Ont-moet je geschiedenis en er ontstaat ruimte om JEZELF te ontmoeten.
Daarover gaat deze blog.”
“Ik moet dit artikel nog afmaken.”
“of ik moet vaker sporten.”
“Ik moet niet zo emotioneel zijn.”
“En ik moet er altijd voor anderen zijn.”
Zo’n klein stemmetje dat bijna automatisch zegt wat jij allemaal nog moet doen, moet laten of moet zijn? Herken je dat? Het kan subtiel zijn – of keihard en dwingend. Maar de vraag die ik je vandaag wil stellen is: van wie is die stem eigenlijk?
Is het écht jouw eigen verlangen dat spreekt? Of klinkt er iemand anders door? Misschien een ouder, een leraar, een grootouder – of zelfs een hele familiegeschiedenis?
In deze blog neem ik je mee in een systemische blik op dat hardnekkige “moeten”. Ik verbind het met de Transactionele Analyse (TA) en laat zien hoe onbewuste loyaliteit kan maken dat je energie blokkeert, zonder dat je doorhebt waarom. Ook ontdek je hoe het spreken vanuit een Ouder-positie vaak automatisch een Kind-reactie oproept – en hoe je dat kunt doorbreken.
De kracht van een “moet”
Volgens mij is een beetje “moeten” niet erg. Want zonder afspraken is het immers lastig om sámen te kunnen leven. Als niemand zich aan verkeersregels zou houden, zou het chaos worden. En wie heeft er, af en toe, geen klein duwtje in de rug nodig? Zodat je toch over de drempel stapt om iets te doen dat je telkens aan het uitstellen bent.
Het geval is wel dat veel van de “moetens” die jij/ik/wij onszelf opleggen, helemaal niet functioneel zijn. Het brengt je niet dichter bij wat je verlangt, maar er eerder verder vandaan. Wat vervolgens zorgt voor druk, voor spanning, en een gevoel van nooit goed genoeg zijn.
Daarom is de systemische blik zo interessant. Want vaak is dat “moeten” niet van jou.
Systemische bril: wie spreekt er door jou heen?
Systemisch werken: Kijkend naar jou als onderdeel van een groter geheel: je familiesysteem. Je ouders, grootouders, overgrootouders, over-overgrootouders. Allemaal zijn ze onderdeel van een groot web van verbindingen. En jij komt daar uit voort.
En in dat web gebeurde en gebeurt er van alles. Onverwerkt verdriet, trauma, verlies of geheimen maakt dat wij ons ertoe proberen te verhouden. Door (onuitgesproken) afspraken te maken die vervolgens stilletjes uitmonden in stevige overtuigingen. Je moet hard werken, je moet of mag niet klagen, je moet altijd sterk zijn, Je moet voor elkaar zorgen.
Zonder dat je er bij stilstaat neem jij veel van die regels en overtuigingen onbewust over. Omdat je erbij wilt horen. Omdat je – vaak als kind – voelt dat het systeem dat van je vraagt. Je wilt trouw zijn. En dat noem ik onbewuste loyaliteit.
Onbewuste loyaliteit – wat is dat?
Onbewuste loyaliteit is een diepe, vaak onzichtbare trouw aan je gezin van herkomst. Je hoeft er niet over na te denken, je denkt er niet over na, het gebeurt gewoon.
Een paar voorbeelden:
Je voelt je verplicht om net zo hard te werken als je ouders, zelfs als je lijf protesteert.
Omdat jouw moeder dat ook altijd deed cijfer je jezelf weg,
Genieten van je succes durf je niet, omdat je vader nooit de kans kreeg om te studeren.
Je houdt je emoties in, omdat er in jouw familie “niet gehuild werd”.
Je zegt dan misschien: “ik moet dit doen, anders voel ik me schuldig.” Maar feitelijk draag je iets dat niet van jou is.
Deze steen ligt in mijn praktijk. En hij is zwaar! En door velen met zoveel liefde gedragen dat teruggeven aan de “eigenaar” een zware klus blijkt te zijn.
De TA en de stem van de Ouder
De Transactionele Analyse helpt om deze stemmen te onderscheiden. TA gaat ervan uit dat je vanuit drie verschillende “ego-posities” (in deze tekst noem ik ze voor het gemak ook “ikken”) de wereld tegemoet treedt:
Ouder-positie: het deel in je wat is “gevuld” met de normen, regels en overtuigingen die je hebt overgenomen van je opvoeders.
Volwassen-positie: het deel in je die hier-en-nu aanwezig is, realistisch kan nadenken en kiezen.
Kind-positie: het deel in je die voelt, ervaart, spontaan is, maar ook oude pijn kan meedragen en volop in de weerstand kan gaan.
Wanneer je “ik moet” hoort, komt dat vaak uit je Ouder-ik. Het is een echo van vroeger. Het kan een zorgzame Ouder-stem zijn (“zorg goed voor jezelf”), maar ook een veroordelende of kritische (“je bent pas oké als je presteert”).
Het gevaar is dat je zo automatisch luistert naar die stem, dat je vergeet om je Volwassen-ik in te schakelen. Dat is waar de onbewuste loyaliteit de kop opsteekt. De stem van iemand anders klinkt in jou door. Dat ontdekken en beseffen, dat is precies waar je vrijheid zit en je de rust kunt ervaren.
Klik op onderstaande afbeelding om gratis een overzichtje van de ego-posities:
Het is mijn eigen ervaring dat het onderscheiden van je eigen ego-posities nog niet zo gemakkelijk is. Het overkomt mij dan ook nog vaak dat ik vanuit de Volwassene denk te praten, maar dat het in werkelijkheid vanuit het Kind of de Ouder positie komt. TIP: Wordt je bewust van de reactie van de ander! Hoe wordt er gereageerd? Vanuit welke positie? Het zegt veel over de positie die jij hebt ingenomen. Ervaar het in mildheid.
“Wanneer jij in je Volwassen-ik stapt, bevrijd je niet alleen jezelf, maar stroomt de energie in je hele systeem opnieuw.”
De dynamiek tussen Ouder en Kind – en de blokkade
Een belangrijk inzicht uit de Transactionele Analyse is dat communicatie transacties oproept. Wanneer jij vanuit je Ouder-ik spreekt, heeft dat vaak effect op de ander.
Stel je voor: jij zegt tegen je collega, partner of kind:
| “Je móet dit nu echt afmaken”
De kans is groot dat bij de ander het Kind-ik geactiveerd wordt. (Download het gratis overzicht met mogelijke reacties)
Soms het Aangepaste Kind: de ander gaat braaf doen wat jij zegt, maar voelt zich misschien onder druk gezet of beklemd.
Soms het Opstandige Kind: de ander zegt “ik heb helemaal geen zin!” of gaat in de weerstand.
Beide reacties zorgen ervoor dat de energie niet meer vrij stroomt. Het wordt een machts- of strijdpatroon, in plaats van een volwassen gesprek.
Het omgekeerde gebeurt ook: wanneer iemand tegen jou zegt “je moet”, voel jij misschien een kinderlijke reactie: je past je aan, je rebelleert of je sluit je af. Ook dat blokkeert je energie.
Op je systemische plek staan = in je Volwassen-ik zijn
Vanuit systemisch werk kennen we de systemische wetmatigheid dat iedereen zijn eigen plek heeft in de ordening. Wanneer je vanuit je Ouder-ik spreekt, ga je vaak boven de ander staan. Vanuit je Kind-ik ga je juist onder de ander staan. Met de woorden van Els van Steijn sta je in de ‘verkeerde bak van de fontein’.
Alleen wanneer je vanuit je Volwassen-ego-positie spreekt, sta je écht op je eigen plek: niet te groot, niet te klein, maar in het hier en nu. Dáár kan de energie vrij stromen en kan er echte ontmoeting plaatsvinden.
