Ont-moet je geschiedenis en er ontstaat ruimte om JEZELF te ontmoeten.
Daarover gaat deze blog.”
“Ik moet dit artikel nog afmaken.”
“of ik moet vaker sporten.”
“Ik moet niet zo emotioneel zijn.”
“En ik moet er altijd voor anderen zijn.”
Zo’n klein stemmetje dat bijna automatisch zegt wat jij allemaal nog moet doen, moet laten of moet zijn? Herken je dat? Het kan subtiel zijn – of keihard en dwingend. Maar de vraag die ik je vandaag wil stellen is: van wie is die stem eigenlijk?
Is het écht jouw eigen verlangen dat spreekt? Of klinkt er iemand anders door? Misschien een ouder, een leraar, een grootouder – of zelfs een hele familiegeschiedenis?
In deze blog neem ik je mee in een systemische blik op dat hardnekkige “moeten”. Ik verbind het met de Transactionele Analyse (TA) en laat zien hoe onbewuste loyaliteit kan maken dat je energie blokkeert, zonder dat je doorhebt waarom. Ook ontdek je hoe het spreken vanuit een Ouder-positie vaak automatisch een Kind-reactie oproept – en hoe je dat kunt doorbreken.
De kracht van een “moet”
Volgens mij is een beetje “moeten” niet erg. Want zonder afspraken is het immers lastig om sámen te kunnen leven. Als niemand zich aan verkeersregels zou houden, zou het chaos worden. En wie heeft er, af en toe, geen klein duwtje in de rug nodig? Zodat je toch over de drempel stapt om iets te doen dat je telkens aan het uitstellen bent.
Het geval is wel dat veel van de “moetens” die jij/ik/wij onszelf opleggen, helemaal niet functioneel zijn. Het brengt je niet dichter bij wat je verlangt, maar er eerder verder vandaan. Wat vervolgens zorgt voor druk, voor spanning, en een gevoel van nooit goed genoeg zijn.
Daarom is de systemische blik zo interessant. Want vaak is dat “moeten” niet van jou.
Systemische bril: wie spreekt er door jou heen?
Systemisch werken: Kijkend naar jou als onderdeel van een groter geheel: je familiesysteem. Je ouders, grootouders, overgrootouders, over-overgrootouders. Allemaal zijn ze onderdeel van een groot web van verbindingen. En jij komt daar uit voort.
En in dat web gebeurde en gebeurt er van alles. Onverwerkt verdriet, trauma, verlies of geheimen maakt dat wij ons ertoe proberen te verhouden. Door (onuitgesproken) afspraken te maken die vervolgens stilletjes uitmonden in stevige overtuigingen. Je moet hard werken, je moet of mag niet klagen, je moet altijd sterk zijn, Je moet voor elkaar zorgen.
Zonder dat je er bij stilstaat neem jij veel van die regels en overtuigingen onbewust over. Omdat je erbij wilt horen. Omdat je – vaak als kind – voelt dat het systeem dat van je vraagt. Je wilt trouw zijn. En dat noem ik onbewuste loyaliteit.
Onbewuste loyaliteit – wat is dat?
Onbewuste loyaliteit is een diepe, vaak onzichtbare trouw aan je gezin van herkomst. Je hoeft er niet over na te denken, je denkt er niet over na, het gebeurt gewoon.
Een paar voorbeelden:
Je voelt je verplicht om net zo hard te werken als je ouders, zelfs als je lijf protesteert.
Omdat jouw moeder dat ook altijd deed cijfer je jezelf weg,
Genieten van je succes durf je niet, omdat je vader nooit de kans kreeg om te studeren.
Je houdt je emoties in, omdat er in jouw familie “niet gehuild werd”.
Je zegt dan misschien: “ik moet dit doen, anders voel ik me schuldig.” Maar feitelijk draag je iets dat niet van jou is.
Deze steen ligt in mijn praktijk. En hij is zwaar! En door velen met zoveel liefde gedragen dat teruggeven aan de “eigenaar” een zware klus blijkt te zijn.
De TA en de stem van de Ouder
De Transactionele Analyse helpt om deze stemmen te onderscheiden. TA gaat ervan uit dat je vanuit drie verschillende “ego-posities” (in deze tekst noem ik ze voor het gemak ook “ikken”) de wereld tegemoet treedt:
Ouder-positie: het deel in je wat is “gevuld” met de normen, regels en overtuigingen die je hebt overgenomen van je opvoeders.
Volwassen-positie: het deel in je die hier-en-nu aanwezig is, realistisch kan nadenken en kiezen.
Kind-positie: het deel in je die voelt, ervaart, spontaan is, maar ook oude pijn kan meedragen en volop in de weerstand kan gaan.
Wanneer je “ik moet” hoort, komt dat vaak uit je Ouder-ik. Het is een echo van vroeger. Het kan een zorgzame Ouder-stem zijn (“zorg goed voor jezelf”), maar ook een veroordelende of kritische (“je bent pas oké als je presteert”).
Het gevaar is dat je zo automatisch luistert naar die stem, dat je vergeet om je Volwassen-ik in te schakelen. Dat is waar de onbewuste loyaliteit de kop opsteekt. De stem van iemand anders klinkt in jou door. Dat ontdekken en beseffen, dat is precies waar je vrijheid zit en je de rust kunt ervaren.
Klik op onderstaande afbeelding om gratis een overzichtje van de ego-posities:
Het is mijn eigen ervaring dat het onderscheiden van je eigen ego-posities nog niet zo gemakkelijk is. Het overkomt mij dan ook nog vaak dat ik vanuit de Volwassene denk te praten, maar dat het in werkelijkheid vanuit het Kind of de Ouder positie komt. TIP: Wordt je bewust van de reactie van de ander! Hoe wordt er gereageerd? Vanuit welke positie? Het zegt veel over de positie die jij hebt ingenomen. Ervaar het in mildheid.
“Wanneer jij in je Volwassen-ik stapt, bevrijd je niet alleen jezelf, maar stroomt de energie in je hele systeem opnieuw.”
De dynamiek tussen Ouder en Kind – en de blokkade
Een belangrijk inzicht uit de Transactionele Analyse is dat communicatie transacties oproept. Wanneer jij vanuit je Ouder-ik spreekt, heeft dat vaak effect op de ander.
Stel je voor: jij zegt tegen je collega, partner of kind:
| “Je móet dit nu echt afmaken”
De kans is groot dat bij de ander het Kind-ik geactiveerd wordt. (Download het gratis overzicht met mogelijke reacties)
Soms het Aangepaste Kind: de ander gaat braaf doen wat jij zegt, maar voelt zich misschien onder druk gezet of beklemd.
Soms het Opstandige Kind: de ander zegt “ik heb helemaal geen zin!” of gaat in de weerstand.
