen met wat het niet is.
Existentiële angst is geen angst voor iets concreets.
Het is geen angst voor spinnen, voor hoogtes of voor afwijzing.
Het is een oergevoel van dreiging — alsof jouw leven zélf op het spel staat.
Het lichaam herinnert zich dat het ooit niet veilig was om er te zijn. Dat er iets fundamenteel mis kon gaan als het zich liet zien, huilde, of voelde.
In systemische termen kun je zeggen: de grond onder je bestaan is ooit weggeslagen. Het oervertrouwen vloeide weg.
En wie dat als kind meemaakt, leert al vroeg om niet te voelen wat te groot is.
Een lege plek? Het systeem vult de open plek
Wat mij is opgevallen is dat angst maar zelden een volwaardige plek mag krijgen in gesprekken over groei en bewustwording.
Angst is blijkbaar iets waar we liever geen aandacht willen schenken.
Vaak roept het woord angst een ‘nee’ op. Alsof ontkenning het niet laat bestaan.
Praten over loslaten, over vertrouwen, over manifesteren is een gemakkelijker en meer vertrouwde ingang.
Terwijl juist de erkenning van angst — vooral die diepe, existentiële angst — de poort is naar heling.
Ontkenning van jouw angst creëert systemisch gezien een lege plek. En lege plekken worden altijd weer – met iets anders – opgevuld. Wat dacht je van pleasen, de macht grijpen, afstand creëren.
Wat volgens mij het onderwerp zo taai en lastig toegankelijk maakt is de schaamte die er rondom angst wordt gevoeld.
Alsof bang zijn iets zegt over je zwakte, of over je spirituele onvolwassenheid. En laat ik loyaliteit niet vergeten te benoemen.
Terwijl in werkelijkheid je angst vaak de meest eerlijke stem is van jouw systeem. Ze laat zien waar een deel in jou zichzelf in het leven nog niet veilig weet.
Hoe existentiële angst kan ontstaan –
prenataal en in de vroege kindertijd
Veel van die diepe angst ontstaat in de eerste fase van het leven, wanneer er nog geen woorden zijn. En die angst kan zelfs al vóór de geboorte ontstaan.
Als kind ben je in die periode volledig afgestemd op je moeder. Haar zenuwstelsel, haar emoties, haar ademhaling: alles wordt direct overgenomen. Je moeder en jij zijn een eenheid.
Los komen van de versmelting met je moeder vindt pas een paar maand na de geboorte plaats.
Als de moeder in die tijd van samen één angstig is, onder druk staat of twijfelt aan het kind, voelt de baby dat niet als iets van háár — maar als een realiteit waarin het zelf moet overleven.
Als kind ervaar je in zulke omstandigheden iets dat letterlijk levensbedreigend voelt.
Van angst naar fundamentele onveiligheid
Ik heb in systemisch werk vaak gezien hoe prenatale of vroegkinderlijke angst zich later vertaalt in een fundamenteel gevoel van onveiligheid. Voorbeelden die daar aan bijdragen zijn:
Moeder die tijdens de zwangerschap bang was om het kind te verliezen.
Vader die emotioneel afwezig was of niet achter de zwangerschap stond.
Scheiding, verlies of ruzie rond de geboorte.
Poging tot afbreken van de zwangerschap.
Fysieke scheiding – bijvoorbeeld bij couveuseverpleging of medische ingrepen.
Of simpelweg: een moeder die zelf niet veilig gehecht was, en dus niet kon spiegelen dat het kind welkom was.
Het kind ervaart in zulke omstandigheden iets dat letterlijk levensbedreigend voelt. Want er is nog geen ‘ik’ die kan begrijpen: mama is gespannen, maar dat gaat niet over mij.
Er is alleen een lijf dat voelt: de wereld is niet veilig.
Die indruk nestelt zich diep in het zenuwstelsel. En het kind leert — zonder woorden — om te overleven. Hoe? Lees snel verder.
Wat er gebeurt in het kind – de split tussen angst en overleving
Om te kunnen blijven functioneren, maakt het systeem een innerlijke scheiding.
Een split.
Aan de ene kant: het deel van het kind dat angstig is, dat voelt dat het niet veilig is.
Aan de andere kant: het deel van het kind dat leert te overleven — door zich aan te passen, te glimlachen, stil te worden, te zorgen of juist te presteren.
Die split is geen fout, maar eigenlijk een vorm van geniale intelligentie. Het is het lichaam dat zegt: dit stuk gevoel is te groot om te dragen, dus ik sluit het even op. Het is een manier om te kunnen blijven leven.
Wat we later ‘trauma’ noemen, is eigenlijk dát moment van bevriezing. Het moment waarop het leven te veel werd voor het zenuwstelsel.
Overlevingsstrategieën van mensen kunnen er op duizend manieren uitzien
Overlevingsstrategieën van mensen kunnen er op duizend manieren uitzien. En meestal worden ze niet als overlevingsstrategie gezien of ervaren. Verborgen onder maskers.
Sommigen worden heel sociaal, willen iedereen tevreden houden.
Anderen trekken zich terug, leven vooral in hun hoofd.
Weer anderen zoeken juist spanning, controle, of constante activiteit.
Allemaal pogingen om niet te hoeven voelen wat ooit ondraaglijk was.
“Wat aangekeken wordt, hoeft niet langer doorgegeven te worden. Vrijheid begint bij erkenning van wat is.”
De gevolgen van angst op korte en lange termijn
Op korte termijn zorgt zo’n vroege angst ervoor dat je als kind alert blijft. Je scant voortdurend de omgeving: Is het hier veilig voor mij? Ben ik gewenst?
Dat maakt je als kind vaak gevoelig, empathisch, verantwoordelijk. Het zijn kwaliteiten die we later bewonderen, maar die ooit uit nood zijn ontstaan.
Op langere termijn kan die alertheid omslaan in uitputting of onverklaarbare klachten.
Lichamelijke signalen zoals hartkloppingen, vermoeidheid, tintelingen of ademnood kunnen in feite echo’s zijn van een oud alarmsysteem dat nooit uitgezet is.
Ook relationeel werkt dit door:
Moeite met echt vertrouwen.
De neiging om controle te houden.
Bang zijn om afgewezen of verlaten te worden.
Of juist: moeite hebben met nabijheid, omdat die onbewust als bedreigend voelt.
Het lichaam blijft als het ware steken in een staat van ‘overleven’.
En zolang die existentiële angst niet door je wordt aangekeken, blijf je proberen jezelf te redden van iets dat allang voorbij is.
En deze voorgaande zin mag je gerust nóg eens lezen en laten indalen.
“Je reageert niet op de realiteit, maar op wat je denkt dat er zal gebeuren. Je script stuurt je onbewust.”
Kan existentiële angst ooit overwonnen worden?
Het woord ‘overwinnen’ past eigenlijk niet bij existentiële angst.
Want het impliceert dat je ertegen moet vechten. En dat is precies wat het angstige deel al een leven lang heeft gedaan: vechten om te mogen bestaan.
Heling begint niet met vechten, maar met erkennen.
Met zachtjes aanwezig blijven bij dat deel dat ooit dacht: ik mag er niet zijn. Het gaat niet om de angst weg te nemen, maar om haar te dragen — met volwassen bewustzijn, met compassie.
“Ziek- een reactie van levende wezens op een verwonding”
In mijn ervaring is dit geen lineair proces. Het is cyclisch. De verandering komt in golven van bewustzijn. Soms lijkt het alsof alles rustig is, en dan ineens word je geraakt — door een gebeurtenis, een geur, een blik — en daar is ze weer: die oervrees, dat kind in paniek.