De kracht van de Volwassen-positie
De sleutel is om telkens terug te keren naar je Volwassen-ik. Dat is de plek van helderheid, van bewuste keuze en van open communicatie.
Volwassen-communicatie klinkt dan bijvoorbeeld zo:
“Ik merk dat dit belangrijk voor me is, kun je me vertellen wat jij nodig hebt om dit af te maken?”
“Ik voel druk om dit snel te doen, maar ik wil samen kijken wat haalbaar is.”
Door zo te spreken, nodig je de ander ook uit om in zijn of haar Volwassen-ik te stappen. De energie kan weer stromen, er ontstaat wederkerigheid. En dat voel je direct.
De impact op je energie
Het steeds maar luisteren naar die oude stemmen kan vermoeiend zijn. Je voelt je opgejaagd, gestrest, of zelfs leeg.
Je lichaam kan protesteren:
Spanning in je schouders of nek.
Hoofdpijn of migraine.
Slecht slapen, piekeren.
Een gevoel van “nooit genoeg”.
Soms zelfs met fysieke klachten die niet direct te verklaren zijn. Alsof je lijf zegt: stop even. Dit klopt niet. Luister naar mij.
De bevrijding begint wanneer je jouw Volwassen-ik uitnodigt om opnieuw te kiezen. Dat betekent niet dat je alles loslaat en in anarchie leeft. Het betekent dat je bewust wordt: welke regels passen nog bij mij, en welke niet meer?
Een mooi experiment:
Schrijf een lijst van al je “ik moet…” uitspraken.
Ga er één voor één langs.
Vraag jezelf: “is dit van mij, of draag ik dit voor iemand anders?”
Kijk wat er gebeurt als je “ik moet” verandert in “ik wil” of “ik kies ervoor om…”.
Je zult merken dat sommige zinnen vanzelf oplossen. En de zinnen die overeind blijven, worden lichter. Omdat ze nu vanuit jouw eigen keuze komen.
“Elk ‘ik moet’ dat je onderzoekt en loslaat, maakt ruimte voor een vrijer, lichter leven – en nodigt anderen uit hetzelfde te doen.”
Een persoonlijk voorbeeld
Toen ik mijn eerste blog lanceerde, ging daar een lange tijd van uitstellen aan vooraf. Elke tekst, elke afbeelding, elke video >>> niet goed genoeg. En als het niet goed genoeg zou zijn had ik (dus) onvoldoende mijn best gedaan.
Systemisch kijken bracht me terug naar mijn jeugd. De – met de beste bedoelingen gegeven – boodschap die ik als kind hoorde: “Je kunt het wel, als je maar goed genoeg je best doet”
Door dat te zien, kon ik mijn eigen definitie van “goed genoeg” maken. Nu vraag ik me af: dient het mijn lezers als ik dit nóg langer uitstel, of helpt het ze juist als ik het gewoon deel – inclusief mijn menselijke imperfectie?
De vrijheid voorbij de loyaliteit
Weet je wat nu zo fijn is? Wat een groot cadeau is voor jou en je familiesysteem?
Wanneer je jezelf toestaat om los te komen van die oude “moetens”, eer je juist je systeem.
Want onbewuste loyaliteit is vaak bedoeld om iets te herstellen dat niet jouw taak is.
Als jij stopt met dragen wat niet van jou is,
kan de last terug naar waar hij hoort.
Ontstaat er ruimte voor jou
en voor de generaties na jou.
Een uitnodiging
Ik nodig je bij voorbaat uit om, de volgende keer dat je jezelf “ik moet” hoort zeggen, even stil te staan. Leg je hand op je hart. Adem in. En vraag jezelf:
Van wie is deze stem?
Dient dit mij vandaag?
Wat zou ik kiezen als ik helemaal vrij was?
Je hoeft niet alles in één keer los te laten. Maar elke keer dat jij kiest voor jouw eigen stem, maak je een kleine bevrijdende beweging.
Mag jouw stem de ruimte krijgen?
Het is een liefdevolle daad naar jezelf én naar jouw systeem. Want wanneer jij je eigen kompas volgt, hoeven toekomstige generaties dat “moeten” niet meer te dragen. Wil je dit thema verder onderzoeken?
Neem dan contact op voor een (gratis en vrijblijvend) kennismakingsgesprek, of maak gelijk een afspraak voor persoonlijke opstelling of coach-sessie.
In deze blog beschrijf ik de kern van mijn begeleiding: hoe de ontmoeting met jezelf het beginpunt vormt voor echt leven. Door systemische coaching, lichaamsbewustzijn en emotionele erkenning ontdek je wat je al die tijd ontweek. Niet om jezelf te fixen, maar om jezelf werkelijk te ontmoeten — met alles wat je bent.
Leven in je hoofd creëert afstand tot je emoties, wat leidt tot stress, leegte en vermoeidheid. Door stilte, lichaamsbewustzijn, schrijven, geduld en verbinding te zoeken, kun je opnieuw contact maken met je gevoel. Dit proces bevordert rust, intuïtie en authentieke relaties.
Schuld wordt vaak gezien als iets negatiefs, maar kan juist persoonlijke groei en vrijheid bevorderen. Door schuld te accepteren, maak je authentieke keuzes en neem je verantwoordelijkheid voor je leven.
Het helpt je loslaten wat niet meer dient en ruimte creëren voor nieuwe mogelijkheden.
Het lot confronteert je met oncontroleerbaarheid en verlies, wat acceptatie moeilijk maakt. Drie mechanismen—controle, betekenis zoeken en pijn vermijden—houden verzet in stand. Het kantelpunt naar berusting ontstaat door realiteitsbesef en focusverschuiving. Ook het lot van een ander dragen is een valkuil. Grenzen stellen helpt om je energie te bewaken.
Schuld, angst en zelfcompassie in relaties – thuiskomen bij jezelf
Relaties zijn de plek zijn waar we het meest geliefd willen worden. En daardoor meestal ook de plek waar je het meest en het diepst geraakt kunt worden. Het is de plek waar jouw zenuwstelsel spanning voelt, waar oude reflexen opspelen. In relatie met de ander worden jouw diepste innerlijke patronen zichtbaar.
De relatie met jezelf spiegelt je relatie met de ander
En juist daar — in die frictie — liggen de thema’s schuld, angst en zelfcompassie onder al onze verbindingen. Onzichtbare draden die – vaak onbewust – richtinggevend zijn.
In dit blog neem ik je mee in hoe deze drie krachten samenhangen. Wat ze onthullen over jouw innerlijke dynamiek, en hoe jij ze kunt gebruiken als richtingaanwijzers. Aanwijzers voor eerlijkere relaties — met jezelf én met de ander.
Schuld als onzichtbare lijm
Schuld klinkt als iets negatiefs. Iets wat je moet vermijden. Maar in familiesystemen en relaties is schuld vaak de onzichtbare lijm die verbindingen in stand houdt. Zelfs als die verbindingen al lang niet meer gezond zijn.
In een eerder blog van mij over het verborgen contract legde ik uit hoe we onbewust voorwaarden creëren in relaties. Bijvoorbeeld: “Als ik me kleiner maak, blijf jij bij me.” Of: “Als ik altijd geef, krijg ik misschien ooit wat terug.”
Die verborgen contracten zijn dan ook vaak doordrenkt met schuld. Niet de schuld van een fout, maar de schuld van je plek innemen. Van ‘te veel zijn’. De schuld van afwijken. Van trouw zijn aan jezelf in plaats van aan de verwachting van de ander.
Schuld raakt je loyaliteit
En juist dát maakt schuld zo krachtig: het raakt direct aan je loyaliteit. Vooral als je bent opgegroeid in een gezin waarin emoties niet welkom waren, je ouders zelf beschadigd waren, of er gezwegen werd over moeilijke dingen.