Beide reacties zorgen ervoor dat de energie niet meer vrij stroomt. Het wordt een machts- of strijdpatroon, in plaats van een volwassen gesprek.
Het omgekeerde gebeurt ook: wanneer iemand tegen jou zegt “je moet”, voel jij misschien een kinderlijke reactie: je past je aan, je rebelleert of je sluit je af. Ook dat blokkeert je energie.
Op je systemische plek staan = in je Volwassen-ik zijn
Vanuit systemisch werk kennen we de systemische wetmatigheid dat iedereen zijn eigen plek heeft in de ordening. Wanneer je vanuit je Ouder-ik spreekt, ga je vaak boven de ander staan. Vanuit je Kind-ik ga je juist onder de ander staan. Met de woorden van Els van Steijn sta je in de ‘verkeerde bak van de fontein’.
Alleen wanneer je vanuit je Volwassen-ego-positie spreekt, sta je écht op je eigen plek: niet te groot, niet te klein, maar in het hier en nu. Dáár kan de energie vrij stromen en kan er echte ontmoeting plaatsvinden.
De kracht van de Volwassen-positie
De sleutel is om telkens terug te keren naar je Volwassen-ik. Dat is de plek van helderheid, van bewuste keuze en van open communicatie.
Volwassen-communicatie klinkt dan bijvoorbeeld zo:
“Ik merk dat dit belangrijk voor me is, kun je me vertellen wat jij nodig hebt om dit af te maken?”
“Ik voel druk om dit snel te doen, maar ik wil samen kijken wat haalbaar is.”
Door zo te spreken, nodig je de ander ook uit om in zijn of haar Volwassen-ik te stappen. De energie kan weer stromen, er ontstaat wederkerigheid. En dat voel je direct.
De impact op je energie
Het steeds maar luisteren naar die oude stemmen kan vermoeiend zijn. Je voelt je opgejaagd, gestrest, of zelfs leeg.
Je lichaam kan protesteren:
Spanning in je schouders of nek.
Hoofdpijn of migraine.
Slecht slapen, piekeren.
Een gevoel van “nooit genoeg”.
Soms zelfs met fysieke klachten die niet direct te verklaren zijn. Alsof je lijf zegt: stop even. Dit klopt niet. Luister naar mij.
De bevrijding begint wanneer je jouw Volwassen-ik uitnodigt om opnieuw te kiezen. Dat betekent niet dat je alles loslaat en in anarchie leeft. Het betekent dat je bewust wordt: welke regels passen nog bij mij, en welke niet meer?
Een mooi experiment:
Schrijf een lijst van al je “ik moet…” uitspraken.
Ga er één voor één langs.
Vraag jezelf: “is dit van mij, of draag ik dit voor iemand anders?”
Kijk wat er gebeurt als je “ik moet” verandert in “ik wil” of “ik kies ervoor om…”.
Je zult merken dat sommige zinnen vanzelf oplossen. En de zinnen die overeind blijven, worden lichter. Omdat ze nu vanuit jouw eigen keuze komen.
“Elk ‘ik moet’ dat je onderzoekt en loslaat, maakt ruimte voor een vrijer, lichter leven – en nodigt anderen uit hetzelfde te doen.”
Een persoonlijk voorbeeld
Toen ik mijn eerste blog lanceerde, ging daar een lange tijd van uitstellen aan vooraf. Elke tekst, elke afbeelding, elke video >>> niet goed genoeg. En als het niet goed genoeg zou zijn had ik (dus) onvoldoende mijn best gedaan.
Systemisch kijken bracht me terug naar mijn jeugd. De – met de beste bedoelingen gegeven – boodschap die ik als kind hoorde: “Je kunt het wel, als je maar goed genoeg je best doet”
Door dat te zien, kon ik mijn eigen definitie van “goed genoeg” maken. Nu vraag ik me af: dient het mijn lezers als ik dit nóg langer uitstel, of helpt het ze juist als ik het gewoon deel – inclusief mijn menselijke imperfectie?
De vrijheid voorbij de loyaliteit
Weet je wat nu zo fijn is? Wat een groot cadeau is voor jou en je familiesysteem?
Wanneer je jezelf toestaat om los te komen van die oude “moetens”, eer je juist je systeem.
Want onbewuste loyaliteit is vaak bedoeld om iets te herstellen dat niet jouw taak is.
Als jij stopt met dragen wat niet van jou is,
kan de last terug naar waar hij hoort.
Ontstaat er ruimte voor jou
en voor de generaties na jou.
Een uitnodiging
Ik nodig je bij voorbaat uit om, de volgende keer dat je jezelf “ik moet” hoort zeggen, even stil te staan. Leg je hand op je hart. Adem in. En vraag jezelf:
Van wie is deze stem?
Dient dit mij vandaag?
Wat zou ik kiezen als ik helemaal vrij was?
Je hoeft niet alles in één keer los te laten. Maar elke keer dat jij kiest voor jouw eigen stem, maak je een kleine bevrijdende beweging.
Mag jouw stem de ruimte krijgen?
Het is een liefdevolle daad naar jezelf én naar jouw systeem. Want wanneer jij je eigen kompas volgt, hoeven toekomstige generaties dat “moeten” niet meer te dragen. Wil je dit thema verder onderzoeken?
Neem dan contact op voor een (gratis en vrijblijvend) kennismakingsgesprek, of maak gelijk een afspraak voor persoonlijke opstelling of coach-sessie.
In deze blog beschrijf ik de kern van mijn begeleiding: hoe de ontmoeting met jezelf het beginpunt vormt voor echt leven. Door systemische coaching, lichaamsbewustzijn en emotionele erkenning ontdek je wat je al die tijd ontweek. Niet om jezelf te fixen, maar om jezelf werkelijk te ontmoeten — met alles wat je bent.
Leven in je hoofd creëert afstand tot je emoties, wat leidt tot stress, leegte en vermoeidheid. Door stilte, lichaamsbewustzijn, schrijven, geduld en verbinding te zoeken, kun je opnieuw contact maken met je gevoel. Dit proces bevordert rust, intuïtie en authentieke relaties.
Schuld wordt vaak gezien als iets negatiefs, maar kan juist persoonlijke groei en vrijheid bevorderen. Door schuld te accepteren, maak je authentieke keuzes en neem je verantwoordelijkheid voor je leven.
Het helpt je loslaten wat niet meer dient en ruimte creëren voor nieuwe mogelijkheden.
Het lot confronteert je met oncontroleerbaarheid en verlies, wat acceptatie moeilijk maakt. Drie mechanismen—controle, betekenis zoeken en pijn vermijden—houden verzet in stand. Het kantelpunt naar berusting ontstaat door realiteitsbesef en focusverschuiving. Ook het lot van een ander dragen is een valkuil. Grenzen stellen helpt om je energie te bewaken.