Ik heb heel lang gedacht: Zie je wel, ik ben nog steeds niet vrij. Om moedeloos van te worden.
Maar ik besef steeds beter dat er zich gewoon een nieuw stukje laat zien. Omdat het eindelijk veilig genoeg is.
De angst aankijken, voorbij de schaamte, is een onbekend pad. dat vraagt moed. En moed komt uit het hart.
In de vertraging mag het besef groeien
Wat je in ieder geval helpt, is vertragen. Het lichaam serieus nemen.
Niet meteen willen begrijpen, maar ademen, voelen, en toestaan.
Soms is dat in stilte, soms in contact met een ander.
Een veilige relatie kan iets herstellen wat ooit ontbrak: een ander die blijft, ook als jij bang bent.
Door in beeld te brengen waar de angst thuishoort kan het systeem weer ordenen.
Systemisch werk en existentiële angst
Door letterlijk in beeld te brengen waar de angst thuishoort — misschien bij een moeder, grootmoeder of verder terug — kan het systeem weer ordenen.
Het kind in jou hoeft die last dan niet langer te dragen.
Angst als schaduwzijde van incarnatie
Spiritueel gezien zou je kunnen zeggen dat existentiële angst de schaduwzijde is van incarnatie. De ziel die in het lichaam daalt, weet dat het kwetsbaar zal zijn.
Elke keer dat je die kwetsbaarheid opnieuw durft toelaten, zak je dieper in het leven zelf.
Niet als concept, maar als ervaring: ik ben hier, ik leef, en het is veilig genoeg.
De moed om te bestaan
Erkenning is de opmaat naar heling. Dat klinkt misschien eenvoudig, maar het vraagt moed om werkelijk te zeggen: ja, ik ben bang. Niet om iets buiten mij, maar om het bestaan zelf. Dát is spreken vanuit je eigen hart.
Een het fijne is dat het uitspreken van die zin een poort opent.
Want op het moment dat je jouw angst niet langer afwijst, begin je jezelf toe te laten. Dat is Jezelf ontmoeten. Omdat het kind dat ooit bevroren was, weer mag ademhalen.
Het lichaam ontspant. De ziel mag landen.
Angst als deel van je geschiedenis, maar niet van jouw identiteit.
De diepste beweging van heling
Ik geloof dan ook dat dit de diepste beweging van heling is:
Van
overleven naar leven,
afgesplitst naar verbonden,
ontkennen naar belichamen.
Er komt een moment waarop je voelt: Mijn leven wordt niet langer gestuurd door angst.
Ze is een deel van mijn geschiedenis, maar niet van mijn identiteit.
En dan, heel stilletjes, ontvouwt zich iets nieuws — een besef dat die angst van jou ooit de poort was naar een groter ja tegen het leven zelf.
Maak je weg vrij en kom thuis in Jezelf
Misschien herken jij ook iets van die oude angst in jezelf.
Een onrust die geen woorden kent, maar wel gehoord wil worden.
Je hoeft haar niet te begrijpen of weg te werken. Alleen te erkennen.
En ik geloof dat dat het begin is van thuiskomen — in jezelf, in je lichaam, in het leven.
Wellicht roept de blog vragen bij je op. Wil je daar eens over sparren. Misschien herken je (opnieuw) iets van jezelf en denk je aan een volgende stap.
Stuur een mailtje met je vraag, plan een 30 minuten telefonische sessie in (INFO) om te sparren of kies gelijk voor een begeleidingsafspraak (INFO).
De symbiotische structuur ontstaat door jezelf weg te cijferen om harmonie te bewaren. Dit leidt tot verlies van autonomie en eigen identiteit.
Door grenzen te stellen, schuldgevoelens los te laten en keuzes te maken die bij je passen, kun je jezelf terugvinden en authentieke verbindingen creëeren.
Leven in je hoofd creëert afstand tot je emoties, wat leidt tot stress, leegte en vermoeidheid. Door stilte, lichaamsbewustzijn, schrijven, geduld en verbinding te zoeken, kun je opnieuw contact maken met je gevoel. Dit proces bevordert rust, intuïtie en authentieke relaties.
Innerlijke pijn kan ongrijpbaar zijn en leidt vaak tot uitputting en schuldgevoel, terwijl de buitenwereld niets merkt. Mensen verbergen hun strijd uit angst om zwak te lijken, wat eenzaamheid versterkt. In tegenstelling tot dieren blijven mensen onverwerkte emoties meedragen. Deze energieverslindende strijd kan worden doorbroken door pijn te erkennen en hulp te accepteren.
Heelheid begint met jezelf en je gevoelens toestaan.
De Window of Tolerance is de ruimte waarin je zenuwstelsel in balans is. In dit artikel ontdek je wat er gebeurt als je in hyper- of hypoarousal schiet, hoe je de signalen herkent en welke oefeningen helpen om terug te keren naar je midden.
Leven binnen je Window of Tolerance – en wat er gebeurt als je eruit schiet
Voel je je soms opgejaagd en overprikkeld – en andere keren juist leeg en afgestompt? Dan is de kans groot dat je buiten je Window of Tolerance bent.
In deze blog leg ik uit wat de Window of Tolerance is, hoe je hyperarousal en hypoarousal herkent en welke oefeningen je helpen om terug te keren naar je midden.
Daar waar jij je veilig en veerkrachtig voelt kun je de wereld aan. Maar soms voelt het anders. Alsof je zenuwstelsel geen middenweg meer kent.
Op het ene moment word je overspoeld door prikkels en voel je je opgejaagd.
En soms lijk je niets meer te kunnen voelen en zak je weg in een soort gevoelloze mist.
Een tegenstelling met de overeenkomst dat beide signalen zijn dat je buiten die plek bent geraakt waar jij je veilig en veerkrachtig voelt.
Wat is de Window of Tolerance precies?
De Window of Tolerance – ook wel afgekort tot WoT – is een term van psychiater Dan Siegel. Het is een prachtige metafoor voor de ruimte waarin jij je emotioneel, mentaal en lichamelijk “in balans” voelt.
In die ruimte (window) kun je stress hanteren. Het is mogelijk om na te denken, te voelen én te reageren op een manier die klopt met wie je bent. Jij bent aanwezig, verbonden met jezelf en met de ander. En je hebt toegang tot jouw volledige brein.
Maar helaas is het raam van tolerantie niet onbeperkt groot. Plus dat het leven niet altijd even zacht en gemakkelijk is.
Buiten je Window of Tolerance – hyper- en hypoarousal
Buiten het raamwerk van tolerantie kun jij je overweldigt of juist ónder-gestimuleerd voelen. Wat dan vervolgens leidt tot stress of tot dissociatie. Je herkent dat aan situaties waarin je hoofd. Helemaal overloopt en je niet meer helder kunt nadenken.
Of de situatie dat jij je zo afgevlakt voelt dat je alleen nog maar op de automatische piloot draait.
In beide situaties ben je uit jouw tolerantievenster geschoten.
Window of Tolerance – jouw veilige tolerantie ruimte
Een doeltreffende vergelijking is om je WoT te zien een elastische band. Binnen die band neem je jouw emoties waar. Soms heel intens. Toch lukt het je om ‘bij de les’ te blijven.
Je bent in staat om de emoties te doorvoelen, waardoor ze zich niet vastzetten in je lijf. Het is mogelijk om keuzes te maken en je kunt reageren in plaats van alleen maar te overleven.
Maar zet ‘het leven’ teveel druk op je – door stress, een trigger, of een oude pijn die aangeraakt wordt – dan kan het elastiek knappen. Je schiet naar boven of naar beneden. In ieder geval uit je veilige tolerantie ruimte.