Dan ontwikkel je als kind een intern contract: “Ik zal niet lastig zijn. Ik zal jouw pijn dragen. Ik zal mij aanpassen.” En elke keer dat je daaruit beweegt, het intern contract terzijde schuift, voel je die oude schuld opvlammen.
Niet omdat je iets verkeerd doet — maar omdat je iets nieuws doet.
“Schuld is niet de straf voor fouten, maar de prijs voor trouw zijn aan jezelf”
Angst als poortwachter
Angst is het alarmsysteem van je zenuwstelsel. In relaties wordt die angst vaak getriggerd wanneer je oude pijn opnieuw verwacht. De angst om afgewezen te worden. Om verlaten te worden. Of juist: om jezelf te verliezen in de ander.
Wat ik vaak zie in opstellingen en sessies, is dat deze angsten niet alleen maar van jou zijn. Ze zijn ingebed in het systeem waar je deel van uitmaakt. Een moeder die emotioneel onbereikbaar was. Een vader die nooit thuis was. Een broertje dat overleed waar nooit over gesproken werd.
Al die ervaringen worden opgeslagen in het lijf, en vormen een innerlijk waarschuwingssysteem dat zegt: Pas op.
Wees niet te open.
Wees niet te echt.
Het is niet veilig.
De angst die dan opkomt in je volwassen relaties, is vaak niet rationeel. Je wéét rationeel misschien dat je partner je niet in de steek laat als je je uitspreekt. Maar je systeem zegt iets anders. En voor je het weet, ben je terug in oude patronen: pleasen, terugtrekken, invriezen.
Het vraagt bewustzijn en zachtheid om deze angst niet te bevechten, maar te leren herkennen als een poortwachter. Niet de vijand. Wel een boodschapper.
Zelfcompassie als thuiskomen
Zelfcompassie is misschien wel de meest onderschatte vorm van innerlijk werk. We denken vaak dat groei pas begint als we onszelf streng toespreken, of onze patronen ‘doorbreken’. Maar echte verandering ontstaat pas als we onszelf kunnen omarmen — juist op de momenten dat we ons het minst compassievol voelen.
Als je jezelf afwijst omdat je bang bent. Omdat je weer in een oud patroon bent gestapt. Of omdat je een grens niet uitsprak. dan vergroot je eigenlijk de afstand tot jezelf. Zelfcompassie zegt dan:
“Ook dit mag er zijn. Ook deze reactie, deze pijn, dit gedrag is deel van mij. En ik hoef mijzelf daarvoor niet af te wijzen.”
“Zelfcompassie opent de deur naar verandering, omdat zachtheid meer bevrijdt dan zelfveroordeling ooit kan”
Zelfcompassie opent de deur naar verantwoordelijkheid zónder zelfveroordeling.
Naar grenzen zónder verharding.
Naar liefde zónder afhankelijkheid.
Het is geen excuus om in patronen te blijven hangen, maar juist een bedding waarin je écht kunt kijken: Wat gebeurt hier? Wat vraagt dit stuk van mij?
De driehoek van dynamiek: schuld, angst en compassie
Als we deze drie krachten als een driehoek bekijken, zie je hoe ze elkaar beïnvloeden:
Schuld maakt dat je je aanpast, opoffert of inslikt.
Angst houdt je gevangen in oude reacties en vermijdt kwetsbaarheid.
Zelfcompassie biedt ruimte om beide onder ogen te zien — en een andere keuze te maken.
In veel relaties is er een wisselwerking tussen deze krachten. Je zegt bijvoorbeeld niets over wat je werkelijk voelt, omdat je bang bent dat de ander je afwijst (angst).
Je voelt je vervolgens schuldig over je gebrek aan openheid (schuld). En als je geen zelfcompassie ontwikkelt, spreek je jezelf streng toe — of projecteer je de pijn op de ander.
Zonder compassie blijft het patroon gesloten.
Maar mét compassie ontstaat iets nieuws: een openheid naar jezelf toe. Je mag jezelf troosten zonder jezelf zwak te vinden. Je mag erkennen wat moeilijk is, zonder jezelf te veroordelen.
En in die zachtheid ontstaat beweging.
Maar nu de praktijk: Hoe werkt dit nu in jouw relatie?
In een sessie vertelde een man dat hij zich altijd verantwoordelijk voelde voor het humeur van zijn partner. Als zij stil werd, ging hij harder zijn best doen. Koken. Grappen maken. Alles om haar maar niet te laten verdwijnen in dat stille moeras.
Toen we de onderlaag onderzochten, bleek er bij hem een oud contract: “Als ik zorg dat jij je goed voelt, laat je me niet in de steek.”
De schuldgevoelens kwamen uit zijn jeugd, waar hij als kind de rol van trooster op zich had genomen voor zijn moeder. En de angst — die kwam uit het gevoel dat hij fundamenteel te veel was, te intens, te behoeftig.
Het keerpunt kwam toen hij zichzelf in die dynamiek compassievol kon zien. Niet als ‘iemand die weer zijn patronen herhaalt’, maar als iemand die geleerd had dat liefde verdienen hard werken betekent.
Vanaf dat moment kon hij iets anders proberen. Niet vanuit controle, maar vanuit keuze.
Laat je uitnodigen tot gewaarzijn
Je hoeft je oude patronen niet te fixen. Je hoeft ze niet te ‘overwinnen’.
Maar je mag ze gewaar worden. Je mag ze wél leren herkennen, en jezelf in dat proces blijven zien. Met zachtheid. Met compassie. Met nieuwsgierigheid.
Want juist daar, in het licht dat je schijnt op schuld en angst, ontstaat er ruimte voor iets nieuws.
Ruimte om trouw te zijn aan jezelf.
Ruimte om verbinding te voelen zónder jezelf te verliezen.
Ruimte om te zeggen: “Ik ben bang, en ik blijf.” Of: “Ik voel me schuldig, maar ik kies nu voor mezelf.”
Relaties zijn spiegels. Soms helder. Soms pijnlijk. Maar altijd uitnodigend.
Tot slot – thuiskomen in jezelf
Relaties zijn spiegels. Soms helder. Soms pijnlijk. Maar altijd uitnodigend.
Ze spiegelen je niet alleen in wie je bent, maar vooral in waar je nog niet thuis bent bij jezelf.
Door met liefdevolle aandacht te kijken naar je schuldgevoelens, je angsten en je verlangen naar erkenning, ontstaat er een ander soort relatie. Een waarin je je niet hoeft te verstoppen. Een waarin je kwetsbaarheid geen zwakte is, maar een vorm van kracht.
Laat dit blog een verdieping voor je mogen zijn van wat je eerder las over het verborgen contract . Maar bovenal een uitnodiging. Om de afspraken die je ooit sloot — uit liefde, uit overleving — opnieuw te bekijken.
Niet om je oude afspraken af te keuren, maar om jezelf eruit te bevrijden.
Met mildheid. Met moed. En met jezelf als veilig thuiskomen.
Voel jij je uitgenodigd om jezelf en je patronen te onderzoeken? Ben je klaar om een spiegel voorgehouden te krijgen?
Plan dan een gratis telefonisch kennismakingsgesprek, of boek gelijk een coach gesprek.
In langdurige relaties kunnen verlatingsangst en bindingsangst zorgen voor een pijnlijke dynamiek van aantrekken en afstoten. Dit blog onderzoekt hoe deze patronen ontstaan, wat ze elkaar spiegelen en hoe je – via bewustwording, erkenning en systemisch werk – samen kunt groeien naar meer vertrouwen, verbinding en persoonlijke vrijheid.