Schuld, angst en zelfcompassie in relaties – thuiskomen bij jezelf
Relaties zijn de plek zijn waar we het meest geliefd willen worden. En daardoor meestal ook de plek waar je het meest en het diepst geraakt kunt worden. Het is de plek waar jouw zenuwstelsel spanning voelt, waar oude reflexen opspelen. In relatie met de ander worden jouw diepste innerlijke patronen zichtbaar.
De relatie met jezelf spiegelt je relatie met de ander
En juist daar — in die frictie — liggen de thema’s schuld, angst en zelfcompassie onder al onze verbindingen. Onzichtbare draden die – vaak onbewust – richtinggevend zijn.
In dit blog neem ik je mee in hoe deze drie krachten samenhangen. Wat ze onthullen over jouw innerlijke dynamiek, en hoe jij ze kunt gebruiken als richtingaanwijzers. Aanwijzers voor eerlijkere relaties — met jezelf én met de ander.
Schuld als onzichtbare lijm
Schuld klinkt als iets negatiefs. Iets wat je moet vermijden. Maar in familiesystemen en relaties is schuld vaak de onzichtbare lijm die verbindingen in stand houdt. Zelfs als die verbindingen al lang niet meer gezond zijn.
In een eerder blog van mij over het verborgen contract legde ik uit hoe we onbewust voorwaarden creëren in relaties. Bijvoorbeeld: “Als ik me kleiner maak, blijf jij bij me.” Of: “Als ik altijd geef, krijg ik misschien ooit wat terug.”
Die verborgen contracten zijn dan ook vaak doordrenkt met schuld. Niet de schuld van een fout, maar de schuld van je plek innemen. Van ‘te veel zijn’. De schuld van afwijken. Van trouw zijn aan jezelf in plaats van aan de verwachting van de ander.
Schuld raakt je loyaliteit
En juist dát maakt schuld zo krachtig: het raakt direct aan je loyaliteit. Vooral als je bent opgegroeid in een gezin waarin emoties niet welkom waren, je ouders zelf beschadigd waren, of er gezwegen werd over moeilijke dingen.
Dan ontwikkel je als kind een intern contract: “Ik zal niet lastig zijn. Ik zal jouw pijn dragen. Ik zal mij aanpassen.” En elke keer dat je daaruit beweegt, het intern contract terzijde schuift, voel je die oude schuld opvlammen.
Niet omdat je iets verkeerd doet — maar omdat je iets nieuws doet.
“Schuld is niet de straf voor fouten, maar de prijs voor trouw zijn aan jezelf”
Angst als poortwachter
Angst is het alarmsysteem van je zenuwstelsel. In relaties wordt die angst vaak getriggerd wanneer je oude pijn opnieuw verwacht. De angst om afgewezen te worden. Om verlaten te worden. Of juist: om jezelf te verliezen in de ander.
Wat ik vaak zie in opstellingen en sessies, is dat deze angsten niet alleen maar van jou zijn. Ze zijn ingebed in het systeem waar je deel van uitmaakt. Een moeder die emotioneel onbereikbaar was. Een vader die nooit thuis was. Een broertje dat overleed waar nooit over gesproken werd.
Al die ervaringen worden opgeslagen in het lijf, en vormen een innerlijk waarschuwingssysteem dat zegt: Pas op.
Wees niet te open.
Wees niet te echt.
Het is niet veilig.
De angst die dan opkomt in je volwassen relaties, is vaak niet rationeel. Je wéét rationeel misschien dat je partner je niet in de steek laat als je je uitspreekt. Maar je systeem zegt iets anders. En voor je het weet, ben je terug in oude patronen: pleasen, terugtrekken, invriezen.
Het vraagt bewustzijn en zachtheid om deze angst niet te bevechten, maar te leren herkennen als een poortwachter. Niet de vijand. Wel een boodschapper.
Zelfcompassie als thuiskomen
Zelfcompassie is misschien wel de meest onderschatte vorm van innerlijk werk. We denken vaak dat groei pas begint als we onszelf streng toespreken, of onze patronen ‘doorbreken’. Maar echte verandering ontstaat pas als we onszelf kunnen omarmen — juist op de momenten dat we ons het minst compassievol voelen.
Als je jezelf afwijst omdat je bang bent. Omdat je weer in een oud patroon bent gestapt. Of omdat je een grens niet uitsprak. dan vergroot je eigenlijk de afstand tot jezelf. Zelfcompassie zegt dan:
“Ook dit mag er zijn. Ook deze reactie, deze pijn, dit gedrag is deel van mij. En ik hoef mijzelf daarvoor niet af te wijzen.”
“Zelfcompassie opent de deur naar verandering, omdat zachtheid meer bevrijdt dan zelfveroordeling ooit kan”
Zelfcompassie opent de deur naar verantwoordelijkheid zónder zelfveroordeling.
Naar grenzen zónder verharding.
Naar liefde zónder afhankelijkheid.
Het is geen excuus om in patronen te blijven hangen, maar juist een bedding waarin je écht kunt kijken: Wat gebeurt hier? Wat vraagt dit stuk van mij?
De driehoek van dynamiek: schuld, angst en compassie
Als we deze drie krachten als een driehoek bekijken, zie je hoe ze elkaar beïnvloeden:
Schuld maakt dat je je aanpast, opoffert of inslikt.
Angst houdt je gevangen in oude reacties en vermijdt kwetsbaarheid.
Zelfcompassie biedt ruimte om beide onder ogen te zien — en een andere keuze te maken.
In veel relaties is er een wisselwerking tussen deze krachten. Je zegt bijvoorbeeld niets over wat je werkelijk voelt, omdat je bang bent dat de ander je afwijst (angst).
Je voelt je vervolgens schuldig over je gebrek aan openheid (schuld). En als je geen zelfcompassie ontwikkelt, spreek je jezelf streng toe — of projecteer je de pijn op de ander.
Zonder compassie blijft het patroon gesloten.
Maar mét compassie ontstaat iets nieuws: een openheid naar jezelf toe. Je mag jezelf troosten zonder jezelf zwak te vinden. Je mag erkennen wat moeilijk is, zonder jezelf te veroordelen.
En in die zachtheid ontstaat beweging.
Maar nu de praktijk: Hoe werkt dit nu in jouw relatie?
In een sessie vertelde een man dat hij zich altijd verantwoordelijk voelde voor het humeur van zijn partner. Als zij stil werd, ging hij harder zijn best doen. Koken. Grappen maken. Alles om haar maar niet te laten verdwijnen in dat stille moeras.
Toen we de onderlaag onderzochten, bleek er bij hem een oud contract: “Als ik zorg dat jij je goed voelt, laat je me niet in de steek.”
De schuldgevoelens kwamen uit zijn jeugd, waar hij als kind de rol van trooster op zich had genomen voor zijn moeder. En de angst — die kwam uit het gevoel dat hij fundamenteel te veel was, te intens, te behoeftig.