Je verzet je hevig of vlucht uit de situatie. Dan schiet je naar links in de hyperarousal.
Je bevriest en alle energie vloeit weg. Dan schiet je naar rechts in de hypoarousal
In het midden ben je in balans – je veilige ruimte van waaruit je de wereld aankunt
Zenuwstelsel – het mechanisme dat beschermd
Het is fijn om te weten dat dit precies is zoals wij mensen zijn “ingeregeld”. Het is normaal. Voor het zenuwstelsel is dit hét mechanisme om je te beschermen. Alleen soms blijft de knop vastzitten.
Hyperarousal herkennen: symptomen en signalen
Bij hyperarousal staat je lijf “aan”.
Je ademhaling wordt sneller, je hartslag gaat omhoog. Je spieren spannen zich. Het voelt alsof je ieder moment moet rennen, schreeuwen of iets kapot moet maken.
Herkenbare signalen:
Paniekgevoel of angst
Boosheid of prikkelbaarheid
Niet kunnen slapen of stilzitten
Overprikkeling – elk geluidje is te veel
Malen in je hoofd
Voor mij zelf voelt hyperarousal alsof er een storm door mijn lijf raast. Ik kan dan niet meer goed luisteren naar een ander, ik reageer kortaf, ik wil weg of ik ga juist harder duwen. Alsof er een energie rondgaat die een uitweg móet hebben.
Hypoarousal herkennen: symptomen en signalen
De andere kant is hypoarousal.
Daar wil je niet (meer) vechten of vluchten – alsof je lichaam denkt: ik geef het op.
Herkenbare signalen:
Moeite om te voelen (emoties of lichaamssignalen)
Gevoel van leegte of verdoving
“Ik kan niks meer” – totale futloosheid
Dissociatie – het gevoel dat je er niet helemaal bent
Automatische piloot
Misschien herken je dit als eindeloos scrollen op je telefoon, voor de tv ‘hangen’ zonder dat je bewust kijkt. Of dat je bewust de interactie met anderen mijdt. Alsof je in een soort mentale winterslaap terecht komt.
Bewustwording: jouw zenuwstelsel reguleren
Veel mensen herkennen deze uitersten, maar hebben nooit geleerd wat er gebeurt.
Er wordt gedacht: Zo ben ik nu eenmaal, of ik kan dit niet aan.
Maar het is niet “gewoon wie je bent” – het is je zenuwstelsel dat op overlevingsstand gaat. En hier komt de kracht van bewustwording: als je weet dat je uit je window bent, kun je iets doen om terug te keren.
De rol van je geschiedenis
Het gebied van tolerantie is niet bij iedereen even breed.
Als je opgroeit in een veilige omgeving, leert je zenuwstelsel vanzelf hoe het kan op- en afschalen. Het wordt veerkrachtig.
Maar als je veel stress, angst of trauma hebt meegemaakt, kan je WoT nauwer zijn. Je raakt dan sneller overprikkeld of juist afgevlakt. Je zenuwstelsel denkt voortdurend: Gevaar! Zelfs als er nu niets bedreigends is.
Systemisch gezien gaat dit vaak over oude overlevingsstrategieën. Misschien moest je als kind altijd alert zijn – want papa kon ontploffen of mama was er emotioneel niet. Dan wordt hyperarousal jouw “normaal”.
Of misschien leerde je: ik moet me klein maken, dan is er rust. Dan is hypoarousal jouw veilige haven geworden.
Voorbeeld uit mijn praktijk
Een cliënte vertelde dat ze vaak “uit het niets” heel boos werd op haar partner. Ze schaamde zich daarvoor, want hij deed eigenlijk niets verkeerd.
Toen we gingen kijken, bleek dat die boosheid een oude reflex was. Ze had als kind nooit geleerd dat ze boos mócht zijn.
Dus zodra ze spanning voelde, schoot haar systeem in vechten – omdat dat de enige manier was die ze kende om ruimte te maken voor zichzelf.
Door samen te onderzoeken wat er in haar lichaam gebeurde, leerde ze de signalen eerder herkennen. Ze ontdekte: hé, ik ben eigenlijk niet boos, ik ben bang dat ik er niet toe doe.
En zo kon ze andere keuzes maken: eerst ademen, even bewegen, en dán praten. Haar WoT werd ruimer.
Terugkomen in je Window of Tolerance.
De eerste stap is bewustwording. Herken voor jezelf: ben ik in hyper, hypo of in mijn window? En vervolgens kun je iets doen om je zenuwstelsel te reguleren.
Hieronder een aantal kleine oefeningen die je helpen.
Drie snelle ademtechnieken bij hyperarousal
Oefening 1
4-7-8 ademhaling
Adem 4 tellen in
Houd 7 tellen vast
Adem 8 tellen langzaam uit Herhaal dit 3-5 keer. Het vertraagt je hartslag en kalmeert je zenuwstelsel.
Oefening 2
Box breathing
Adem 4 tellen in
Houd 4 tellen vast
Adem 4 tellen uit
Houd weer 4 tellen vast Dit geeft een ritme aan je ademhaling en brengt je terug in het hier-en-nu.
Oefening 3
Zuchtend uitademen
Adem diep in en laat een hoorbare zucht los. Herhaal dit een paar keer. Het ontspant je schouders en borstkas.
Twee praktische technieken bij hypoarousal
Oefening 1
Koude stimulatie
Houd een koud washandje of ijsklontje even vast. Je zenuwstelsel krijgt een zachte “wake-up call”.
Oefening 2
Microbewegingen
Zet rustige muziek op en beweeg kleine stukjes van je lichaam – alleen je vingers, je schouders, je hoofd. Het helpt om terug te keren in je lijf zonder overweldigd te raken.
Systemische laag: van overleven naar leven
Wat ik zo mooi vind aan werken met de WoT, is dat het een ingang geeft naar diepere thema’s. Vaak zien we pas in hyper- of hypoarousal hoe hard we ons best doen om te overleven.
We schreeuwen om gezien te worden, of we verdwijnen juist.
En dan komt de uitnodiging: durf je je eigen patronen te onderzoeken? Durf je te voelen wat er onder zit – de angst, de pijn, de eenzaamheid?
Want juist daar zit de weg naar een ruimer leven.
Elke keer dat je bewust terugkeert naar je window, vergroot je hem een beetje. Je zenuwstelsel leert: oh, het is veilig, ik kan dit aan.
En dat is hoe je langzaam beweegt van overleven naar écht leven.
Mijn persoonlijke ervaring
Ik merk zelf dat mijn window de laatste jaren ruimer is geworden. Vaak was ik óf aan het rennen en doen (hyper), óf volledig uitgeput (hypo). Ik dacht lang dat dat gewoon mijn persoonlijkheid was.
Nu kan ik het sneller zien: ah, mijn systeem is in de stress. Dan zet ik een timer, adem een paar keer diep, of loop een rondje buiten. En steeds vaker lukt het me om aanwezig te blijven – ook als het spannend is.
Het is een proces, geen eindpunt. Maar het geeft zoveel meer rust.
Tot slot: jouw uitnodiging om terug te keren naar je midden
Je Window of Tolerance is niet iets wat je “even fixt”. Het is een dynamisch systeem, dat mee-ademt met je leven. Door te leren herkennen waar je bent – in je window, erboven of eronder – krijg je meer keuzevrijheid.
En door stap voor stap je WoT te verruimen, kun je steeds meer aanwezig zijn bij wat er écht is.
Misschien is dát wel de grootste uitnodiging:
In plaats van overleven, vooral gaan leven.