Existentiële angst is de diepste vorm van angst: het gevoel dat het ooit niet veilig was om te bestaan. In dit blog onderzoek ik waar deze angst vandaan komt, hoe ze zich in het lichaam nestelt en wat helpt om stap voor stap terug te keren naar veiligheid, aanwezigheid en een werkelijk ja tegen het leven.
De spiegel van de schaduw laat jou zien welke delen je in Jezelf ontkent of wegdrukt. Door deze te herkennen, te omarmen en te integreren, groeit jouw zelfinzicht, compassie voor de ander, je relaties en de mogelijkheid om vrij te zijn.
Zo transformeert je schaduw tot een krachtige leermeester.
Een verborgen contract is een onuitgesproken verwachting die je (onbewust) meeneemt in relaties. Je hoopt dat de ander aanvoelt wat je nodig hebt, zonder het uit te spreken. In dit blog ontdek je hoe dat werkt, waar het vandaan komt en hoe je die muur kunt doorbreken.
Dit blog gaat over verlatingsangst en bindingsangst in relaties: Je bent niet voor niets samen. Maar waarom doet het soms zoveel pijn?
Twintig jaar samen. 20 jaar verbondenheid, ruzies, stiltes, passies, afstand, toenadering, misverstanden en diepe liefde. Soms kijk je elkaar aan en weet je: er is nog steeds iets. En tegelijk kun je je zó alleen voelen in die relatie. Alsof jullie elkaar steeds nét niet raken. Alsof jullie in een soort onzichtbaar Spel zijn beland waarvan niemand de regels écht begrijpt.
De dynamiek die je uitnodigt tot persoonlijke groei
Verlatingsangst en bindingsangst in relaties. Over hoe twee mensen die diep van elkaar houden tóch gevangen kunnen raken in patronen die hen uit verbinding halen. Over hoe wantrouwen groeit waar vertrouwen zou moeten leven. En vooral: over hoe deze dynamiek je uitnodigt tot persoonlijke groei – als je bereid bent de spiegel te zien die de ander je voorhoudt.
Als jij bang bent dat de ander weggaat – of je juist opslokt
Laten we het beest bij de naam noemen. In de ene helft van deze relatie woont verlatingsangst. In de andere helft bindingsangst. Twee angsten die elkaar op het eerste gezicht lijken tegen te spreken, maar in de praktijk vaak perfect op elkaar aansluiten. Tot frustratie van beide partijen.
Hij is degene met verlatingsangst. Altijd op zoek naar bevestiging. Altijd bang dat ze hem verlaat, negeert, afwijst. Zijn gedrag wordt gekenmerkt door pleasen, controleren, over-analyseren. Hij stelt vragen als: “Gaat het wel goed tussen ons?” “Waarom zeg je dat zo?” “Hou je nog van me?”
Zij is degene met bindingsangst. Ze houdt van hem, echt waar. Maar zodra hij dichterbij komt, voelt ze zich benauwd. Ze krijgt het gevoel dat ze moet vluchten, dat ze haar autonomie verliest. Ze wordt kortaf, sluit zich af, duikt in haar werk of zoekt rust op plekken waar hij niet is. Op vragen over liefde en toewijding reageert ze met irritatie of stilte.
De vermoeiende dans van aantrekken en afstoten
Ze vinden elkaar in een dans die vermoeiend is voor beiden. De een zoekt toenadering, de ander afstand. En hoe meer hij op haar afkomt, hoe meer zij zich terugtrekt. Hoe meer zij zich onttrekt, hoe meer hij zich vastklampt. Verlatingsangst en bindingsangst vullen elkaar aan
“Als weggever bleven deze gratis beeldjes lange tijd boeien. Door het magneetje in de neus bewogen ze uit elkaar zodra je ze naar elkaar ging schuiven”
Waar komt die verlatingsangst en bindingsangst vandaan?
Een veilige hechting zorgt ervoor dat jij je verbonden voelt en gezonde relaties kunt aangaan. Onveilige hechting daarentegen leidt tot patronen van angst, vermijding of ambivalentie in relaties. Dit beïnvloedt niet alleen romantische relaties, maar ook vriendschappen en werkrelaties.
In mijn blog “Alles liever dan de waarheid: Hoe jouw hechting je relaties beïnvloedt” lees je meer over hechting, de verschillende stijlen van hechting en de hechtingscirkel.
Verschillende hechtingsstijlen
Mensen met verlatingsangst hebben vaak een angstig-ambivalente hechtingsstijl ontwikkeld. Ze zijn gewend om hard te werken voor liefde en zijn gevoelig voor afwijzing. Mensen met bindingsangst daarentegen neigen juist naar een vermijdende hechting: nabijheid voelt als bedreiging van hun autonomie.
Door jouw eigen hechtingspatronen te begrijpen vergroot dit je bewustzijn. Je kunt daardoor veel bewuster bouwen aan gezonde, veilige relaties.
“Hechting vormt je relaties – bewust of onbewust, veilig of onveilig”
Bindingsangst en verlatingsangst – De verborgen contracten in je relatie
Wat hier gebeurt, is niet alleen een botsing van karakters. Het is een botsing van innerlijke overtuigingen. In systemisch werk spreken we dan van verborgen contracten. Onuitgesproken afspraken die vaak zijn ontstaan in onze jeugd. En we nemen ze mee, onbewust, onze relaties in.
Zijn contract klinkt ongeveer zo: “Als ik alles geef, als ik me aanpas, dan blijf jij bij me.”
Haar contract: “Als ik mezelf niet verlies, als ik genoeg afstand houd, dan ben ik veilig.”
Niemand heeft deze zinnen hardop uitgesproken. Maar ze zitten in het gedrag, in de verwachtingen, in de frustraties. Ze zitten in het verlangen én in de angst. Hij denkt haar liefde te moeten verdienen. Zij denkt haar vrijheid te moeten bewaken. En in plaats van verbinding, ontstaat er verwijdering.
Want zij voelt zich onder druk gezet door zijn behoefte aan nabijheid. Hij voelt zich afgewezen door haar behoefte aan ruimte. Wat bedoeld is als bescherming van het zelf, wordt ervaren als aanval door de ander.
“Het verborgen contract. Impliciete afspraken en verwachtingen die niet direct worden uitgesproken, maar die toch een grote invloed hebben op hoe we met elkaar omgaan“.
“Waarom kwamen wij elkaar dan tegen?”
Het is verleidelijk om te denken: we passen gewoon niet bij elkaar. Omdat JIJ denkt teveel te zijn. Of juist te weinig. Jij te afstandelijk bent of te dwingend.
Maar wie dieper kijkt, ziet iets anders.
Niemand komt per ongeluk op jóuw pad
In elke ontmoeting schuilt een uitnodiging tot groei. Niemandkomtperongelukop je pad. De mensen die jou het meest raken – in liefde of in pijn – wijzen vaak naar stukken in jezelf die gezien willen worden. Oude wonden, oude overtuigingen, beschermingsmechanismen die ooit helpend waren, maar nu je ontwikkeling in de weg zitten.
Zij herkent in hem haar verlangen naar nabijheid – iets wat ze zichzelf nauwelijks toestaat.
Hij herkent in haar de vrijheid die hij zichzelf nooit toestaat – omdat hij geleerd heeft dat nabijheid veiligheid geeft.
Ze spiegelen elkaar. En dat kan enorm pijnlijk zijn.
Het Spel van transactionele analyse: slachtoffer, redder, aanklager
In deze dynamiek spelen de partners – vaak onbewust – een rol in het drama-driehoekmodel uit de transactionele analyse. Een krachtig instrument om te zien hoe mensen met elkaar omgaan, zonder dat ze zich daar volledig bewust van zijn.
Hij begint vaak als redder: hij wil zorgen, begrijpen, de relatie ‘redden’.