Het keerpunt kwam toen hij zichzelf in die dynamiek compassievol kon zien. Niet als ‘iemand die weer zijn patronen herhaalt’, maar als iemand die geleerd had dat liefde verdienen hard werken betekent.
Vanaf dat moment kon hij iets anders proberen. Niet vanuit controle, maar vanuit keuze.
Laat je uitnodigen tot gewaarzijn
Je hoeft je oude patronen niet te fixen. Je hoeft ze niet te ‘overwinnen’.
Maar je mag ze gewaar worden. Je mag ze wél leren herkennen, en jezelf in dat proces blijven zien. Met zachtheid. Met compassie. Met nieuwsgierigheid.
Want juist daar, in het licht dat je schijnt op schuld en angst, ontstaat er ruimte voor iets nieuws.
Ruimte om trouw te zijn aan jezelf.
Ruimte om verbinding te voelen zónder jezelf te verliezen.
Ruimte om te zeggen: “Ik ben bang, en ik blijf.” Of: “Ik voel me schuldig, maar ik kies nu voor mezelf.”
Relaties zijn spiegels. Soms helder. Soms pijnlijk. Maar altijd uitnodigend.
Tot slot – thuiskomen in jezelf
Relaties zijn spiegels. Soms helder. Soms pijnlijk. Maar altijd uitnodigend.
Ze spiegelen je niet alleen in wie je bent, maar vooral in waar je nog niet thuis bent bij jezelf.
Door met liefdevolle aandacht te kijken naar je schuldgevoelens, je angsten en je verlangen naar erkenning, ontstaat er een ander soort relatie. Een waarin je je niet hoeft te verstoppen. Een waarin je kwetsbaarheid geen zwakte is, maar een vorm van kracht.
Laat dit blog een verdieping voor je mogen zijn van wat je eerder las over het verborgen contract . Maar bovenal een uitnodiging. Om de afspraken die je ooit sloot — uit liefde, uit overleving — opnieuw te bekijken.
Niet om je oude afspraken af te keuren, maar om jezelf eruit te bevrijden.
Met mildheid. Met moed. En met jezelf als veilig thuiskomen.
Voel jij je uitgenodigd om jezelf en je patronen te onderzoeken? Ben je klaar om een spiegel voorgehouden te krijgen?
Plan dan een gratis telefonisch kennismakingsgesprek, of boek gelijk een coach gesprek.
In langdurige relaties kunnen verlatingsangst en bindingsangst zorgen voor een pijnlijke dynamiek van aantrekken en afstoten. Dit blog onderzoekt hoe deze patronen ontstaan, wat ze elkaar spiegelen en hoe je – via bewustwording, erkenning en systemisch werk – samen kunt groeien naar meer vertrouwen, verbinding en persoonlijke vrijheid.
Existentiële angst is de diepste vorm van angst: het gevoel dat het ooit niet veilig was om te bestaan. In dit blog onderzoek ik waar deze angst vandaan komt, hoe ze zich in het lichaam nestelt en wat helpt om stap voor stap terug te keren naar veiligheid, aanwezigheid en een werkelijk ja tegen het leven.
De spiegel van de schaduw laat jou zien welke delen je in Jezelf ontkent of wegdrukt. Door deze te herkennen, te omarmen en te integreren, groeit jouw zelfinzicht, compassie voor de ander, je relaties en de mogelijkheid om vrij te zijn.
Zo transformeert je schaduw tot een krachtige leermeester.
Een verborgen contract is een onuitgesproken verwachting die je (onbewust) meeneemt in relaties. Je hoopt dat de ander aanvoelt wat je nodig hebt, zonder het uit te spreken. In dit blog ontdek je hoe dat werkt, waar het vandaan komt en hoe je die muur kunt doorbreken.
Familieopstelling en ziekte, een aanvullende benadering
Chronische ziekte raakt je op meerdere lagen. Niet alleen je lichaam, maar ook je emoties, relaties en identiteit*) worden uitgedaagd. Dat je een beroep doet op de medici en verlichting zoekt in medische behandelingen is voor mij vanzelfsprekend. Dat beveel ik dan ook echt aan. Die kennis en kunde is van een hoog niveau en met aansprekende resultaten.
Toch blijven veel mensen zich toch uitgeput, moedeloos en verstrikt voelen. In dit blog neem ik je mee in een aanvullende benadering. Dat familieopstellingen bij ziekte verrassende inzichten kunnen geven die bijdragen aan herstel. Hoewel niet altijd van de ziekte zelf, maar wél van de innerlijke verstrikkingen die ermee samenhangen.
*) de unieke kenmerken, eigenschappen en ervaringen die gezamenlijk jou als mens definieert en onderscheidt van anderen
Wat zijn familieopstellingen bij ziekte?
Een familieopstelling is een werkmethodiek uit systemisch werk, waarbij je kijkt naar de verborgen dynamieken in je familiesysteem. Veel van wat we voelen of doen, komt voort uit onbewuste loyaliteiten, overgenomen lasten of oude pijn uit het familiesysteem. Een disbalans die zich kan uiten op verschillende manieren. Ziekte kan in dat licht worden gezien als een signaal van het systeem. Een oproep om te kijken, te erkennen en los te laten wat niet van jou is.
In een opstelling worden representanten opgesteld voor familieleden, symptomen, gevoelens of thema’s. In die driedimensionale weergave worden spanningen, verstrikkingen en patronen zichtbaar. Veel helderder dan wanneer je er alleen over praat. Er wordt een diepere laag aangeraakt.
Systemische coaching bij chronische klachten: een helende kijk
Wanneer je kampt met een chronische aandoening, gaat het al snel over diagnose en behandeling. Maar vanuit een systemische invalshoek stel ik een andere vraag: Wat wil de ziekte me vertellen?
Niet vanuit schuld, maar vanuit nieuwsgierigheid. Is het lichaam misschien een boodschapper van iets dat al langer vastzit? Wordt er via het symptoom iets uitgesproken wat nooit benoemd is? Dat betekent uitzoomen in plaats van inzoomen op de klacht.
Ziekte als signaal van verstrikking
Een systemische blik op ziekte erkent dat het lichaam soms een patroon meedraagt dat emotioneel of relationeel niet werd doorleefd*). Denk aan:
Een kind dat (onbewust) de last van een zieke ouder draagt.
Een vrouw die altijd sterk moest zijn, en nu ‘mag’ rusten door haar lichaam dat niet meer wil.
Een man die leeft met onuitgesproken rouw, die zich vastzet in zijn spieren of organen.
Ziekte wordt dan een taal die iets laat zien wat ooit onder water is geraakt. Familieopstellingen maken dit zichtbaar – niet met het hoofd, maar met het hart en lijf.