Wellicht roept de blog vragen bij je op. Wil je daar eens over sparren. Misschien herken je (opnieuw) iets van jezelf en denk je aan een volgende stap.
Stuur een mailtje met je vraag, plan een 30 minuten telefonische sessie in (INFO) om te sparren of kies gelijk voor een begeleidingsafspraak (INFO).
Waarom zeg je zo vaak “ik moet”? Ontdek met systemisch werk en Transactionele Analyse (TA) wiens stem er werkelijk spreekt. Leer hoe onbewuste loyaliteit en Ouder-Kind-dynamieken je energie blokkeren en hoe je terugkeert naar je Volwassen-ik. Zo verander je “ik moet” in “ik wil” en maak je ruimte voor meer vrijheid en rust.
Soms lijkt hulp pure liefde, maar ongemerkt kan het een manier zijn om controle te houden. In dit blog ontdek je de verborgen agenda van de redder en hoe de redder-slachtoffer dynamiek werkt. Herken jij wanneer helpen controle wordt — en hoe je los kunt komen?
Mentale spaarzegels zijn onbewuste patronen waarmee je erkenning hoopt te krijgen, zoals overwerken of altijd beschikbaar zijn.
Dit kan leiden tot uitputting en teleurstelling als de verwachte waardering uitblijft. Bewustwording en het stellen van grenzen helpen je om effectiever en gezonder te werken zonder jezelf uit te putten.
Het is gemakkelijker de lichamelijke pijn te ondergaan en te verduren dan de ervaring aan te nemen dat de pijn een symptoom is van een diepere laag.
Dat zinnetje raakte me toen ik het schreef. Want hoe vaak doen we dat niet? Gewoon maar doorbijten. De pijn verduren. Een paracetamol nemen en weer verder. Of het duiden: “Het komt omdat ik verkeerd heb geslapen.” of “Het is omdat ik gisteren te veel heb gelopen.”
Het geeft een soort geruststelling. Alsof de pijn daarmee een duidelijke oorzaak heeft, een logische plek krijgt.
En soms ís dat ook zo. Natuurlijk kan een spierpijn gewoon spierpijn zijn. Je lichaam reageert op wat je doet. Maar wat als je steeds weer op dezelfde plek last krijgt? Wat als de pijn terugkomt, ondanks rust, ondanks therapie, ondanks oefeningen?
Dan klopt er iets diepers aan de deur.
Het gemak van verklaren – en de illusie van grip
Ik herken het zo bij mezelf: het zoeken naar een reden. De neiging om het te kunnen verklaren, om de pijn een verhaal te geven waardoor ik er grip op krijg. Het voelt veiliger. Want als ik weet waar het vandaan komt, kan ik het oplossen – of op z’n minst controleren.
Maar soms is dat juist het mechanisme waardoor de pijn blijft.
In mijn vorige blog Grip hebben op je leven – loslaten leren schreef ik over hoe we proberen de controle te houden, ook als het leven iets anders van ons vraagt. Luisteren naar je lichaam is een verlengde van dat thema. Want je lichaam confronteert je met datgene waarop je geen directe grip hebt: het laat zien waar je vastzit, waar je jezelf voorbijloopt, waar je los mag laten.
Geen grip hebben kan spannend zijn. Het vraagt om overgave, en overgave is iets wat in onze maakbare wereld steeds minder vanzelfsprekend is. Toch is het precies dat wat je lichaam van je vraagt: stoppen met vechten, met controleren, en luisteren.
“Je lichaam is geen vijand maar een boodschapper. Elke pijn of spanning is een uitnodiging om dieper te voelen en te luisteren.”
De stille taal van het lichaam: emoties die zich vastzetten
Wilhelm Reich, de psychoanalyticus die later de ‘lichaamspantsering’ beschreef, zei dat we emotionele pijn letterlijk opslaan in ons lijf. Spieren die zich aanspannen en niet meer ontspannen. Lagen spanning die zich opstapelen. Een soort harnas, waardoor de levensenergie – wat hij de orgone noemde – niet meer vrij kan stromen.
En precies dat raakt aan wat Bessel van der Kolk in The Body Keeps the Score zo prachtig beschrijft: als we emoties niet kunnen verwerken, slaat het lichaam ze op. De herinnering leeft door in ons zenuwstelsel, in onze spieren, in onze darmen. Het kan zich vastzetten – en soms zelfs ‘reizen’ door ons lichaam.
Dan is de rugpijn van gisteren vandaag een stijve nek, of de spanning in je kaken verschuift naar hoofdpijn. Het lichaam blijft fluisteren, tot we bereid zijn te luisteren.
En als die energie blijft stagneren, dan gaat er iets knagen. Eerst subtiel, dan luider. Tot ons lichaam schreeuwt: “Stop!”
In de antroposofie wordt het lichaam gezien als drager van de ziel en geest. Niet als iets losstaands, maar als een uitdrukking van wie we zijn. Rudolf Steiner sprak over hoe ziekte en ongemak een uitnodiging zijn tot bewustzijn: het lichaam laat zien waar de ziel nog iets te leren heeft.
Daarin ligt een enorme schoonheid. Want stel je voor dat je klachten geen vijand zijn, maar boodschappers. Dat je rugpijn niet alleen gaat over tillen, maar over hoe jij je staande houdt in het leven. Dat de spanning in je kaken niet alleen gaat over ‘s nachts tandenknarsen, maar over iets wat je probeert vast te houden of in te slikken.
Wanneer je dat besef kunt toelaten, verandert er iets in je houding. Dan is de pijn niet langer alleen maar lastig, maar wordt het een uitnodiging.
Een persoonlijk moment
Ik herinner me een periode waarin mijn benen constant gespannen aanvoelden. Lopen ging moeilijker dan normaal en mijn eerste gedachte was: ik heb vast al te veel gewandeld. Ik probeerde rust te nemen, rekken, stretchen – maar niets leek echt verschil te maken.
Tot ik op een dag even stil stond en me afvroeg: wat wil mijn lichaam me eigenlijk vertellen? Het inzicht kwam langzaam binnen: ik was te hard aan het duwen, niet alleen met wandelen, maar ook in het leven. Steeds doorgaan, steeds meer willen, zonder echt stil te staan.
De spanning in mijn benen bleek geen teken dat ik fysiek over mijn grens was gegaan, maar dat ik innerlijk al te lang gespannen liep. Mijn lijf fluisterde: “Vertraag.”
Mijn lichaam liet me voelen wat mijn hoofd niet wilde erkennen: dat het oké is om minder te doen en gewoon te zijn.
Van verduren naar ontmoeten
En dat is spannend. Want het vraagt om werkelijk stil te worden. Niet alleen fysiek, maar innerlijk.
In een wereld die constant ruis produceert – nieuws, social media, verwachtingen, prikkels – is het bijna een daad van moed om te gaan zitten en je af te vragen:
Wat wil dit gevoel me eigenlijk vertellen?
Welke emotie wil er gevoeld worden?
Waar houd ik mezelf tegen?
En ja, dat kan pijn doen.
Soms is het makkelijker om een pil te nemen of door te werken. Maar precies daar, op die plek waar je het bijna niet wilt voelen, ligt de sleutel.
Wat wil dit gevoel me eigenlijk vertellen? – Welke emotie wil er gevoeld worden? – Waar houd ik mezelf tegen?
Het lichaam als leermeester: balans vinden
Holistisch gezien is het lichaam geen toevallig mechanisme dat af en toe hapert. Het is een intelligent systeem, dat voortdurend communiceert met je geest, je emoties, je omgeving. Het zoekt altijd balans. Het wil herstellen, helen, doorstromen.