Zij voelt zich opgejaagd en wordt aanklager: “Je wilt altijd praten. Laat me gewoon met rust.”
Hij voelt zich vervolgens slachtoffer: “Ik doe alles voor jou, en dit krijg ik ervoor terug.”
En voor je het weet, wisselen de rollen. Zij voelt zich slachtoffer omdat ze zich niet vrij voelt. Hij wordt aanklager: “Je kunt nooit gewoon eens lief doen.” Zij probeert te redden door tijdelijk tegemoet te komen – maar dat voelt niet vrij. En zo draait het Spel in het rond.
Een Spel met maar één uitweg: bewustwording.
“Het Spel dat onbewust, maar telkens opnieuw wordt gespeeld versterkt het onbegrip. Het is een persoonlijke ‘opdracht’ om bewustzijn te ontwikkelen op wat er beschermd moet worden”
Uit de dynamiek van verlatingsangst en bindingsangst stappen
De eerste stap is erkenning. Niet van de ander, maar van jezelf. Want zolang je denkt dat de ander moet veranderen, blijf je hangen in de machteloosheid van het slachtoffer. Of de controlezucht van de redder. Of de boosheid van de aanklager.
1. Erken je eigen angst
Hij mag erkennen: “Ik ben bang om verlaten te worden. Ik klamp me soms vast, omdat ik denk dat ik niet genoeg ben.”
Zij mag erkennen: “Ik ben bang om mezelf te verliezen in de nabijheid van een ander. Ik trek me terug om mezelf te beschermen.”
Door dit uit te spreken – eerst naar jezelf, later misschien naar elkaar – ontstaat er ruimte. Ruimte om niet meer te vechten tegen de angst, maar haar te ontmoeten.
2. Ontmantel het verborgen contract
Stel jezelf de vraag:
Wat geloof ik diep vanbinnen dat ik moet doen om liefde of veiligheid te verdienen?
En dan de vervolgvraag:
Wat als dat niet waar is?
Wat als liefde niet iets is wat je moet verdienen? Wat als nabijheid niet betekent dat je jezelf kwijtraakt? Wat als vrijheid en verbinding samen kunnen bestaan?
3. Beweeg bewust anders
In plaats van automatisch reageren, oefen met anders handelen:
Hij kan oefenen met bij zichzelf blijven als zij zich terugtrekt, zonder haar achterna te zitten.
Zij kan oefenen met iets langer aanwezig blijven in een emotioneel moment, zonder meteen de deur dicht te trekken.
Het zijn kleine stappen. Maar in die kleine stappen kan iets nieuws ontstaan: vertrouwen. Niet het vertrouwen dat de ander je nooit zal verlaten. Of dat de ander je nooit zal overweldigen. Maar het vertrouwen dat jij met jouw eigen angst kunt zijn – zonder dat de ander die hoeft op te lossen.
“Weten wat je beweegt. Bewust worden van de verschillende dynamieken die bij jullie elkaar zo naadloos aanvullen is een belangrijke eerste stap”
Samen groeien met verlatingsangst en bindingsangst? Het kan echt!
Het is verleidelijk om elkaar de schuld te geven. Zeker als het wantrouwen zich nestelt tussen de muren van de relatie. Hij vertrouwt haar niet – want hij ziet in elk afstandelijk gebaar een voorbode van verlaten worden. Zij vertrouwt hem niet – want ze ziet in elk gebaar van nabijheid een poging tot beheersing.
Maar wat als het wantrouwen geen oordeel is over de ander, maar een signaal van een oude wond in jezelf?
Wat als je kunt zeggen:
“Ik voel me nu onzeker, en dat heeft te maken met iets ouds in mij.”
“Ik merk dat ik me wil terugtrekken, omdat ik bang ben voor verlies van controle.”
Dan ontstaat er iets heel krachtigs. Niet de perfectie van een relatie zonder triggers, maar de veiligheid om samen te leren.
De uitnodiging van deze relatie
Twintig jaar samen. Dat doe je niet zomaar. Onder alle patronen, onder het spel, onder de pijn ligt een diepere laag. Een reden waarom jullie elkaar ontmoetten. Misschien om te leren:
Dat liefde geen claim is, maar een uitnodiging.
Dat vrijheid geen afstand is, maar zelfverbondenheid.
Dat nabijheid geen bedreiging is, maar een keuze om jezelf te laten zien.
Soms is die reis confronterend. Je moet jezelf onder ogen komen. Je oude angsten, je patronen, je strategieën. Maar als jullie dat durven – samen of ieder apart – dan kan deze relatie een enorme bron van groei zijn.
Afsluitende reflectie
Heb jij je herkend in dit verhaal? Misschien ben jij degene met verlatingsangst. Of voel jij je aangesproken door de bindingsangst. Misschien voel je je gevangen in het spel, en weet je niet meer hoe je elkaar kunt bereiken.
Weet dan: je hoeft het niet alleen te doen. Er is hulp. In de vorm van coaching, therapie, of misschien simpelweg door het gesprek aan te gaan – op een ander niveau dan je gewend bent.
Maar bovenal: Zie de ander als jouw spiegel. Niet als vijand, niet als schuldige. Maar als iemand die jou helpt om thuis te komen bij jezelf.
Wil je werken aan jullie patronen en weer echt contact ervaren in je relatie?
Neem gerust contact met me op. In mijn praktijk werk ik systemisch, met oog voor de onderstroom en de verborgen dynamieken die zich in relaties afspelen. Je bent van harte welkom in Nieuw Balinge, Drenthe – samen of alleen.
👉 Klik voor een gratis kennismakingsgesprek of boek gelijk een individueel of gezamenlijke sessie:
Faalangst is geen zwakte, maar een overlevingsstrategie. In dit blog ontdek je de diepere systemische lagen onder faalangst en leer je hoe je jouw innerlijke saboteur herkent.
Met inzicht, erkenning en praktische oefeningen zet je de eerste stap naar heling, zelfvertrouwen en het innemen van jouw plek in het leven.
In elke relatie schuilt een verborgen contract: onuitgesproken verwachtingen die de dynamiek sturen. Deze impliciete afspraken veroorzaken vaak spanningen, maar bieden ook kansen voor groei. Door deze verwachtingen te bespreken en te hercontracteren, ontstaat ruimte voor transparantie en wederzijds begrip. Dit proces vraagt om zelfreflectie, empathie en moed, maar leidt tot sterkere en meer authentieke relaties.
IIn Transactionele Analyse verwijst een Spel naar onbewuste patronen met voorspelbare uitkomsten. Deze patronen, geworteld in je levensscript, kun je doorbreken door bewustwording, reflectie en nieuwe keuzes.
Ontsnap uit de loop en creëer vrijheid in je communicatie en relaties.
Onze diepste patronen ontstaan door hechting, trauma en angst voor afwijzing. Overlevingsstrategieën beschermen ons, maar houden ons ook vast. Door bewustzijn en verantwoordelijkheid kunnen we oude structuren doorbreken en leren voelen wat écht van ons is. Heling is geen eindpunt, maar een voortdurende reis naar meer vrijheid en authenticiteit.
Verlangen is een krachtige innerlijke gids, verstild door trauma en overlevingsstructuren zoals perfectionisme en pleasen. Door zelfresonantie en het luisteren naar je lichaam kun je je verlangen herontdekken. Dit blog biedt praktische stappen om je verlangen te gebruiken als richtingaanwijzer voor een leven dat écht resoneert met wie je bent.
Familieopstelling en ziekte, een aanvullende benadering
Chronische ziekte raakt je op meerdere lagen. Niet alleen je lichaam, maar ook je emoties, relaties en identiteit*) worden uitgedaagd. Dat je een beroep doet op de medici en verlichting zoekt in medische behandelingen is voor mij vanzelfsprekend. Dat beveel ik dan ook echt aan. Die kennis en kunde is van een hoog niveau en met aansprekende resultaten.