“Ziekte kan een taal zijn van wat nooit werd uitgesproken.”
*) Doorleven wil zeggen dat je de impact ervan op je leven en je gevoelens hebt erkend, waardoor je er op een diepere manier mee verbonden bent. Doorleefde ervaringen leiden vaak tot persoonlijke groei, inzicht of verandering in perspectief.
De rol van schuld en loyaliteit bij ziekte
In opstellingen zie ik vaak hoe ziekte verbonden is met schuldgevoel of onbewuste loyaliteit. Niet zelden is er een patroon van “ik draag het voor jou”, “ik mag niet beter worden dan jij”, of “ik draag het leed dat jij niet kon uiten.” Het is van belang om te beseffen dat dit geen bewuste handelingen zijn. Waar er een disbalans ontstaat is er altijd drang tot herstel van de balans. Hier kunnen generaties over heen gaan. (Lees meer hierover in het blog over koloniaal trauma.)
Onbewuste loyaliteiten
Veel mensen met chronische klachten blijken – zonder dat ze het weten – loyaal te zijn aan een ouder, grootouder of overleden familielid. Ze zetten hun eigen gezondheid of geluk onbewust op pauze uit liefde of trouw. Denk aan:
Een kind dat net als zijn moeder chronische pijn ontwikkelt, uit diepe verbondenheid.
Een vrouw die zichzelf ziek houdt, omdat haar moeder zich altijd slachtoffer voelde – en ze haar niet wil ‘verlaten’ door wél gelukkig en gezond te zijn.
Iemand die zichzelf afstraft omdat hij ‘meer heeft’ dan zijn broers of zussen.
Deze loyaliteiten zijn nooit rationeel, maar worden door het systeem gedragen. Een familieopstelling laat deze dynamieken zien, zodat er ruimte komt voor erkenning, loslaten en nieuwe beweging.
Emotionele blokkades en lichamelijke symptomen
Het lichaam liegt niet. Emoties die jarenlang zijn onderdrukt – verdriet, boosheid, angst, rouw – kunnen zich vastzetten als spanning, pijn of uitputting. In systemisch werk noemen we dit een traumasplit. Het deel dat de pijn voelde, raakte afgescheiden van het gezonde goed functionerend deel van Jezelf. Om te voorkomen dat de pijn opnieuw kan worden gevoeld zal een deel van jezelf onbewust alles in het werk stellen om dat te voorkomen. (Volg deze tag en lees verschillende blogs over trauma.)
“Wat gezien mag worden, hoeft niet langer vast te blijven zitten.”
Ziekte als overlevingsmechanisme
Soms is ziekte een manier om niet te hoeven voelen wat te groot was. Bijvoorbeeld:
Iemand die altijd ‘door moest gaan’ krijgt een burn-out.
Een kind dat niet mocht huilen, ontwikkelt buikpijn die zich steeds herhaalt.
Een volwassen vrouw met chronische vermoeidheid blijkt als jong meisje het verdriet van haar moeder te hebben gedragen.
Door deze blokkades zichtbaar te maken in een opstelling, kan het lichaam langzaam weer gaan ontspannen. Niet omdat de ziekte verdwijnt, maar omdat de lading ervan minder wordt.
Familieopstelling bij ziekte: wat kun je verwachten?
Een familieopstelling bij ziekte begint meestal met een korte intake. Samen onderzoeken wij waar je tegenaan loopt. Soms gaat het om fysieke klachten, soms om een gevoel van stagnatie of innerlijke strijd.
Daarna wordt er opgesteld: representanten worden gekozen voor familieleden, de ziekte zelf, een emotie of thema. Wat er zichtbaar wordt, is vaak confronterend én helend tegelijk:
Wie draagt wat?
Is er sprake van onuitgesproken verdriet of trauma?
Waar zit de verstrikking?
Wat vraagt er om erkenning of loslaten?
Als begeleider nodig ik uit tot voelen wat gezien wil worden. Vaak komt er meer rust in het systeem – en dat voel je dan ook fysiek.
Ziekte als ingang naar transformatie
In plaats van ziekte te zien als vijand, kun je het ook zien als uitnodiging. Niet om daarmee de last van je ziekte kleiner te maken, maar om de boodschap ervan te horen. Vaak opent zich dan een innerlijk pad van heling:
Van schuld naar erkenning: “Ik zie wat jij hebt gedragen, maar ik hoef het niet te dragen.”
Van bevriezing naar beweging: “Ik mag mijn eigen plek innemen.”
Van onmacht naar kracht: “Ik kies voor mijn leven, los van jouw pijn.”
Soms verandert de lichamelijke klacht hierdoor – soms ook niet. Maar de verhouding tot de klacht verandert wél. En dát maakt het lichter.
Omgaan met de angst voor het onbekende
Chronische ziekte brengt vaak onzekerheid. Je weet niet hoe het verder gaat, of het beter wordt, wat er nog komt. Dat ‘niet-weten’ roept angst op – en die kan verlammend zijn.
Met dit werk wil ik je uitnodigen om die angst niet weg te duwen, maar erbij te blijven. Want onder die angst zit vaak:
Het verlangen om controle te houden.
De pijn van verlies (gezondheid, vrijheid, toekomst).
De kwetsbaarheid van afhankelijk zijn.
In een opstelling wordt deze laag zichtbaar. En vaak blijkt: als je angst mag bestaan, ontspant het systeem.
Concrete oefeningen: hoe kun je thuis al iets doen?
Ook zonder opstelling kun je al met een systemische bril naar je klacht kijken. Hier zijn vijf oefeningen:
Stel je klacht op als persoon. Ga zitten en geef je klacht een plek tegenover je. Wat zegt het tegen je? Wat wil het je laten zien?
Schrijf een brief aan je lichaam. Bedank het voor wat het draagt. Vraag waar het van wil herstellen. Luister zonder oordeel.
Teken je familiesysteem. (Lees het blog over het genogram) Wie hoorde erbij? Wie werd buitengesloten? Wat werd nooit gezegd?
Voel je plek. Ga rechtop staan en zeg hardop: “Ik ben de dochter/zoon van…” Voel hoe dat resoneert in je lijf.
Visualiseer loslaten. Stel je voor dat je het dragen van andermans pijn symbolisch overdraagt – bijvoorbeeld door het terug te geven met respect.
Tegen de ziekte strijden is niet de andere zijde van aanvaarden dat je de ziekte hebt. En aanvaarden wil niet zeggen dat je moet opgeven of het leuk moet vinden. Bovenstaande stappen zijn daarom ook aan te bevelen voordat je start met een familieopstelling. Voor vragen hierover kun je een gratis telefoongesprek inplannen.
Waarom zou je een familieopstelling bij ziekte willen doen?
De kracht van familieopstellingen bij ziekte zit in de laag die vaak onzichtbaar blijft: de emotionele en relationele onderlaag. Medische trajecten zijn belangrijk, maar ze raken zelden aan deze diepere wortels.