Je hoeft daar niet altijd actief iets voor te doen – zoals een diepe wond vanzelf geneest, zo kan ook emotionele pijn uiteindelijk doorstromen als je het toelaat.
Het is alsof je lichaam zegt: “Ik draag je. Maar luister alsjeblieft naar me.”
“Pas wanneer we durven stilstaan en luisteren, kan de levensstroom weer vrij bewegen en ontstaat er ruimte voor heling en groei.”
Wanneer je kampt met een chronische aandoening, gaat het al snel over diagnose en behandeling. Maar vanuit een systemische invalshoek stel ik een andere vraag: Wat wil de ziekte me vertellen? Familieopstelling en Ziekte.
Drie eenvoudige oefeningen om te beginnen
Wil je dit niet alleen lezen, maar ook ervaren? Hier zijn drie zachte, maar krachtige oefeningen.
1. De ademcirkel (Reich-inspiratie)
Ga staan met je voeten stevig op de grond, iets uit elkaar.
Adem rustig en diep in, voel hoe je buik en borst bewegen.
Op de uitademing laat je je knieën licht buigen en je armen losjes hangen.
Maak een cirkel van ademhaling: inademen en lichtjes oprichten, uitademen en iets zakken.
Blijf dit 2-3 minuten doen en merk waar de adem stokt of de beweging stijf voelt.
2. De luisterende hand (antroposofische oefening)
Ga zitten of liggen.
Leg je hand op de plek waar je spanning of pijn voelt.
Sluit je ogen en adem rustig.
Stel jezelf de vraag: “Wat wil jij me vertellen?”
Luister zonder oordeel. Misschien komt er een woord, een beeld, een herinnering – of alleen stilte.
3. De micro-pauze (voor het dagelijks leven)
Zet drie keer per dag een timer.
Als hij afgaat: stop, adem drie keer diep in en uit, en voel je voeten op de grond.
Vraag jezelf: “Wat heb ik nu nodig?”
Misschien is dat een glas water, even rekken, of gewoon een moment niets doen.
Deze kleine rituelen kunnen een enorme verschuiving teweegbrengen, omdat ze je leren aanwezig te zijn in je lichaam – en niet alleen in je hoofd.
Als je wilt kun je deze drie oefeningen HIER ook downloaden.
De deur die blijft kloppen
Als je het niet doet, blijft de pijn terugkomen. Alsof het leven zegt: “Lief mens, je hebt hier nog iets te leren.”
Dat kan irritant zijn. Maar misschien is het ook liefdevol. Want het betekent dat je telkens opnieuw de kans krijgt om wakker te worden.
Om niet alleen de pijn te verduren, maar hem te ontmoeten.
Een uitnodiging om te luisteren
Dus vandaag een uitnodiging. Niet om alles te analyseren of te verklaren. Maar een uitnodiging van je lichaam om eens te voelen. Echt te voelen.
Ga zitten. Adem. Leg je hand op de plek die pijn doet. Vraag: “Wat wil je me vertellen?”
En luister. Zonder haast. Zonder oordeel.
Misschien hoor je niets. Misschien voel je alleen de pijn. Maar misschien, heel misschien, opent er zich een laag die je eerder nog niet durfde te zien.
En daar, precies daar, begint de levensstroom weer te bewegen.
Jouw moment van vandaag:
Zet één keer je telefoon uit, sluit je ogen en vraag je lichaam wat het nodig heeft.
Voel wat er opkomt – en laat het je verrassen.
Wil je meer lezen over hoe je emoties door je lijf kunt laten stromen? Kijk dan eens bij mijn blog over loslaten en grip – misschien is dat de volgende sleutel.
Wellicht roept de blog vragen bij je op. Wil je daar eens over sparren. Misschien herken je (opnieuw) iets van jezelf en wil je dit verder onderzoeken met een coachgesprek of persoonlijke (familie)opstelling.
Stuur een mailtje met je vraag, of plan een 30 minuten telefonische sessie in (INFO) om te sparren of kies gelijk voor een begeleidingsafspraak (INFO).
Holistisch denken en systemisch werken gaan uit van onderlinge verbondenheid. We zijn geen losse individuen, maar deel van een groter geheel. Door systemisch te kijken, ontdekken we hoe familiepatronen, onbewuste overtuigingen en verborgen dynamieken ons beïnvloeden. Dit inzicht helpt om patronen te doorbreken en een diepere balans te vinden.
Karakterstructuren zijn beschermingsmechanismen die in de kindertijd ontstaan om pijnlijke ervaringen te verwerken. Ze beïnvloeden gedrag, emoties en relaties.
Door bewustwording en lichaamswerk kun je deze patronen doorbreken. Dit leidt tot meer vrijheid, verbinding en authenticiteit. Ontdek welke structuren jou beïnvloeden en leer ze transformeren naar kracht en balans.
Of kies voor deze blogs over gevoel, controle, grip en pijn:
Leven in je hoofd creëert afstand tot je emoties, wat leidt tot stress, leegte en vermoeidheid. Door stilte, lichaamsbewustzijn, schrijven, geduld en verbinding te zoeken, kun je opnieuw contact maken met je gevoel. Dit proces bevordert rust, intuïtie en authentieke relaties.
Grip hebben op je leven voelt veilig, maar kan je ook afsluiten van je gevoel.
In dit blog ontdek je hoe controle ontstaat, hoe je signalen van spanning herkent en met praktische oefeningen leert loslaten. Zo vind je weer balans, ontspanning en vertrouwen in jezelf.
Verdoving helpt mensen tijdelijk te ontsnappen aan ondraaglijke pijn, maar leidt vaak tot isolatie en een vicieuze cirkel. Door pijn te erkennen en te doorleven, kan heling beginnen. Dit vraagt zelfreflectie, steun, en gezonde copingmechanismen. Sensibiliteit omarmen opent de weg naar een authentiek leven, waarin pijn en vreugde bewust worden ervaren.
Grip hebben op je leven? Leer loslaten en weer voelen
Grip hebben op je leven. Het is een verlangen dat menigeen bij zich draagt. Vaak gedreven door de behoefte aan controle en houvast.
Een behoefte die ik af en toe ook bij mijzelf opmerk.
Want zodra je alles in de hand hebt, lijk je veilig. Helaas kan precies diezelfde controle je gevoel blokkeren, negeren of zelfs totaal onmogelijk maken.
Misschien herken je het wel: je hoofd staat nooit uit. Je denkt en analyseert de hele dag door. En ondertussen voel je dat je eigenlijk wilt kunnen ademen, ontspannen, zakken in je lijf.
Ik hoor het zo vaak: “Ik wil meer voelen, uit mijn hoofd komen en in mijn lijf zakken, leren loslaten!”
Het klinkt eenvoudig. En in de praktijk is het vaak het moeilijkste wat er is. Want om écht te kunnen voelen, heb je los te laten wat jou jarenlang veilig leek te houden:
innerlijke controle.
In dit blog neem ik je mee in de dynamiek van grip en controle
Je ontdekt waarom je er zo aan vasthoudt, hoe het jou kan helpen én belemmeren, en hoe je stap voor stap leert loslaten zodat je weer in contact komt met jezelf en je gevoel.
Grip, levensreddend?
Controle en grip zijn in de basis niets slechts. Sterker nog, ze zijn vaak levensreddend geweest. Als kind ontwikkel je manieren om je veilig te voelen in een wereld die soms overweldigend is. Je leert je gedrag aan te passen, je gevoelens te temperen of je gedachten te gebruiken als bescherming.
Zonder deze overlevingsstrategie was je misschien verdwaald geraakt in angst, chaos of pijn. Je kunt het dus zien als een briljant systeem: jouw geest en lichaam hebben jou beschermd door grip en controle te installeren.