Toch blijven veel mensen zich toch uitgeput, moedeloos en verstrikt voelen. In dit blog neem ik je mee in een aanvullende benadering. Dat familieopstellingen bij ziekte verrassende inzichten kunnen geven die bijdragen aan herstel. Hoewel niet altijd van de ziekte zelf, maar wél van de innerlijke verstrikkingen die ermee samenhangen.
*) de unieke kenmerken, eigenschappen en ervaringen die gezamenlijk jou als mens definieert en onderscheidt van anderen
Wat zijn familieopstellingen bij ziekte?
Een familieopstelling is een werkmethodiek uit systemisch werk, waarbij je kijkt naar de verborgen dynamieken in je familiesysteem. Veel van wat we voelen of doen, komt voort uit onbewuste loyaliteiten, overgenomen lasten of oude pijn uit het familiesysteem. Een disbalans die zich kan uiten op verschillende manieren. Ziekte kan in dat licht worden gezien als een signaal van het systeem. Een oproep om te kijken, te erkennen en los te laten wat niet van jou is.
In een opstelling worden representanten opgesteld voor familieleden, symptomen, gevoelens of thema’s. In die driedimensionale weergave worden spanningen, verstrikkingen en patronen zichtbaar. Veel helderder dan wanneer je er alleen over praat. Er wordt een diepere laag aangeraakt.
Systemische coaching bij chronische klachten: een helende kijk
Wanneer je kampt met een chronische aandoening, gaat het al snel over diagnose en behandeling. Maar vanuit een systemische invalshoek stel ik een andere vraag: Wat wil de ziekte me vertellen?
Niet vanuit schuld, maar vanuit nieuwsgierigheid. Is het lichaam misschien een boodschapper van iets dat al langer vastzit? Wordt er via het symptoom iets uitgesproken wat nooit benoemd is? Dat betekent uitzoomen in plaats van inzoomen op de klacht.
Ziekte als signaal van verstrikking
Een systemische blik op ziekte erkent dat het lichaam soms een patroon meedraagt dat emotioneel of relationeel niet werd doorleefd*). Denk aan:
Een kind dat (onbewust) de last van een zieke ouder draagt.
Een vrouw die altijd sterk moest zijn, en nu ‘mag’ rusten door haar lichaam dat niet meer wil.
Een man die leeft met onuitgesproken rouw, die zich vastzet in zijn spieren of organen.
Ziekte wordt dan een taal die iets laat zien wat ooit onder water is geraakt. Familieopstellingen maken dit zichtbaar – niet met het hoofd, maar met het hart en lijf.
“Ziekte kan een taal zijn van wat nooit werd uitgesproken.”
*) Doorleven wil zeggen dat je de impact ervan op je leven en je gevoelens hebt erkend, waardoor je er op een diepere manier mee verbonden bent. Doorleefde ervaringen leiden vaak tot persoonlijke groei, inzicht of verandering in perspectief.
De rol van schuld en loyaliteit bij ziekte
In opstellingen zie ik vaak hoe ziekte verbonden is met schuldgevoel of onbewuste loyaliteit. Niet zelden is er een patroon van “ik draag het voor jou”, “ik mag niet beter worden dan jij”, of “ik draag het leed dat jij niet kon uiten.” Het is van belang om te beseffen dat dit geen bewuste handelingen zijn. Waar er een disbalans ontstaat is er altijd drang tot herstel van de balans. Hier kunnen generaties over heen gaan. (Lees meer hierover in het blog over koloniaal trauma.)
Onbewuste loyaliteiten
Veel mensen met chronische klachten blijken – zonder dat ze het weten – loyaal te zijn aan een ouder, grootouder of overleden familielid. Ze zetten hun eigen gezondheid of geluk onbewust op pauze uit liefde of trouw. Denk aan:
Een kind dat net als zijn moeder chronische pijn ontwikkelt, uit diepe verbondenheid.
Een vrouw die zichzelf ziek houdt, omdat haar moeder zich altijd slachtoffer voelde – en ze haar niet wil ‘verlaten’ door wél gelukkig en gezond te zijn.
Iemand die zichzelf afstraft omdat hij ‘meer heeft’ dan zijn broers of zussen.
Deze loyaliteiten zijn nooit rationeel, maar worden door het systeem gedragen. Een familieopstelling laat deze dynamieken zien, zodat er ruimte komt voor erkenning, loslaten en nieuwe beweging.
Emotionele blokkades en lichamelijke symptomen
Het lichaam liegt niet. Emoties die jarenlang zijn onderdrukt – verdriet, boosheid, angst, rouw – kunnen zich vastzetten als spanning, pijn of uitputting. In systemisch werk noemen we dit een traumasplit. Het deel dat de pijn voelde, raakte afgescheiden van het gezonde goed functionerend deel van Jezelf. Om te voorkomen dat de pijn opnieuw kan worden gevoeld zal een deel van jezelf onbewust alles in het werk stellen om dat te voorkomen. (Volg deze tag en lees verschillende blogs over trauma.)
“Wat gezien mag worden, hoeft niet langer vast te blijven zitten.”
Ziekte als overlevingsmechanisme
Soms is ziekte een manier om niet te hoeven voelen wat te groot was. Bijvoorbeeld:
Iemand die altijd ‘door moest gaan’ krijgt een burn-out.
Een kind dat niet mocht huilen, ontwikkelt buikpijn die zich steeds herhaalt.
Een volwassen vrouw met chronische vermoeidheid blijkt als jong meisje het verdriet van haar moeder te hebben gedragen.
Door deze blokkades zichtbaar te maken in een opstelling, kan het lichaam langzaam weer gaan ontspannen. Niet omdat de ziekte verdwijnt, maar omdat de lading ervan minder wordt.
Familieopstelling bij ziekte: wat kun je verwachten?
Een familieopstelling bij ziekte begint meestal met een korte intake. Samen onderzoeken wij waar je tegenaan loopt. Soms gaat het om fysieke klachten, soms om een gevoel van stagnatie of innerlijke strijd.
Daarna wordt er opgesteld: representanten worden gekozen voor familieleden, de ziekte zelf, een emotie of thema. Wat er zichtbaar wordt, is vaak confronterend én helend tegelijk:
Wie draagt wat?
Is er sprake van onuitgesproken verdriet of trauma?
Waar zit de verstrikking?
Wat vraagt er om erkenning of loslaten?
Als begeleider nodig ik uit tot voelen wat gezien wil worden. Vaak komt er meer rust in het systeem – en dat voel je dan ook fysiek.
Ziekte als ingang naar transformatie
In plaats van ziekte te zien als vijand, kun je het ook zien als uitnodiging. Niet om daarmee de last van je ziekte kleiner te maken, maar om de boodschap ervan te horen. Vaak opent zich dan een innerlijk pad van heling:
Van schuld naar erkenning: “Ik zie wat jij hebt gedragen, maar ik hoef het niet te dragen.”
Van bevriezing naar beweging: “Ik mag mijn eigen plek innemen.”
Van onmacht naar kracht: “Ik kies voor mijn leven, los van jouw pijn.”
Soms verandert de lichamelijke klacht hierdoor – soms ook niet. Maar de verhouding tot de klacht verandert wél. En dát maakt het lichter.
Omgaan met de angst voor het onbekende
Chronische ziekte brengt vaak onzekerheid. Je weet niet hoe het verder gaat, of het beter wordt, wat er nog komt. Dat ‘niet-weten’ roept angst op – en die kan verlammend zijn.
Met dit werk wil ik je uitnodigen om die angst niet weg te duwen, maar erbij te blijven. Want onder die angst zit vaak:
Het verlangen om controle te houden.
De pijn van verlies (gezondheid, vrijheid, toekomst).