Door te werken met systemische coaching of de werkvorm familieopstelling:
Breng je verstrikkingen aan het licht die je energie kosten.
Krijg je ruimte om je eigen leven te leiden, los van oude patronen.
Vergroot je innerlijke rust, waardoor je beter kunt omgaan met wat er is.
Ontstaat er compassie, voor jezelf en voor je familiesysteem.
Tot slot: het lichaam liegt niet
Je lichaam is een trouwe bondgenoot. Ook als het niet meewerkt, wil het iets vertellen. Door via systemische coaching en familieopstellingen te luisteren naar die diepere laag, open je een weg naar herstel – soms fysiek, altijd innerlijk.
Weet je welkom met alles wat er is
Wil jij onderzoeken wat jouw klacht je probeert te vertellen?
Ik begeleid naast familieopstellingen in Drenthe, waaronder opstellingen rond ziekte en gezondheid ook individuele coaching op dit vraagstuk.
Ontdek wat jouw lichaam te zeggen heeft – en wat je mag loslaten.
Plan je eigen familieopstelling, een gratis info gesprek of boek een coachsessie:
Pijn en spanning zijn geen vijanden, maar boodschappen van je lichaam. In dit blog ontdek je hoe luisteren naar je lichaam je helpt om los te laten, de controle te verzachten en de levensstroom weer te laten bewegen. Een uitnodiging om pijn niet te verduren, maar te ontmoeten.
Ziek zijn raakt ons allemaal, direct of indirect. Het biedt niet alleen een uitdaging, maar ook een kans tot heling. Helen is meer dan genezen: het is het herstellen van balans. Het luisteren naar wat ziekte ons wil vertellen. Door acceptatie en aandacht wordt heling een reis van groei en bewustzijn, zelfs als ziekte blijft.
Wanneer je geconfronteerd wordt met verlies, ziekte of grote veranderingen, kan identiteitscoaching een anker zijn. Het helpt je betekenis te geven aan wat gebeurt, jezelf opnieuw te ontmoeten en oude patronen los te laten. Door systemisch te kijken ontstaat ruimte voor heling, richting en trouw zijn aan wie jij bent.
“Ziekte is niet je vijand, maar een boodschapper. Door te luisteren naar wat het je wil laten zien, vind je de weg naar heelheid.” Ziekte is meer dan een symptoom; het is een signaal dat je uitnodigt om dieper te kijken. Wat wil jouw ziekte je vertellen?
In familieopstellingen onderzoeken we de verborgen dynamieken die via ziekte aan het licht willen komen. Door te luisteren naar deze boodschap, kan heling ontstaan waar je het niet verwachtte.
Over de vroege wond van teleurstelling, en de weg terug naar vertrouwen in jezelf
Teleurstelling doet pijn. Of het nu gaat om verbroken vertrouwen, afwijzing of een verlangen dat niet wordt vervuld – je wordt diep van binnen geraakt.
Bang om (weer) teleurgesteld te worden. Een zin die ik regelmatig hoor in mijn praktijk. Soms wordt hij aarzelend uitgesproken, met een blik naar de grond. Of klinkt hij resoluut, alsof de ander een feitelijke conclusie trekt die alles verklaart.
Na de teleurstelling en realisatie, volgt de verbazing
En heel soms hoor ik nog een vleugje verbazing — alsof de cliënt zich op dat moment zelf pas realiseert waar de pijn vandaan komt.
“Weet je, ik ben gewoon bang om (weer) teleurgesteld te worden.”
Hoe kunnen we dit onderschatten?
Teleurstelling. Het is misschien wel een van de meest onderschatte thema’s in ons leven. En tegelijkertijd eentje die zó veel impact heeft, juist omdat het vaak geen plek krijgt.
Niet in onze opvoeding, niet in onze taal, en niet in onze systemen. Dus ontwikkelen we allerlei manieren om het vooral maar niet meer te hoeven voelen.
Herkenbaar?
De hoop laten varen
Misschien heb jij ook geleerd om niet meer te hopen. Niet meer te verlangen. Of om het dan maar zelf te doen. Omdat:
Afhankelijkheid voor jou voelt als een risico.
Er teleurstellingen zijn die je maar liever vóór bent. Zoals: ‘Niet gezien worden’ of ‘niet gekregen hebben wat je nodig had’.
Maar onder al die strategieën ligt vaak iets heel kwetsbaars. Iets ouds. Iets dat in de vroege kindertijd al ontstaan is.
Als baby of jong kind ben je volledig afhankelijk van je verzorgers. Je huilt als je iets nodig hebt, je reikt uit, je vertrouwt erop dat de ander weet wat er met je aan de hand is.
En als het goed is, wordt er dan afgestemd. Niet perfect — want perfect ouderschap bestaat niet — maar voldoende. Voldoende om een gevoel van veiligheid en basisvertrouwen op te bouwen.
Voldoende om te voelen: ik ben het waard dat er voor mij gezorgd wordt.
Maar wat als die afstemming er onvoldoende is? Wat als jouw nood, jouw verdriet, jouw vragen niet opgemerkt worden? Of erger nog: weggewuifd, gebagatelliseerd of verkeerd begrepen?
Dan ontstaat er iets pijnlijks. Een kind kan niet concluderen: “Oh, mijn ouder is emotioneel onbeschikbaar.”
Wat het wél denkt is: “Er is iets mis met mij.”
En vanuit die verwarring ontstaat het begin van een diepe, stille teleurstelling. Eentje die zo groot is, dat je er als kind niets anders mee kunt dan hem wegstoppen. En in plaats daarvan ga je aanpassen.
Teleurstelling vermijden lijkt veilig, maar het houdt je gevangen. Werkelijk vertrouwen ontstaat pas als jij jezelf weer serieus neemt.
De aanpassing: een overlevingsstrategie
De aanpassing is een eigen set van overtuigingen wat je hebt te doen. Niet bewust, alhoewel je waarschijnlijk telkens opnieuw wordt bevestigd. Overtuigingen als:
“Ik vraag niet zo snel om hulp.”
“Ik red me wel.”
“Kwetsbaarheid? Dat is niet zo mijn ding.”
“Zelf doen is voor mij de normaalste zaak van de wereld.”
Deze uitspraken hoor ik heel regelmatig. Soms als een losse terloopse opmerking. Vaak met een zweem van trots. Alsof er iets gewonnen is door onafhankelijk te zijn. En ja, in zekere zin is dat ook zo. Want de strategie heeft immers gewerkt!
Je hebt immers geleerd je staande te houden. Jij hebt geleerd om jezelf te dragen. In een wereld waarin je niet zeker wist of de ander dat zou doen.