Controle: de onzichtbare muur tussen jou en je gevoel
Maar er is ook een keerzijde. Controle werkt als een soort onzichtbare muur. Het schermt je af van wat je werkelijk voelt. Het voorkomt dat emoties je overspoelen. Maar tegelijkertijd ontneemt het je ook de kans om écht te leven, te ervaren en te genieten.
Alsof er een dikke glazen wand tussen jou en je gevoel staat – je ziet het wel, maar je raakt het niet.
Misschien herken je dat je veel denkt, analyseert of probeert te begrijpen. Dat kan heel nuttig zijn. Alleen… wanneer je muur te hoog en te stevig is, raak je ondertussen wel mooi afgesneden van de zachtere lagen van jezelf: je gevoel, je intuïtie, je verlangen.
Symbool voor de onzichtbare muur van controle tussen je hoofd en je gevoel
Wat is controle eigenlijk?
Controle is een mentale strategie die je inzet om zekerheid te creëren. Het is je hoofd dat voortdurend checkt: “Ben ik veilig? Kan ik dit aan? Wat moet ik doen om geen pijn te voelen?”
Controle is dus geen vijand, maar een functie. Het probeert jou te beschermen tegen dreiging of ongemak. Maar het verschil zit in de mate: gebruik je het als handig hulpmiddel, of is het de automatische piloot die áltijd aanstaat?
Wanneer wordt controle té bepalend
Controle wordt problematisch wanneer het niet meer flexibel is. Wanneer jij niet meer kan schakelen tussen ‘hoofd’ en ‘gevoel’. Dan is het alsof je hele leven door een filter van controle gaat.
Je merkt dat bijvoorbeeld wanneer je:
moeilijk kunt ontspannen,
slecht slaapt omdat je blijft malen,
alles probeert te plannen,
lichaam gespannen voelt zonder duidelijke reden.
Wanneer controle je belemmert
Op dat punt begint controle je meer te kosten dan op te leveren. Je verlangen om écht te voelen en in je lichaam te zakken wordt dan overschaduwd door de continue drang om grip te houden.
Het gevolg?
Je blijft in je hoofd, verliest contact met je lijf en mist de signalen die je vertellen wat je werkelijk nodig hebt.
“Loslaten betekent niet dat je alles opgeeft, maar dat je de muur verlaagt zodat je gevoel en hoofd weer kunnen samenwerken.”
Mild voor jezelf zonder oordeel
Dit inzicht kan pijnlijk zijn. Want vaak verwijten we onszelf dat we “weer te veel in ons hoofd zitten”. Maar oordeel werkt averechts.
Wat je nodig hebt is mildheid. Begrip voor waarom je ooit controle bent gaan inzetten. Erkennen dat het je heeft geholpen. En jezelf stap voor stap toestaan dat je niet langer alleen maar hoeft te overleven, maar ook mag léven.
Hoe is controle ooit begonnen
Controle begint vaak in je kindertijd. Wellicht voelde je je toen niet altijd veilig of gehoord. Misschien waren er spanningen in je gezin. Misschien kreeg je impliciet de boodschap dat emoties lastig of ongepast waren.
Dus leerde je je emoties onder controle te houden. Je vond manieren om erbij te horen, niet afgewezen te worden of de situatie overzichtelijk te maken.
Het is ontroerend om te zien: een kind dat strategieën bouwt om zichzelf staande te houden. En dat kind leeft nog steeds in jou.
Je hoofd als bondgenoot gebruiken om balans te vinden in je leven
Je hoofd is je grootste bondgenoot
En daarom wil ik ook benadrukken: je hoofd is niet je vijand. Het heeft jou jarenlang gedragen. Het heeft structuur, analyse en overzicht geboden. Zonder je hoofd zou je vastgelopen zijn.
Het is dus niet de bedoeling om je hoofd weg te duwen, maar om het weer op de juiste plek te zetten: als bondgenoot, niet als bestuurder van ál je gevoelens en keuzes.
Het belang van het andere uiterste van je lichaam – je voeten
Om die balans terug te vinden, helpt het om je aandacht te verplaatsen. Niet alles hoeft in je hoofd opgelost te worden. Het andere uiterste van je lichaam – je voeten – kan een ingang zijn.
Voeten zijn letterlijk je basis. Ze dragen je. Ze brengen je in contact met de aarde, met stevigheid en met hier-en-nu. Alleen al door je voeten bewust te voelen, breng je jezelf uit de spiraal van controle.
Blote voeten in het gras om contact te maken met je lijf en spanning los te laten
Lichaamssignalen vertellen jou de weg
Jouw lichaam communiceert voortdurend met je. Het vertelt je hoe het met je gaat. Denk aan gespannen schouders, een opgejaagd hart, een knoop in je maag of juist een diepe zucht van ontspanning.
“Je lichaam weet vaak eerder dan je hoofd wat je nodig hebt. Luisteren naar je lichaam is de weg naar ontspanning en vertrouwen.”
Als je leert luisteren, ontdek je dat je lichaam vaak al eerder weet wat je nodig hebt dan je hoofd. Het is een kompas dat je helpt richting te kiezen. Meer lezen over deze invalshoek? Lees het blog: Als je lichaam spreekt, durf jij dan te luisteren?
Controle genereert spierspanning
Eén van de duidelijkste signalen van controle is spierspanning. Je kaak op slot, je schouders opgetrokken, je buik strak. Het is alsof je lijf altijd ‘aan’ staat, klaar om te reageren.
Herken je dit? Let maar eens op. Vaak heb je het niet door totdat iemand je vraagt: “Hoe zit je eigenlijk? Kun je je schouders eens laten zakken?”
Hoe herken ik de signalen van “in het hoofd zitten”
Naast spierspanning zijn er nog meer signalen dat je vooral in je hoofd zit. Bijvoorbeeld als je:
denkt in cirkels en niet tot rust komt.
merkt dat je nauwelijks voelt wat je lichaam aangeeft.
ademhaling hoog zit en oppervlakkig is.
merkt dat je contact met anderen vooral via woorden hebt, en minder via gevoel of nabijheid.
Hoe laat je de controle los
Loslaten is een proces. Het begint met bewustzijn: opmerken dát je controle uitoefent. Daarna kun je jezelf toestemming geven om kleine stapjes te zetten richting ontspanning en voelen.
Loslaten betekent niet dat je alles opgeeft. Het betekent dat je de muur een stukje lager laat worden. Zodat je gevoel en je hoofd weer samen mogen werken.
Oefeningen om controle los te laten
Een paar eenvoudige oefeningen die je dagelijks kunt doen:
Voetbodyscan – Sluit je ogen, voel je voeten stevig op de grond en adem bewust in en uit.
Schouders zakken – Laat bij elke uitademing je schouders bewust zakken.
Adem volgen – Leg je hand op je buik en volg je adem zonder hem te sturen.
Zacht aanraken – Leg je handen op je hart of buik en ervaar hoe je lichaam daarop reageert.
Wat levert het je op
Wanneer je leert loslaten, merk je dat er ruimte ontstaat. Je hoeft niet meer alles te controleren. Je voelt meer ontspanning, meer verbinding met je lichaam en meer contact met je intuïtie.
Het leven voelt minder zwaar. Je ervaart meer vrijheid, spontaniteit en zachtheid. En misschien wel het belangrijkste: je voelt dat je jezelf weer kunt vertrouwen.
Durf je te voelen wat er onder zit?
Onder controle schuilt vaak een wereld van gevoel: verdriet, angst, verlangen, liefde. Het vraagt moed om daar contact mee te maken. Maar juist daar vind je je levensenergie terug.