De kwetsbaarheid van afhankelijk zijn.
In een opstelling wordt deze laag zichtbaar. En vaak blijkt: als je angst mag bestaan, ontspant het systeem.
Concrete oefeningen: hoe kun je thuis al iets doen?
Ook zonder opstelling kun je al met een systemische bril naar je klacht kijken. Hier zijn vijf oefeningen:
Stel je klacht op als persoon. Ga zitten en geef je klacht een plek tegenover je. Wat zegt het tegen je? Wat wil het je laten zien?
Schrijf een brief aan je lichaam. Bedank het voor wat het draagt. Vraag waar het van wil herstellen. Luister zonder oordeel.
Teken je familiesysteem. (Lees het blog over het genogram) Wie hoorde erbij? Wie werd buitengesloten? Wat werd nooit gezegd?
Voel je plek. Ga rechtop staan en zeg hardop: “Ik ben de dochter/zoon van…” Voel hoe dat resoneert in je lijf.
Visualiseer loslaten. Stel je voor dat je het dragen van andermans pijn symbolisch overdraagt – bijvoorbeeld door het terug te geven met respect.
Tegen de ziekte strijden is niet de andere zijde van aanvaarden dat je de ziekte hebt. En aanvaarden wil niet zeggen dat je moet opgeven of het leuk moet vinden. Bovenstaande stappen zijn daarom ook aan te bevelen voordat je start met een familieopstelling. Voor vragen hierover kun je een gratis telefoongesprek inplannen.
Waarom zou je een familieopstelling bij ziekte willen doen?
De kracht van familieopstellingen bij ziekte zit in de laag die vaak onzichtbaar blijft: de emotionele en relationele onderlaag. Medische trajecten zijn belangrijk, maar ze raken zelden aan deze diepere wortels.
Door te werken met systemische coaching of de werkvorm familieopstelling:
Breng je verstrikkingen aan het licht die je energie kosten.
Krijg je ruimte om je eigen leven te leiden, los van oude patronen.
Vergroot je innerlijke rust, waardoor je beter kunt omgaan met wat er is.
Ontstaat er compassie, voor jezelf en voor je familiesysteem.
Tot slot: het lichaam liegt niet
Je lichaam is een trouwe bondgenoot. Ook als het niet meewerkt, wil het iets vertellen. Door via systemische coaching en familieopstellingen te luisteren naar die diepere laag, open je een weg naar herstel – soms fysiek, altijd innerlijk.
Weet je welkom met alles wat er is
Wil jij onderzoeken wat jouw klacht je probeert te vertellen?
Ik begeleid naast familieopstellingen in Drenthe, waaronder opstellingen rond ziekte en gezondheid ook individuele coaching op dit vraagstuk.
Ontdek wat jouw lichaam te zeggen heeft – en wat je mag loslaten.
Plan je eigen familieopstelling, een gratis info gesprek of boek een coachsessie:
Pijn en spanning zijn geen vijanden, maar boodschappen van je lichaam. In dit blog ontdek je hoe luisteren naar je lichaam je helpt om los te laten, de controle te verzachten en de levensstroom weer te laten bewegen. Een uitnodiging om pijn niet te verduren, maar te ontmoeten.
Ziek zijn raakt ons allemaal, direct of indirect. Het biedt niet alleen een uitdaging, maar ook een kans tot heling. Helen is meer dan genezen: het is het herstellen van balans. Het luisteren naar wat ziekte ons wil vertellen. Door acceptatie en aandacht wordt heling een reis van groei en bewustzijn, zelfs als ziekte blijft.
Wanneer je geconfronteerd wordt met verlies, ziekte of grote veranderingen, kan identiteitscoaching een anker zijn. Het helpt je betekenis te geven aan wat gebeurt, jezelf opnieuw te ontmoeten en oude patronen los te laten. Door systemisch te kijken ontstaat ruimte voor heling, richting en trouw zijn aan wie jij bent.
“Ziekte is niet je vijand, maar een boodschapper. Door te luisteren naar wat het je wil laten zien, vind je de weg naar heelheid.” Ziekte is meer dan een symptoom; het is een signaal dat je uitnodigt om dieper te kijken. Wat wil jouw ziekte je vertellen?
In familieopstellingen onderzoeken we de verborgen dynamieken die via ziekte aan het licht willen komen. Door te luisteren naar deze boodschap, kan heling ontstaan waar je het niet verwachtte.
Wat betekent het om emotioneel onbeschikbaar te zijn?
Emotioneel onbeschikbaar? Er zijn van die momenten waarop je plotseling wordt geraakt. Opeens overvalt je een gedachte, een herinnering of een gevoel — zonder dat je erom hebt gevraagd of bewust naar op zoek was.
Zo’n moment waarin je jezelf ineens ziet — zonder masker, zonder omweg. Alsof er een sluier wordt weggetrokken. En je ziet wat je onbewust al wist: je bent emotioneel onbeschikbaar.
Voor mij was dat het besef dat ik er kon zijn, en tegelijkertijd niet. Niet alleen in dit moment, maar al decennialang. Ik kon functioneren, uitreiken zelfs, maar echt ontvangen lukte niet. Of het kwam wel binnen — maar ik voelde het niet. Het was alsof ik niet in staat was om te ontvangen wat ik zó graag wilde: liefde, nabijheid, verbinding.
De oorsprong van emotioneel onbeschikbaar zijn
Dat patroon had een oorsprong. Voor mij begon het in mijn jeugd, in een gezin waar alles draaide om de buitenkant. Structuur, discipline, verantwoordelijkheden — die waren er genoeg. Maar op gevoelsniveau bleef het stil. Ik leerde al vroeg: voel maar niet te veel. Wees sterk. Wees zelfstandig. Doe je best. En het werkte — jarenlang. Ik redde me overal doorheen.
Tot iemand écht bij me wilde zijn. Dan sloeg mijn zenuwstelsel op tilt. Het voelde overweldigend, alsof mijn lijf in alarmtoestand ging. Ik verlangde naar verbinding, maar kende het simpelweg niet als veilig.
De paradox van verlangen en bevriezen
Misschien herken je dat. Dat je ergens in jezelf voelt dat je liefde wilt geven. Dat je verlangt naar nabijheid. Maar dat je lichaam iets anders zegt. Je trekt je terug, verstijft, verstart. Alsof je een muur raakt in jezelf. Een muur die je niet met je hoofd hebt gebouwd, maar die ooit, heel vroeg, in je lijf is ontstaan. Een muur die je beschermde tegen wat toen te veel was, te pijnlijk, te groot.
De pijn zit niet alleen in de eenzaamheid, maar ook in het moment waarop je beseft: ik ben zélf degene die het contact niet kan toelaten. Je wil verbinding, je verlangt naar aanraking, naar gezien worden — en tegelijk trekt alles in je samen als het zich aandient. Niet uit onwil, maar uit onvermogen.
Dit gaat niet over ‘je hart openen’ of ‘gewoon wat liever zijn voor jezelf’. Als het zo eenvoudig was geweest, had je het allang gedaan. Emotioneel onbeschikbaar zijn is vaak een overlevingslaag, diep verankerd in je systeem.
De pijn van willen geven maar niet kunnen ontvangen
Ik dacht ooit dat liefde geven vanzelf zou gaan. Dat het hoorde bij wie ik ben. Maar wat als je arm wel uitreikt, en je hart gesloten blijft? Wat als je aanwezig bent bij de ander, maar jezelf er niet in voelt? Wat als je wíl ontvangen, maar het niet lukt?
Dan blijf je innerlijk hongerig, ondanks alles wat er ogenschijnlijk is: een relatie, vriendschappen, mensen om je heen. Je functioneert, je lacht, je zorgt — maar vanbinnen blijft het leeg. Het is een verwarrend gemis, omdat het niet te maken heeft met wat er ontbreekt, maar met wat je niet kunt toelaten.