Maar dát wat ooit een noodzakelijke aanpassing was, wordt later vaak een identiteit. Je bent dan de sterke, de zelfstandige, degene die anderen helpt.
Jij bent degene geworden die ‘geen gedoe’ geeft, die anderen ruimte geeft, die zijn emoties wel onder controle heeft. En zolang het leven een beetje meezit, kun je daar behoorlijk ver mee komen.
Ingrijpende gebeurtenissen – de controle verliezen
Totdat je iets of iemand tegenkomt die je diep raakt. Iemand die je weer doet verlangen naar werkelijke verbinding. Of een gebeurtenis die je stilzet — verlies, ziekte, een burn-out.
En dan ineens klopt die oude strategie niet meer. Want onder het zelf doen, blijkt nog steeds die oude pijn te zitten: de angst om (weer) teleurgesteld te worden.
De ontdekking: het inzicht dat pijn doet
Wat veel cliënten ontdekken in mijn praktijk, is dat het inzicht alleen al een teleurstelling kan zijn. Het besef dat je zo vroeg geleerd hebt om jezelf te verlaten, om te overleven, om niet tot last te zijn — dat is confronterend.
Het raakt vaak aan een diepe rouw. Niet per se om wat er is gebeurd, maar om wat je nooit hebt gekregen. De troost. De erkenning. De nabijheid.
En die ontdekking voelt dubbel. Aan de ene kant is het een opluchting: je bent niet ‘gek’, je bent niet ‘overgevoelig’, je hebt jezelf niet verzonnen.
Aan de andere kant voelt het ook als een bodem die onder je wegvalt. Want als je niet meer automatisch doet wat je altijd deed — wie ben je dan? En hoe moet je dan verder? Op wie of wat kun je nog vertrouwen?
Opluchting en machteloosheid
Dit is vaak het moment waarop machteloosheid binnenkomt. Want je ziet ineens hoe diep die patronen zitten. Hoe snel je jezelf weer terugtrekt, weer inslikt, weer oplost.
Je wéét dat je anders wil, maar je lijf doet iets anders. En dat kan behoorlijk ontmoedigend zijn.
De machteloosheid: weten wat je nodig hebt, maar het nog niet kunnen
Er is iets hartverscheurends aan het moment waarop iemand wéét wat er speelt, maar zich nog niet vrij voelt om het te doorbreken. Dat moment waarop je verlangt naar nabijheid, maar verstijft als iemand écht dichtbij komt.
Waarop je zou willen zeggen dat je je alleen voelt, maar de woorden blijven steken in je keel. Waarop je merkt dat je weer over je grens bent gegaan, maar niet durft terug te komen op je beslissing.
Leren voelen betekent voorbij je eigen schaamte en boosheid durven gaan. Omdat je vertrouwt op Jezelf
Van schaamte naar boosheid
In deze fase komt vaak schaamte naar boven. Schaamte over je behoeftigheid. Schaamte over je verlangen naar iets wat je ooit niet gekregen hebt. En soms ook boosheid — op jezelf, op de ander, op het leven. Want waarom is dit zo moeilijk?
Het antwoord is eenvoudig en pijnlijk tegelijk: omdat je dit al zó lang op deze manier doet. Je hebt jezelf jarenlang aangeleerd dat voelen gevaarlijk is. Dat je alleen veilig bent als je controle houdt. Dat je beter geen hoop kunt hebben, want dan doet het ook geen pijn als het tegenvalt. En om daar los van te komen, is moed nodig. En tijd. En veiligheid.
Autonomie als helende beweging
Veel mensen verwarren autonomie met afstandelijkheid. Met onafhankelijkheid. Met ‘ik heb niemand nodig’. Maar autonomie, in de zuivere zin van het woord, is iets heel anders.
Het is het vermogen om jezelf te dragen zonder jezelf te verlaten. Anders gezegd: Je vermogen om in elke situatie jezelf te kunnen zijn.
Om verantwoordelijkheid te nemen voor jouw innerlijke wereld. En — misschien wel het moeilijkste — om te erkennen dat je verlangen naar nabijheid legitiem is, maar dat jij zelf aan het roer staat.
Autonomie betekent dat je jezelf serieus neemt. Dat je leert voelen wat jij nodig hebt, in plaats van wat de ander van jou verlangt.
En dat je gaat onderscheiden wat nog steeds een kind-wens is (zoals: eindelijk gezien worden door die ene ouder), van wat een volwassen behoefte is (zoals: jezelf toestaan om steun te ontvangen, van iemand die beschikbaar is).
In mijn praktijk is het mooiste moment vaak dat waarop iemand niet langer alleen maar bezig is met snappen waar het misging, maar zichzelf weer durft te voelen. Niet omdat dat makkelijk is, maar omdat het de enige weg is naar echte verbinding — met zichzelf én met de ander. De manier om het vertrouwen in jezelf te herstellen.
Autonomie is niet alles alleen doen, maar jezelf dragen zonder jezelf te verlaten – ook als je de ander toelaat.
De weg terug naar jezelf
De weg van teleurstelling naar vertrouwen is geen rechte lijn. Het is een slingerpad, met omwegen, valkuilen en af en toe een sprankje hoop. Soms heb je een terugval. Soms ontdek je opnieuw dat je weer iets hebt ingeslikt.
Weet wel dat met elke stap die je zet, wordt jouw band met jezelf sterker.
Dat begint bij het erkennen van je pijn. Niet vergoelijken, niet relativeren, maar er echt bij blijven. En dan langzaam voelen wat jij nu nodig hebt.
Wellicht is dat een veilige ander om mee te oefenen.
Of misschien is het leren vragen om hulp.
Misschien is het jezelf niet langer veroordelen om je gevoeligheid, maar die juist als kracht gaan zien.
De meeste mensen die bij mij komen, hebben lang geprobeerd om het alleen op te lossen. En dat is ook begrijpelijk, want ooit was dat de enige optie.
Maar nu IS er een keuze. Wat betekent dat JIJ kunt kiezen
Je hoeft het niet meer alleen te doen. Je mág opnieuw leren ontvangen, zonder jezelf te verliezen.
De ‘onvermijdelijke’ route was altijd naar rechts. Maar nu kun je opnieuw kiezen en een andere richting inslaan!
Tot slot: jezelf geven wat je gemist hebt
Teleurstelling gaat over het moment dat de werkelijkheid niet overeenkomt met je verwachting. Als kind kon je die teleurstelling nog niet dragen, omdat je afhankelijk was. Nu, als volwassene, heb je de mogelijkheid om jezelf te geven wat je toen gemist hebt.
Dat vraagt iets. Het vraagt bewustzijn. Het vraagt compassie. En het vraagt vertrouwen: dat je je eigen pijn kunt dragen, zonder hem weg te hoeven stoppen. Dat je je grenzen mag voelen, en ook mag bewaken. Dat je je mag openen, stap voor stap, zonder jezelf daarin te verliezen.