De vraag is dus niet alleen: “Kan ik de controle loslaten?” maar ook: “Durf ik te voelen wat eronder zit?”
Voelen wat er onder je controle zit: emoties toelaten en vertrouwen hervinden
Kleine oefeningen om te verzachten
Tot slot nog een paar kleine, praktische oefeningen die je helpen om te verzachten:
Dagelijks stilstaan – neem drie keer per dag een minuut om je adem te voelen.
Schrijf het van je af – noteer wat er in je hoofd speelt, zodat het ruimte krijgt buiten jezelf.
Warmte gebruiken – een deken, een warme douche of een kop thee kan wonderen doen voor je zenuwstelsel.
Mild spreken – vervang je innerlijke kritiek door zachte woorden, alsof je met een goede vriend praat.
Conclusie
Grip hebben op je leven is een begrijpelijk en menselijk verlangen. Het geeft je veiligheid en houvast. Maar wanneer controle te dominant wordt, blokkeert het je gevoel en belemmert het je om écht te leven.
Door mild naar jezelf te kijken, je lichaamssignalen serieus te nemen en kleine stappen te zetten richting ontspanning, kun je de balans terugvinden. Niet door grip op te geven, maar door het los te laten waar het niet meer dient.
Zo ontstaat er ruimte voor zachtheid, voelen en vertrouwen. En dát is misschien wel de diepste vorm van grip die je kunt hebben: de zekerheid dat je jezelf aankunt, ongeacht wat er gebeurt.
Je grip loslaten is de tunnel binnengaan zonder het eindpunt te kunnen overzien. De eerste stap is de grootste.
Elke tunnel kent een eindpunt
Wellicht roept de blog vragen bij je op. Wil je daar eens over sparren. Misschien herken je (opnieuw) iets van jezelf en wil je dit verder onderzoeken met een coachgesprek of persoonlijke (familie)opstelling.
Stuur een mailtje met je vraag, of plan een 30 minuten telefonische sessie in (INFO) om te sparren of kies gelijk voor een begeleidingsafspraak (INFO).
Waarom zeg je zo vaak “ik moet”? Ontdek met systemisch werk en Transactionele Analyse (TA) wiens stem er werkelijk spreekt. Leer hoe onbewuste loyaliteit en Ouder-Kind-dynamieken je energie blokkeren en hoe je terugkeert naar je Volwassen-ik.
Zo verander je “ik moet” in “ik wil” en maak je ruimte voor meer vrijheid en rust.
Leven in je hoofd creëert afstand tot je emoties, wat leidt tot stress, leegte en vermoeidheid. Door stilte, lichaamsbewustzijn, schrijven, geduld en verbinding te zoeken, kun je opnieuw contact maken met je gevoel. Dit proces bevordert rust, intuïtie en authentieke relaties.
Vrijheid is meer dan de afwezigheid van beperkingen. Het gaat over autonomie: jezelf kunnen zijn binnen de verbondenheid met anderen. Echte vrijheid vraagt om acceptatie, zelfreflectie en loslaten van controle.
Door bewuste keuzes en innerlijke groei kun je balans vinden tussen persoonlijke ruimte en je plek in het grotere geheel.
Met dit blog onderzoek ik de balans tussen kracht en kwetsbaarheid. Controle kan bescherming bieden, maar ook groei belemmeren. Door kwetsbaarheid te omarmen, ontstaat ruimte voor verandering.
Het verhaal van een cliënt illustreert hoe loslaten van controle voelt als een sprong in het diepe, maar uiteindelijk leidt tot innerlijke kracht en balans.
Het lot confronteert je met oncontroleerbaarheid en verlies, wat acceptatie moeilijk maakt. Drie mechanismen—controle, betekenis zoeken en pijn vermijden—houden verzet in stand. Het kantelpunt naar berusting ontstaat door realiteitsbesef en focusverschuiving. Ook het lot van een ander dragen is een valkuil. Grenzen stellen helpt om je energie te bewaken.
Er zijn van die momenten die zich niet laten navertellen. Ik herken ze steeds beter, dúrf ze meer te herkennen, en op waarde te schatten.
Misschien klinkt het je bekend in de oren: je zit in een gesprek, je luistert, je voelt mee — en ineens komen er woorden door je heen die precies op hun plek vallen. Ze zijn raak, soms zelfs helend.
Maar zodra het moment voorbij is, kun je ze niet meer herhalen.
Dat had ik onlangs in een ontmoeting met René. We zaten op een bankje, midden in de natuur, met onze blik gericht op het vennetje. Terwijl we samen spraken, merkte ik dat ik (weer) zinnen uitsprak die ik achteraf onmogelijk terug kon halen.
Alsof de woorden, zodra ze waren uitgesproken, meteen weer oplosten in de lucht. Het enige wat bleef, was de ervaring.
En de vreugde die daarbij hoorde.
Hoewel niet voor het eerst zette het me aan het denken. En hebben we over deze ‘magie’ van het samenzijn gesproken. Wat is dat eigenlijk, een ontmoeting die méér is dan een gesprek? Wat gebeurt er wanneer we elkaar werkelijk zien?
Ontmoeten voorbij het samenzijn
Ik geloof dat er een groot verschil is tussen samenzijn en elkaar ontmoeten. We kunnen samen een kamer delen, een gesprek voeren, zelfs onze meningen uitwisselen. Maar dat betekent nog niet dat we elkaar echt ontmoeten.
Werkelijke ontmoeting gaat dieper. Het is een verschuiving die je kunt voelen. 1 + 1 wordt dan opeens 3. Alsof er tussen jou en de ander ineens een veld opent dat groter is dan jullie samen.
In dat veld stroomt iets wat niet van jou is en niet van de ander, maar wat wél door jullie heen kan bewegen.
Dat grotere veld overstijgt het samenzijn. Het tilt het contact naar een laag waar woorden niet langer alleen van jou komen, maar waar je toegang krijgt tot een soort bron.
Een bron van weten.
Wat maakt ontmoeting mogelijk?
Een ontmoeting begint volgens mij altijd met luisteren. En dan bedoel ik niet luisteren om te reageren, of om te bedenken wat ik straks zal zeggen. Het is luisteren vanuit openheid. Vanuit nieuwsgierigheid naar wat de ander werkelijk beweegt.
Dat vraagt om vertragen.
Je aandacht verleggen van je hoofd naar je lijf. Voelen: wat zegt de ander eigenlijk, ook tussen de woorden door? Wat klinkt er mee in de toon, in de stilte, in de blik?
Wanneer ik me op die manier openstel, gebeurt er vaak iets bijzonders. Ik begin te voelen wat er in de ander leeft. Alsof ik mee kan bewegen met wat er onder de oppervlakte aanwezig is.
En vanuit die plek komen er zinnen door me heen die ik nooit van tevoren had kunnen bedenken.
Het voelt dan niet alsof ik zelf aan het woord ben, maar alsof ik iets doorgeef. Een boodschap die via mij uitgesproken wil worden. En dat is precies het moment waarop ik merk: dit is geen gewoon gesprek meer, dit is een ontmoeting.
✨“Alleen in echte ontmoeting kan de ervaring ontstaan die woorden overstijgt en verbinding verdiept.”✨
Woorden die oplossen in de ontmoeting
Het bijzondere is dat ik die woorden bijna nooit kan navertellen. Zodra ze hun plek gevonden hebben, verdwijnen ze. Alsof ze alleen bestonden voor dat ene moment.
Vroeger vond ik dat lastig. Met een innerlijk verwijt dat ik niet geconcentreerd en met voldoende aandacht aanwezig zou zijn. Mijn hoofd wilde daarom begrijpen, vasthouden, onthouden. Alsof ik niet tevreden kon zijn zolang ik niet precies wist wat ik had gezegd.