En soms zie je jezelf daarin: iemand die reikt, maar niet durft te ontvangen. Iemand die aanwezig is, maar zich afsluit zodra het echt wordt.
Emotioneel onbeschikbaar als ouder
Misschien wordt het nog pijnlijker als je dit patroon herkent in je ouderschap. Als je kind iets vraagt — een knuffel, een blik, een moment van echte aandacht — en jij voelt… niets. Of onrust. Sluiting. Afwezigheid. En ineens weet je: dit is precies wat ik als kind heb gemist.
Dat moment is rauw. Want je wilt het zó graag anders doen. Je wilt beschikbaar zijn, voelend, open. Maar wat je zelf nooit écht hebt ontvangen, kun je niet zomaar geven. Je lichaam reageert sneller dan je intentie. Je woorden blijven steken. En daarin komt het verdriet: om je kind, en om jezelf.
Toch begint daar iets te verschuiven. In het erkennen. In het durven zeggen: ik zie nu dat ik je heb gemist — en ik wil er wél zijn. Kinderen hebben geen perfecte ouders nodig. Ze hebben ouders nodig die willen voelen, willen leren, willen blijven. Ouders die hun eigen pijn durven aankijken, zodat ze hun kind kunnen zien. Ook als dat niet vlekkeloos gaat.
De systemische wortels van emotionele onbeschikbaarheid
De wortels van emotionele onbeschikbaarheid liggen zelden in het nu. Ze liggen in het toen. In het gezin waarin je opgroeide, de systemen waarin je leerde hoe liefde werkte. Misschien was er zorg, maar geen afstemming. Misschien kreeg je aandacht, maar geen erkenning. Misschien moest je sterk zijn, stil zijn, aanpassen.
Als kind overleef je. Je leert je voegen naar de dynamiek. En daarin laat je delen van jezelf achter. Niet uit onwil, maar uit noodzaak. Later in je leven, vooral in relaties, herhalen die patronen zich. Je wil wel, maar je kunt niet. Er is liefde, maar geen toegang. Je zoekt verbinding, maar je lijf kent het niet als veilig.
Voor mij werd dit pas voelbaar in systemisch werk en lichaamsgerichte coaching. Niet met mijn hoofd, maar van binnenuit. Laag voor laag. Pas toen ik stil durfde te staan bij mijn eigen hechtingsverhaal, begon ik te begrijpen wat mijn lijf al die tijd al wist. Niet als iets wat ‘fout’ was, maar als iets wat ooit nodig was. Dat gaf ruimte. Zachtheid. En langzaam ook: beweging.
Emotioneel onbeschikbaar zijn als beschermingsmechanisme
Het is belangrijk om te zien: emotioneel onbeschikbaar zijn betekent niet dat je geen liefde hebt. Het betekent dat je systeem ooit besloot dat liefde gevaarlijk was. Dat contact te pijnlijk was. Dat voelen te veel was.
Dat besluit zit niet in je hoofd, maar in je lichaam. In je zenuwstelsel. Je weet rationeel misschien dat iemand te vertrouwen is, maar je lijf zegt iets anders. En dat lijf liegt niet — het herinnert zich gewoon wat ooit nodig was om te overleven.
Hoe doorbreek je de cirkel van emotionele onbeschikbaarheid?
1. Bewustwording
Niet als truc, maar als liefdevolle erkenning. Zien dat je emotioneel onbeschikbaar bent geweest — niet uit onwil, maar uit overleving. Dat vraagt moed. En mildheid.
2. Vertragen
Opmerken wat er gebeurt in je lijf wanneer je verstijft of sluit. Zonder het meteen te willen fixen. Heling begint niet bij actie, maar bij aanwezigheid.
3. Oefenen met ontvangen
In kleine dingen. Een aanraking. Een compliment. Een blik. Opmerken wat je reflex is — en jezelf daarin niet afwijzen, maar meenemen.
4. Systemisch werk
Wat jij tegenkomt in jezelf, is vaak ingebed in een groter verhaal. In je familiesysteem. In hoe liefde werd doorgegeven — of niet. Door je plek te herkennen, kun je ook de patronen herkennen. En uiteindelijk: verzachten.
Emotioneel beschikbaar worden begint bij jezelf
Wil je de ander echt kunnen toelaten, dan begint het met jezelf toelaten. Je eigen binnenwereld leren kennen. Je pijn, je verlangen, je eenzaamheid. Niet om het op te lossen, maar om het te erkennen. Pas dan kun je voelen wat er nodig is. Niet van buiten, maar van binnenuit.
Soms betekent dat rouwen. Om wat je niet hebt gekregen. Om wat je zo graag had willen geven. En om wie je moest worden om het allemaal vol te houden. In dat rouwen ligt ook een ontmoeting: met jezelf. Echt. Zonder omweg.
De hoop voorbij de muur van emotioneel onbeschikbaar zijn
Ik geloof dat er een weg is. Voorbij de muur. Voorbij het patroon. Voorbij de eenzaamheid. Een weg van zachte heling, in jouw tempo. Laag voor laag. Waarin je leert voelen. Ontvangen. Openen. En uiteindelijk: vertrouwen.
Dat vraagt geduld. En liefde. Van jezelf. En — als het kan — ook van een ander. Iemand die blijft. Iemand die jouw tempo aankan. Omdat jij het ook leert dragen.
Herken je jezelf in dit verhaal?
Weet dan: je bent niet alleen. Emotionele onbeschikbaarheid is geen karakterfout, maar een verdedigingsmechanisme. En daar kun je naar leren luisteren, met mildheid. Soms heb je daar begeleiding bij nodig. Iemand die met je meeloopt. Die je helpt om je eigen binnenwereld te verstaan. Die je leert om te ontvangen.
Want jij kunt leren geven — écht geven — als je leert ontvangen. En jij kunt leren aanwezig zijn — écht beschikbaar — als je jezelf toestaat om te voelen wat er in jou leeft.
Misschien begint het daar: bij het erkennen van je eigen gemis. En bij de moed om je langzaam, in jouw tempo, te openen voor wat er wél mogelijk is.
Wil je dit onderzoeken in een veilige setting?
In mijn praktijk begeleid ik mensen die vastlopen in contact, in zichzelf of in hun relaties. Door middel van systemisch werk, lichaamsgerichte oefeningen en diepgaande gesprekken help ik je om weer contact te maken met wat je werkelijk voelt en verlangt.
Weet je welkom in Nieuw-Balinge, Drenthe voor en individuele sessie of een Familieopstelling met representanten.
Onze diepste patronen ontstaan door hechting, trauma en angst voor afwijzing. Overlevingsstrategieën beschermen ons, maar houden ons ook vast. Door bewustzijn en verantwoordelijkheid kunnen we oude structuren doorbreken en leren voelen wat écht van ons is. Heling is geen eindpunt, maar een voortdurende reis naar meer vrijheid en authenticiteit.
Verlangen is een krachtige innerlijke gids, verstild door trauma en overlevingsstructuren zoals perfectionisme en pleasen. Door zelfresonantie en het luisteren naar je lichaam kun je je verlangen herontdekken. Dit blog biedt praktische stappen om je verlangen te gebruiken als richtingaanwijzer voor een leven dat écht resoneert met wie je bent.
Je hechtingsstijl bepaalt hoe je omgaat met relaties en verbinding. Veilige hechting leidt tot gezonde relaties, terwijl onveilige hechting angst, vermijding of afhankelijkheid veroorzaakt. Dit blog verkent de vier hechtingsstijlen, hun impact en hoe je werkt aan een veilige verbinding.
Bewustwording is de eerste stap naar verandering en groei.