Autonomie is niet: ik doe het alleen. Autonomie is:
ik ben er voor mezelf.
Ook als ik de ander toelaat.
Juist dan.
Herken je iets van dit verhaal in jezelf?
Voel je welkom om in gesprek te gaan. In mijn praktijk bied ik ruimte om de oude pijn te ontmoeten, zonder oordeel. Om te oefenen met nabijheid, met voelen, met ontvangen. Zodat je niet langer hoeft te overleven — maar echt kunt gaan leven.
Want ja, teleurstelling doet pijn. Maar het vermijden ervan houdt je gevangen. De weg naar vertrouwen begint daar waar jij jezelf weer serieus neemt.
Wil je de ervaring aangaan?
Wil je ervaren hoe het is om jezelf niet langer te verliezen in oude strategieën? In mijn praktijk in Nieuw-Balinge werk ik met mensen die de weg naar zichzelf terugvinden.
Maak gerust een afspraak voor een kennismakingsgesprek. Of plan gelijk zelf je coach moment.
Stress is niet alleen een reactie op drukte. Het is ook een signaal van je systeem. Een innerlijk alarmsignaal dat zegt: “Er klopt iets niet.” En vaak blijkt die onrust een uitnodiging tot bezinning.
Tot stilstand.
Tot het stellen van wezenlijke vragen.
Identiteitscoaching bij stress en levensvragen richt zich precies op dat fundament. Op het terugvinden van je innerlijke kompas, voorbij de rollen, verwachtingen en patronen die je onbewust bent gaan volgen.
Want hoe kun je een leven leiden dat écht bij je past, als je jezelf bent kwijtgeraakt in de stroom van het dagelijkse bestaan?
Het begint met het herkennen van je triggers die stress veroorzaken
Omgaan met stress, en dan bedoel ik overmatige stress, begint altijd met herkennen. Het herkennen van de eerste signalen zodat je adequaat kunt reageren.
Op deze pagina vind je 3 sessies van elk 4 oefeningen. Om je stress te voorkomen, en als dat niet lukt, te reguleren. Om de stress vervolgens te kunnen laten afvloeien.
Adem Hier, Nu Voeten op aarde Mijn lichaam wordt rustig Balans
“Stress is niet alleen een reactie op drukte, maar een signaal van je systeem dat zegt: ‘Er klopt iets niet.”
4 oefeningen om stress en spanning te voorkomen (vooraf)
om je systeem veerkrachtig en in balans te houden vóórdat spanning zich opbouwt
Dagelijkse dankbaarheid (2 minuten)
Schrijf elke ochtend of avond 3 dingen op waarvoor je dankbaar bent.
Richt je brein op het positieve en versterk emotionele veerkracht.
Adempauze voor focus (3 x per dag)
Zet een alarm en neem 3 bewuste ademhalingen, waarbij je je aandacht bij je adem houdt.
Verstoort stresscycli en voorkomt dat spanning zich ongemerkt opstapelt.
Ochtend stretch met intentie (5 minuten)
Begin de dag met zachte rekoefeningen en spreek een intentie uit, zoals: “Ik kies vandaag voor rust in mijn lijf.”
Activeert je lichaam en zet een rustige toon voor de dag.
Energie check-in (voor of na werkmoment)
Sluit je ogen, voel je lijf en vraag: “Hoe voel ik me? Wat heb ik nodig?”
Helpt je grenzen op tijd te herkennen en bij te sturen vóór je overprikkeld raakt.
4 oefeningen om stress en spanning te reguleren (in het moment)
4-7-8 Ademhaling
Adem 4 seconden in, houd 7 seconden vast, adem 8 seconden uit. Herhaal dit 4 keer.
Werkt kalmerend op het zenuwstelsel en brengt je in het hier-en-nu.
Gronden met je voeten
Zet beide voeten stevig op de grond, voel je hielen, tenen, en het contact met de aarde.
Zeg zachtjes tegen jezelf: “Ik ben hier, ik ben veilig.”
Mini-body scan
Richt je aandacht een paar seconden op je hoofd, schouders, borst, buik, benen en voeten. Merk spanning op, adem ernaartoe.
Brengt je bewustzijn terug naar je lichaam.
Tactiele reset
Leg één hand op je hart, één op je buik. Adem rustig in en uit. Voel de warmte van je hand.
Activeert het rust- en herstelmechanisme via je nervus vagus.
4 oefeningen om stress en spanning af te laten vloeien (achteraf)
Trillen of shaken
Zet muziek op en laat je lichaam spontaan bewegen, schud je armen, benen, romp.
Laat opgeslagen spanning los via het lijf (werkt ook na een stressvolle gebeurtenis).
Schrijven wat je voelt
Neem 5 minuten om ongecensureerd te schrijven: wat voel je, wat wil eruit?
Helpt om emoties te verwerken en overzicht te krijgen.
Vertraagd wandelen (in stilte)
Loop langzaam en voel elke stap.
Adem diep en bewust.
Activeert de ontspanningsmodus en herstelt je systeem.
Warme douche met aandacht
Laat het water over je schouders stromen en stel je voor dat spanning met het water wegspoelt.
Combineert fysieke ontspanning met visualisatie.
12 praktische oefeningen om stress te voorkomen, reguleren of los te laten. Van ademhaling en lichaamsbewustzijn tot schrijven, wandelen en shaken. Met dit overzicht heb je directe handvatten voor meer rust, veerkracht en ontspanning in je dagelijks leven.
Een terugkerend overdaad aan stress heeft een reden. Soms zijn oefeningen niet genoeg. Is het raadzaam om de bron van je terugkerende stress te onderzoeken. Plan je coachgesprek in mijn praktijk in Nieuw-Balinge of kies voor het gemak van online.
Dit blog laat zien hoe identiteitscoaching je helpt bij stress en de levensvraag: Is dit het nou? Door systemisch te kijken naar je patronen, je verleden en je innerlijke signalen, ontstaat ruimte voor verandering. Je leert opnieuw verbinding te maken met wie je werkelijk bent en krijgt weer regie over je leven.
Fibromyalgie is meer dan fysieke pijn; het kan een signaal zijn van vastgezette emoties en onverwerkte stress. Dit blog onderzoekt de diepere oorzaken van chronische pijn en biedt praktische stappen om van verkramping naar ontspanning te gaan. Luister naar je lichaam en ontdek wat het je probeert te vertellen.
Dit blog onderzoekt de dynamiek tussen schuld en onschuld binnen menselijke relaties en familiesystemen. Het benadrukt hoe geven en nemen leiden tot gevoelens van schuld of onschuld, en hoe het streven naar balans hierin essentieel is. Bewustwording en erkenning van deze mechanismen helpen bij het nemen van verantwoordelijkheid en het herstellen van harmonie.