Maar inmiddels zie ik het anders. Ik ervaar juist de kracht van zulke ontmoetingen waarin de woorden vervliegen. Hun waarde ligt niet in het herhalen, maar in het beleven. Vergelijk het maar met muziek: de noten sterven weg zodra ze gespeeld zijn, maar als de muziek raakt blijft de trilling in je lichaam achter.
Gewaarzijn en vreugde
Wanneer ik later nog eens terugdenk aan die ontmoeting met René, willen de zinnen mij niet meer te binnen schieten. En toch voel ik nog steeds de energie ervan. Er is een stille vreugde die blijft.
Dat komt, volgens mij, doordat ik gewaar was. Doordat ik me volledig liet raken in het moment zelf. Het bewustzijn dat ik deel uitmaakte van iets groters dan ikzelf, gaf een diepe voldoening. Een voldoening die langer beklijft dan het moment.
Die vreugde gaat niet over de uitkomst van het gesprek, niet over de inhoud, maar de ervaring van verbondenheid.
Het grote veld van echte ontmoeting
Systemisch gezien zou je kunnen zeggen dat je tijdens zo’n ontmoeting toegang krijgt tot het grotere veld. Sommigen noemen dit het morfogenetisch veld, anderen spreken over de bron of het collectief bewustzijn.
Welke naam je er ook aan geeft: het gaat om een laag van weten die verder reikt dan ons persoonlijke verhaal. En weet je, toch kan die laag zich alleen tonen in het persoonlijke. In een blik, een stilte, een zin die precies in dat moment door iemand heen komt.
Het veld zoekt een kanaal. En dat kanaal zijn wij, in onze openheid en bereidheid om te luisteren.
Luisteren zonder plan opent een groter veld waarin woorden vanzelf door je heen beginnen te stromen.
De paradox van de ontmoeting
Er zit een mooie paradox in dit alles. Een echte ontmoeting vraagt dat je volledig aanwezig bent — met je hart, je lijf, je adem. Niet met een schrijfblok in de hand, of druk bezig alle woorden te wegen in je hoofd. Want alleen dan kan er tegelijkertijd iets gebeuren dat je verstand overstijgt.
Je kunt het niet bedenken, niet afdwingen, niet vastleggen. Je kunt het alleen beleven. Precies daarom gebruik ik deze woorden: alleen in de ontmoeting kun je de ervaring ervaren. Je beleeft het niet in de voorbereiding, niet in de analyse achteraf, maar in het hier en nu, wanneer je je laat raken.
Vertrouwen en loslaten in de ervaring
Wat ik hierin telkens weer leer, is vertrouwen. Vertrouwen dat ik in het moment zal weten wat er gezegd moet worden. Vertrouwen dat de ander zal horen wat er gehoord moet worden. En vertrouwen dat het niet uitmaakt dat ik het later niet kan navertellen.
Dat vertrouwen vraagt ook loslaten. Loslaten van de neiging om grip te willen hebben. Loslaten van het idee dat ik iets moet presteren of ‘goed moet doen’.
In wezen gaat het om durven zijn wie ik ben, precies daar, met alles wat er op dat moment aanwezig is.
Mildheid in echte ontmoeting
Ik besef ten volle dat er iets van mij wordt gevraagd én het brengt me iets. Mildheid.
Want hoe vaak verwijten we onszelf niet dat we iets beter, duidelijker of slimmer hadden moeten zeggen? Hoe vaak vinden we dat we ons beter hadden moeten voorbereiden, of dat we onze woorden hadden moeten onthouden?
Maar misschien is het juist de bedoeling dat wij ze niet kúnnen herhalen. Omdat ze alleen in dát moment klopten. Omdat hun kracht lag in de ontmoeting zelf, niet in het naslagwerk. In een echte, oprechte ontmoeting hoef je daarom naar mijn idee ook niets te noteren.
Want wat je raakt, dát beklijft wel.
Uitnodiging: de kracht van echte ontmoeting ervaren
Ik wil je daarom uitnodigen om eens terug te denken aan een ontmoeting waarin jij geraakt werd. Misschien herinner je je de woorden niet precies meer, maar weet je nog wel hoe het voelde. Hoe de energie van dat moment je veranderde.
Kun je toestaan dat dát de essentie was? Dat de waarde niet zit in het navertellen, maar in de ervaring zelf?
En misschien wil je de komende tijd eens oefenen met luisteren zonder plan. Niet luisteren om te reageren, maar luisteren om te voelen wat er werkelijk in de ander beweegt. Laat je verrassen door wat er door jou heen wil stromen.
Wie weet ontdek je (ook) dat de vreugde van zulke ontmoetingen je nog lang bijblijft.
✨ “Alleen in de ontmoeting kun je de ervaring ervaren. En misschien is dat wel het mooiste geschenk dat we elkaar kunnen geven.”✨
Mijn werk gáát over die ontmoeting.
De ontmoeting mét Jezelf door de ander.
Die echte ontmoeting die alleen in de ervaring kunt ervaren.
Wil jij de kracht van echte ontmoeting zelf ervaren? Laat je verrassen door momenten die woorden overstijgen en je diep raken. Weet je welkom!
Wellicht roept de blog vragen bij je op. Wil je daar eens over sparren. Misschien herken je (opnieuw) iets van jezelf en wil je dit verder onderzoeken met een coachgesprek of persoonlijke (familie)opstelling.
Stuur een mailtje met je vraag, plan een 30 minuten telefonische sessie in (INFO) om te sparren of kies gelijk voor een begeleidingsafspraak (INFO).
Soms lijkt het leven stil te staan, abrupt of geleidelijk. Je merkt hoe stroef het gaat. Achter die stilstand schuilt een uniek mens – jij. Jouw geschiedenis, geworteld in generaties en beïnvloed door jouw omgeving, speelt een rol.
Wat de oorzaak ook is, belangrijk is dat jij jouw energie weer laat stromen. Gestolde energie belemmert. Welke delen in jou blokkeren jouw verlangen om in beweging te komen? Het pad van bewustwording naar bewustzijn opent helderheid, nieuw perspectief en autonomie.
In een persoonlijke familieopstelling werk je zonder representanten. Dit biedt jou een veilige één-op-één setting waarin je jouw vraag niet hoeft te delen met anderen. Dankzij deze aanpak kun je snel een afspraak inplannen. Met behulp van vloerankers of een tafelopstelling maak je contact met het wetende veld, een bron van inzichten. Veel mensen hebben al ervaren hoe krachtig deze methode werkt om blokkades te onderzoeken en rust te vinden.
Soms weet je even niet meer welke richting je uit moet. Je voelt je vermoeid, vol in je hoofd of vastgelopen in iets wat je nog niet goed kunt benoemen. Dan helpt het niet altijd om harder te denken of praten. Soms vraagt het leven iets anders: vertragen, verstillen, naar buiten gaan.
Systemisch kuieren in Drenthe is een zachte, natuurlijke vorm van coaching. Geen dwingende gesprekken aan een tafel, maar een onderzoek dat zich ontvouwt terwijl je wandelt – door het bos, over de hei, langs het open veld.
Soms loop je vast in je gedachten of voelt iets te kwetsbaar om te delen. Dan is het waardevol om vrijuit te kunnen spreken, zonder oordeel of adviezen. Met een professioneel luisterend oor krijg je helderheid over wat echt belangrijk is.
Ontdek hoe dichtbij het antwoord op jouw vraag eigenlijk is – soms is één gesprek al genoeg..
